چرا مجلس شنبه را تعطیل کرد؟ 

روز چهارشنبه (۲۶ اردیبهشت) نمایندگان مجلس شورای اسلامی گزارش شور دوم کمیسیون اجتماعی درباره لایحه اصلاح ماده ۸۷ قانون خدمات کشوری را دستورکار خود قرار دادند.

نمایندگان ابتدا تعطیلی پنج‌شنبه‌ها را به رای گذاشتند که پس از استماع نظر موافقان و مخالفان با ۷۵ موافق، ۱۳۲ مخالف و ۵ رأی ممتنع از مجموع ۲۱۷ نماینده حاضر در جلسه با آن مخالفت کردند.

پس از این مخالفت پیشنهاد کمیسیون اجتماعی مجلس مبنی بر تعطیلی شنبه‌ها در دستورکار قرار گرفت که با ۱۳۶ موافق، ۶۶ مخالف و ۳ رأی ممتنع از مجموع ۲۱۵ نماینده حاضر در جلسه با آن موافقت شد و ماده (۸۷) قانون مدیریت خدمات کشوری (مصوب ۱۳۸۶/۷/۸ با اصلاحات و الحاقات بعدی) و تبصره‌های آن به شرح زیر اصلاح شد:

ماده ۸۷ - ساعات کار کارمندان دستگاه‌های اجرایی چهل ساعت در هفته است و ترتیب و تنظیم ساعات کار ادارات به پیشنهاد سازمان اداری و استخدامی کشور و تصویب هیأت وزیران تعیین می‌شود تغییر ساعت کار کارمندان با رعایت سقف مذکور و در چهارچوب دستورالعمل پیشنهادی سازمان اداری و استخدامی کشور که به تصویب هیأت وزیران می‌رسد بر عهده ذیربط است. میزان ساعات تدریس معلمان و اعضای هیأت علمی از ساعات موظف در طرح‌های طبقه بندی مشاغل ذی ربط تعیین خواهد شد.

تبصره -۱ کارمندان می‌توانند با موافقت دستگاه اجرایی ساعات کار خود را تا یک چهارم ساعت کار روزانه (حداکثر (۱۰) ساعت در هفته تقلیل دهند میزان حقوق و مزایا نحوه محاسبه سوابق خدمت این قبیل کارمندان متناسب با ساعات کار آنان تعیین خواهد شد.

تبصره -۲ متناسب با تغییرات فناوری و در شرایط اضطرار و بحران نظیر آلودگی هوا کمبود انرژی، وقوع حوادث غیر مترقبه شیوع بیماری‌های فراگیر یا در ایام خاص نظیر ماه مبارک رمضان ساعت کار و نحوه ارائه خدمت و تقویم آموزشی مدارس و مراکز آموزش عالی فارغ از رعایت سقف مذکور در این ماده توسط سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

تبصره -۳ تمامی دستگاه‌های اجرایی اعم از ستادی و استانی به استثنای واحد‌های نظامی انتظامی و امنیتی و بخش عملیاتی واحد‌های خدمت رسانی از قبیل بیمارستان‌ها مراکز بهداشتی درمانی مراکز بهزیستی بانک‌ها و اماکن ورزشی موظفند ساعات کار خود را در پنج روز هفته از روز یکشنبه تا پنج شنبه تنظیم کنند فهرست کامل بخش عملیاتی واحد‌های خدمات رسانی موضوع این تبصره ظرف مدت سه ماه از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون توسط سازمان اداری و استخدامی کشور تهیه و به تصویب هیات وزیران می‌رسد.

تبصره -۴ در تمامی قوانین و مقرراتی که از مبنای چهل و چهار ساعت کار در هفته و یکصد و هفتاد و شش ساعت کار در چهار هفته متوالی استفاده شده است نظیر قانون کار مصوب ۱۳۶۹/۸/۲۹ مجمع تشخیص مصلحت نظام با اصلاحات والحاقات بعدی از تاریخ لازم الاجرا شدن این قانون به ترتیب به چهل ساعت در هفته و یکصد و شصت ساعت کار در چهار هفته متوالی اصلاح می‌شود و کاهش ساعات کاری موجب کاهش حقوق و دستمزد و مزایای قانونی کارکنان و کارگران موضوع این تبصره نمی‌شود اجرای حکم این تبصره در خصوص دستگاه‌هایی که مستقیماً تحت نظر مقام معظم رهبری است منوط به اذن معظم له است.»

طبق تبصره ۳ ماده ۸۷ قانون مدیریت خدمات کشوری روز‌های کاری پنج روز در هفته از روز یکشنبه تا پنج‌شنبه تعیین شده است و روز‌های جمعه و شنبه به‌عنوان روز تعطیل لحاظ می‌شود.

طبق اصل هفدهم قانون اساسی تعطیل رسمی هفتگی روز جمعه است که تعطیلی شنبه‌ها این امر به ذهن متبادر می‌شود که یک روز دیگر به تعطیلی در کشور اضافه شده است، اما موافقان تعطیلی شنبه‌ها می‌گویند که شنبه فقط ادارات دولتی و مدارس تعطیل هستند و بازار و بخش خصوصی بنا بر تصمیم خود می‌توانند تعطیل باشند و تصمیم برخلاف قانون اساسی گرفته نشده است.

حجت‌الاسلام علیرضا سلیمی عضو هیئت‌رئیسه مجلس حین بررسی تعطیلی روز شنبه در اخطار قانون اساسی گفت: تعطیلی رسمی کشور روز جمعه است و پنجشنبه‌ها نیمه تعطیل می‌شود و اگر شنبه تعطیل شود مخالف اصل ۱۷ قانون اساسی است. در اصل ۶۷ قانون اساسی نیز به قسم نمایندگان اشاره شده و طبق قانون تعطیلات فقط یک روز در هفته است.

عبدالرضا مصری نایب رئیس مجلس که ریاست صحن مجلس را بر عهده داشت در پاسخ به تذکر سلیمی گفت: اخطار شما وارد نیست چرا که در اصل ۱۷ تعطیلی رسمی روز جمعه است و در لایحه دولت و مصوبه کمیسیون به تعطیلی رسمی اشاره نشده است. در لایحه دولت ۵ روز کاری در هفته در نظر گرفته است و در لایحه دولت تعطیل رسمی اضافه نشده است.

تصمیم مجلس یازدهم برای تعطیلی شنبه‌ها آن هم در آخرین روز‌های این مجلس با واکنش‌های متفاوتی مواجه شده است.

آیت‌الله جعفر سبحانی در مخالفت با تعطیلی شنبه در پیامی نوشت:

بسم الله الرحمن الرحیم
محضر محترم نمایندگان مجلس شورای اسلامی - دام تاییداتهم 

با اهداء سلام، موفقیت همگان را از خداوند متعال خواهانم.

تصدیع می‌دهد؛ تعطیلی روزشنبه که در مجلس به تصویب رسید از لحاظ داخلی و خارجی قابل ملاحظه است.

از لحاظ خارجی: 
در چنین روز‌هایی که دشمن صهیونیست فزون از هفت ماه، به نسل کشی پرداخته و هزاران شهروند غزه را به خاک و خون کشیده است آیا صلاح است در چنین شرایط روز تعطیلی دشمن که شنبه است، در جمهوری اسلامی ایران نیز به رسمیت شناخته شود. دنیای خارج که چشمانشان به ایران اسلامی باز است در این مورد چگونه داوری می‌کنند و آیا این نشانه غلبه فرهنگ غربی نیست؟

از نظر داخلی:
۱. استدلال آقایان بر تعطیلی روز شنبه با منطق آنان همخوان نیست می‌گویند: «اقتصاد ایران با اقتصاد جهان پیوند ناگسستنی دارد باید کاری کرد که بیشترین روز‌های هفته، این پیوند بر قرار باشد» این سخن بسیار منطقی است ولی دلیل بر تعطیلی روز شنبه نمی‌شود، چون در چنین روزی دنیای خارج نیز تعطیل است. این منطق ایجاب میکند که روز‌های پنجشنبه که روز کاری بوده، بیشترین فعالیت را داشته باشد که دنیای خارج نیز فعال است؛ آقایان به جای اصلاح علت سراغ معلول رفته‌اند و سبب آن این است که میخواهند تعطیلی هفته از یک روز به دو روز افزایش یابد؛ و مسئله ارتباط با خارج در درجه دوم است.

۲. در خمیره هر ایرانی روز شنبه روز کاری است، مصوبه مجلس بر تعطیلی شنبه، به حکم شنا بر خلاف مسیر آب است و اگر هم اقلیتی تعطیل کنند اکثریت از آن پیروی نمی‌کنند و این سبب می‌شود که در جامعه دو دستگی پدید آید که ضرر آن کمتر نیست.

۳. سال‌هاست که بر اثر یک رشته تبلیغات، روز پنجشنبه حالت تعطیلی به خود گرفته و با تصویب تعطیلی روز شنبه، شمار تعطیلی هفته به سه روز خواهد رسید و با بحران تولید که کشور با آن روبروست کاملاً در تضاد است. 

۴. در اصل ۱۷ قانون اساسی، تکلیفِ تعطیلی هفته روشن شده است: «تعطیلی رسمی هفتگی روز جمعه است».
باز در این مورد ملاحظاتی است، به همین مقدار بسنده شد امید است تجدید نظر شود.

قم، جعفر سبحانی
۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۳

رفع بحث ایدئولوژی تعطیلی شنبه‌ها

سید کریم حسینی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان درباره تعطیلی شنبه‌ها گفت: لایحه دولت از ابتدا روز تعطیلی را مشخص نکرده بود و فقط در لایحه تاکید شده بود که پنج روز در هفته به‌عنوان روز کاری باشد و دو روز هم تعطیل باشد.

وی اظهار کرد: این لایحه وقتی به کمیسیون اجتماعی مجلس رسید اعضای کمیسیون اصراری بر اینکه دو روز تعطیل چه روز‌هایی باشد، نداشتند و در ابتدا هم این امر را به دولت واگذار کردند تا دو روز تعطیلی را مشخص کند، اما در رفت و برگشت‌هایی که با حضور کارشناسان، نمایندگان دولت و نمایندگان مجلس شد بررسی‌های زیادی صورت گرفت.

نماینده مردم اهواز، کارون و باوی در مجلس ادامه داد: کارشناسانی از قریب به ۳۶ تشکل اقتصادی مثل که اتاق بازرگانی، اتاق اصناف، اتاق تعاون آمدند و اظهار می‌کردند آنچه به نفع اقتصاد کشور است این است که تعطیلی شنبه ارجحیت دارد به تعطیلی پنج‌شنبه البته در این بین نظرات اعتقادی و دینی هم هست که حتما باید نصب‌العین نمایندگان مجلس باشد لذا استفتا شد و نظرات مراکز دینی به‌ویژه علما و سه تن از مراجع عظام تقلید گرفته شد.

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس بیان کرد: ما دغدغه این را داشتیم که ممکن است تعطیلی شنبه شائبه‌ای ایجاد کند مبنی براینکه تشبه به یهودیت شود، اما در بررسی‌های مختلفی که در کمیسیون اجتماعی و نهایتا در صحن شد بحث دینی و ایدئولوژی آن رفع شد.

وی افزود: مجلس مخیر بود بین پنج‌شنبه و شنبه، چون دولت هم اصراری بر روی روز نداشت بنابراین مجلس و کمیسیون اجتماعی هم بحث دو روز تعطیلی و هم آن چیزی را که به نفع اقتصاد کشور بود را تصویب کرد و قطع‌به‌یقین دغدغه اصلی و اولویت اولمان فرمایش مقام معظم رهبری و هم کارشناسان امر حوزه اقتصادی است بنابراین نظر کارشناسان اقتصادی باید گرفته می‌شد که نظر غالب آنها بر تعطیلی شنبه بود. 

حسینی گفت: درخصوص ساعات کاری، ۴۲ ساعت و نیمی که در لایحه دولت آمده بود واقعا قابل انجام نیست. ماه‌هایی در سال داریم که طول روز کم است و یقینا هدف و حکمتی در این قانون‌گذاری است و نظر کارشناسی بر این است که ما از آن دو روز استفاده کنیم برای در کنار خانواده بودن لذا بخواهیم تمام ساعات پنج روز کاری را پر کنیم با آن حکمت و استدلالی که آوردیم منافات دارد.

نماینده مردم اهواز، کارون و باوی در مجلس تصریح کرد: هشت ساعت در روز را منطقی دیدیم که در هفته می‌شود چهل ساعت و در ماه می‌شود ۱۶۰ ساعت. این هم منطقی‌تر بود و هم قابل انجام‌تر تا بتوانیم ساعات کاری را متعادل کنیم.

وی ادامه داد: این دلیل نیست که اگر ساعات کار طولانی باشد بهره‌وری بیشتر است کمااینکه کارشناسانی که از طرف دولت آمدند این را گفتند که ما چنین مطالعه‌ای نداریم که حتما اگر تعداد ساعت بیشتر باشد بهره‌وری بیشتر است دوم اینکه تعطیلی شنبه درواقع تعطیلی برای ادارات دولتی است و بازار و شرکت‌های خصوصی می‌توانند تابع مقررات خود باشند حتی ما موافق این بودیم که بانک‌ها از استثنائات حذف شود. 

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اظهار کرد: بانک‌ها هم خدمات حضوری و هم غیرحضوری دارند لذا می‌شود برای بانک‌ها و کارکنانش در شورای بانک‌ها که یک مرجع رسمی است تصمیم‌گیری شود البته بانک‌های خصوصی مجاز به هر نوع تصمیم‌گیری هستند و آنهایی هم که دولتی هستند کشیک‌ها و شعب کشیکی را مشخص کنند که همه کارکنان سرکار نباشند، چون آنها هم حق دارند از تعطیلی که ایجاد می‌شود استفاده کنند البته با توجه به اینکه خدمات الکترونیکی داریم خیلی از خدمات غیرحضوری است و می‌توان آنها را هم همراه با ادارت دولتی تعطیل کرد.

وی در پاسخ به این سوال که آیا بهتر نیست بگوییم شنبه تعطیل نشده و درواقع نیمه تعطیل اعلام شده، گفت: نباید مبهم صحبت شود. شنبه برای ادارات تعطیل است، اما بازار تعطیل نیست و مراجعه حضوری به دستگاه‌های دولتی در این دو روز تعطیل است.

حسینی بیان کرد: در روز‌های جمعه که تعطیل است به مغازه‌ها و پاساژ‌ها الزام می‌شد که تعطیل باشند، اما با دستورالمعلی که دولت مشخص می‌کند دیگر این الزام وجود ندارد و مراکز خرید، مغازه‌ها و فعالان خصوصی می‌توانند کسب‌وکار خود را داشته باشند.

نماینده مردم اهواز، کارون و باوی در مجلس گفت: نمایندگان اتاق بازرگانی که به کمیسیون اجتماعی آمدند گفتند که نامه‌نگاری‌هایی با دولت و دفتر مقام معظم رهبری داشتند و نظر کارشناسی خود را اعلام کردند. 

وی اظهار کرد: شورای نگهبان اختیارات قانونی خود را دارد و اگر به این نتیجه برسد که مغایرتی با شرع و قانون ندارد حتما آن را تصویب می‌کند. 

حسینی تصریح کرد: در جریان تصویب تعطیلی شنبه‌ها ایراد قانون اساسی گرفته شد مبنی براینکه طبق قانون اساسی، جمعه روز تعطیل رسمی است که این موضوع پاسخ داده شد و روز شنبه به‌عنوان تعطیل اعلام شد، چون دولت این اختیار را داشته و قبلا هم روز‌هایی را تعطیل کرده بنابراین این اختیار از قبل به دولت‌ها داده شده و تعطیلی شنبه‌ها هم لایحه دولت است. 

گلایه از تعطیلی شنبه‌‌ها در نمازجمعه

مخالفت با تعطیلی شنبه‌ها به تریبون نمازجمعه تهران هم کشیده شده است.

حجت‌الاسلام حاج علی‌اکبری خطیب نمازجمعه تهران گفت: از مجلس برای تصویب قانون ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره بها تشکر کردم، اما یک گلایه هم از تعطیلی «شنبه‌ها» داریم که به جامعه مومنان برخورد. علت مساله را در چنین شرایطی نفهمیدیم. لابد دلایل خاص خود را داشتند البته شورای نگهبان هم فرصت دارد که مساله را حل کند.

افزایش بهره‌وری با تعطیلی شنبه‌ها

علی اصغر عنابستانی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی درباره تعطیلی شنبه‌ها گفت: اصل اینکه دولت تشخیص داده بود و آن را به لایحه تبدیل کرده بود تا ساعت کارکنان دولت کاهش پیدا کند براساس مطالعاتی بود که صورت گرفته بود و ضرورت افزایش سطح بهره‌وری، ضرورتی انکارناپذیر است و تجربیات دنیا در سال‌های اخیر این امر را نشان داده بود.

وی اظهار کرد: تجربه کرونا به صورت ویژه این را نشان داد که در دو سال کرونا تقریبا ۵۰ درصد از کارکنان دولت غیرحضوری بودند و کار‌ها در منازل انجام شد، اما سطح بهره‌وری افزایش پیدا کرد لذا کاهش ساعت کاری می‌تواند به افزایش سطح بهره‌وری، شادابی، نشاط جامعه، همبستگی اجتماعی و استحکام بنیان خانواده کمک کند. 

نماینده مردم جغتای، جوین و سبزوار در مجلس بیان کرد: اکثر قریب به اتفاق کشور‌های دنیا تعطیلات هفتگی خود را دو روز کردند، اما بحث انتخاب یک روز اضافه تعطیل بین پنج‌شنبه و جمعه مطرح است که از روز اولی که این طرح مطرح شد عرض کردم نباید انتخاب را ایدئولوژیک کنیم بلکه باید به منافع کشور و مردم نگاه کنیم. 

عنابستانی ادامه داد: باید به سراغ شرایطی که می‌تواند اوضاع مردم را بهتر کند برویم، چون بعضی از دوستان که حرف از تعطیلی پنج‌شنبه می‌زدند باید بدانند که پنج‌شنبه در تقویم ما روز خاصی نیست بلکه شب جمعه روز خاصی است و بعد ازظهر پنج‌شنبه روز خاص زیارتی اموات است که با این تعطیلی خللی در آن وارد نمی‌شود یعنی پنج‌شنبه روز کار است و مردم مثل روال معمول کار می‌کنند و بعدازظهر پنج‌شنبه آن مناسک مذهبی که در ساختار اجتماعی و فرهنگی ما است را انجام می‌دهند. روز جمعه روز تعطیلی ویژه و عید مسلمان‌هاست و طبق قانون اساسی روز تعطیل ما است لذا روز شنبه کارکنان دولت تعطیل هستند و تعطیل رسمی نیست به همین دلیل به نظرم تعطیلی دو روز در هفته انتخاب خوبی که مجلس کرد. 

عضو کمیسیون اجتماعی مجلس تاکید کرد: در روز شنبه مدارس هم تعطیل هستند، اما باید شعب بانک‌ها که خدمات می‌دهند باز باشند و این به تشخیص بانک‌هاست که شعب خاص و خدماتی خود را باز نگه‌دارند.

وی افزود: جدای از انتقاداتی که به بخش خصوصی وارد است، اما سرجمع فکر می‌کنم ما هرچه بهره‌وری جامعه را بالا ببریم حتما به معیشت مردم کمک می‌کند.

عنابستانی گفت: اگر شورای نگهبان به مصوبه مجلس ایراد نگیرد و تایید کند در چند روز آینده ابلاغ می‌شود و احتمالا از اواخر خرداد اجرا خواهد شد. 

یکی از ایراد‌هایی که مخالفان تعطیلی شنبه‌ها در مجلس می‌گرفتند این بود که برای همراهی با اقتصاد دنیا نیاز نیست تعطیلات کشور مثل تعطیلات آنها باشد.

پروپاگاندای رسانه‌ای برای تعطیلی شنبه‌ها

حجت‌الاسلام سید محمدرضا میرتاج‌الدینی در مخالفت با تعطیلی شنبه‌ها در مجلس گفت: پیشنهاد تعطیلی روز شنبه بر اساس یک پروپاگاندای رسانه‌ای مطرح شده و این در حالی است که مراودات اقتصادی آمریکا و چین ۱۵۰۰ میلیارد دلار مبادلات تجاری است که حتی یک ساعت یا روز اداری مشترک ندارند.

وی یادآور شد: ۸۵ درصد تجارت خارجی ما با ۱۰ کشور است که اکثر آنها مسلمان هستند، بنابراین تعیین شنبه به عنوان روز تعطیل تغییری در این روند ایجاد نمی‌کند.

استفتا از آیت‌الله جوادی آملی

محسن پیرهادی نماینده تهران در مخالفت با تعطیلی پنج‌شنبه‌ها در مجلس اعلام کرد که با تعطیلی روز پنج‌شنبه عملا چهار روز تعامل ما با دنیا قطع می‌شود کسانی درباره تعطیلی پنج‌شنبه صحبت می‌کنند که کاری در حوزه اقتصادی نکرده اند. 

پیرهادی همچنین اظهار کرد: بنده در این باره از دفتر مراجع سوال کردم دیشب هم با دفتر آیت‌الله جوادی آملی صحبت کردم که متن استفتای دفتر ایشان بدین شرح است: از آنجا که تعطیلی روز شنبه هماهنگ شدن با بازار داد و ستد‌های اقتصاد جهانی است و موثر در حل برخی مشکلات اقتصادی و مهار تورم است و قصد تشبه با مخالفین نیست، بلکه تعامل است، لذا تعطیلی روز شنبه علاوه بر روز جمعه مانعی ندارد.

تعطیلات شبه‌نوروزی در شهریور

اگر تعطیلی شنبه‌ها توسط شورای نگهبان به قانون تبدیل شود از عصر پنج‌شنبه (هشتم تا شنبه هفدهم شهریور) یک تعطیلات شبه‌نوروزی خواهیم داشت.

به نظر می‌رسد اگر شورای نگهبان مصوبه تعطیلی شنبه‌ها که یکی از آخرین مصوبات مجلس یازدهم است را تایید نکند بعید است که مجلس دوازدهم به سراغ تصویب آن برود چراکه حجم مخالفت با آن در چند روز گذشته بیشتر از موافقت با آن بوده و این امر به معنی مخالفت قسمت‌های مختلف جامعه با تعطیلی شنبه است.

گزارش: محمد امیرحسینی