مراقب قرص شب امتحان یا همان ریتالین باشید

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، چند سالی میان دانشجویان مد شده که برای بیدار ماندن در شب امتحان از قرص ریتالین استفاده کنند که اگر چه باعث تمرکز در شب امتحان می‌شود ولی مضراتش بیشتر از محسناتش است و اگر به همین گونه ادامه یابد پزشکان و مهندسانی خمار تحویل جامعه می‌دهیم.
”سرگرم تفریحات و بگو و بخندهامان بودیم که دیدیم امتحانات آخر ترم نزدیک است و ما حتی نمی‌دانیم جریان درس‌ها چیست، چه برسد به این که بخواهیم امتحانش را پس بدهیم. از اظطراب شب‌ها کابوس می‌دیدم تا با راهنمایی یکی از دوستان از قرص ریتالین استفاده کردم و بعد از یک ساعت که قرض اثر کرد با تمرکز توانستم کتاب را بخوانم و نمره‌ی خوبی بگیرم.”
این‌ها را محمد دانشجوی سال آخر رشته توانبخشی می‌گوید. او درباره استفاده از قرض ریتالین در میان دانشجویان می‌گوید: "قبل از امتحان که وارد هر کدام از حوزه‌های امتحانی شوی، عده‌ای را با سر و وضع آشفته و چشم های بادکرده می‌بینی که در کنار هم ایستاده‌اند و گپ می‌زنند. با نزدیک شدن ساعت شروع امتحان، چند نفر از این جمع‌ها جدا می‌شوند با بلعیدن یک یا دو قرص شب امتحان خودشان را آماده‌ی آزمون می‌کنند.‌”
می‌پرسم قرص شب امتحان دیگر چیست که بی‌درنگ می‌شنوم:” نام تجاری این قرص‌ها ریتالین است و در بین دانشجویان برای تمرکز برای شب های امتحان استفاده می‌شود.”
ریتالین در سال 1954 به بازار دارویی جهان عرضه شد که در ابتدا دارویی برای درمان افسردگی، خواب آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن بود اما به تدریج و با مطالعات بیشتر از آن در درمان بچه‌های بیش فعال استفاده شد اما در سال 1998، دانشجویان، دانش‌آموزان دبیرستانی و نوجوانانی که قصد داشتند در شبهای امتحان بیدار بمانند به مصرف کنندگان قهار این قرص پیوستند.
محمد رضا عظیمی مشاوره و روانشناس خانواده با اشاره به این مطلب که دانشجویان بیشتر از قرص‌های روانگردان مانند گرامادون، ریتالین و شیشه استفاده می‌کنند می‌گوید:‌یکی از دلایل استفاده از این قرص‌ها الگو برداری و نقش پذیری از گروه هدف است.
وی ادامه می‌دهد: تقویت حافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان در هنگام درس خواندن به ویژه شب‌های امتحان از علل گرایش دانشجویان به قرص ریتالین است.
این روانشناس با اشاره به این که فرد بعد از مدتی که قرض را به طور موقتی و برای موقعیت‌های خاصی استفاده می کند به مرور به این ماده اعتیاد پیدا می‌کند، ادامه می‌دهد: زرد شدن رنگ پوست، مشکلات کبدی، نارسایی کلیه، اضطراب، بی‌قراری، پرخاشگری، رفتار عصبی از عوارض روحی و جسمی شایع در این افراد است و بعد از مدتی فرد را از پا در می آورد.

داروی کودکان بیش فعال،دوپینگ دانشجویان در شب امتحان شد
مهر نوشت: داروی "ریتالین" که برای کنترل کودکان بیش فعال بکار می رود امروز داروی محبوب دانشجویان شب امتحانی شده است. دارویی که عوارض آن بهایی بیش از چند ساعت بیدار ماندن برای درس خواندن دارد اما دانشجویان از آن بی خبرند.
متیل فنیدات (Methylphenidate) که بیشتر به نام تجاری آن ریتالین (Ritalin) شناخته می شود از مشتقات گروه آمفتامین ها است که برای درمان بیش فعالی، نشانه های نارکولپسی و برخی از مبتلایان به افسردگی تجویز می شود. از این دارو همچنین در درمان خواب آلودگی مزمن (Narcolepsy) در میان افراد میانسال و کهنسال استفاده می شود.

مصرف این دارو برای افراد دارای اضطراب زیاد، فشار عصبی، عصبانیت همراه با بی قراری، حساسیت مفرط نسبت به دارو، فشار خون بالا، گلوکوم، افسردگی های قابل درمان با داروهای ضد افسردگی رایج، تیک های حرکتی و کودکان زیر 6 سال منع می شود.

*اطلاعات دارویی

احتمال وابستگی به دارو و سوء استفاده از دارو بسته به میزان، نحوه مصرف و فرد استفاده کننده است. اگرچه وابستگی جسمانی به ریتالین همانند مواد مخدری نظیر تریاک و شبه مرفین ها گزارش نشده است اما پزشکان بر وابستگی روانی و نیاز به افزایش میزان مصرف آن که پدیده تحمل نامیده می شود اتفاق نظر دارند.

این دارو فقط برای افرادی تجویز می شود که سابقه کامل آنها به طور دقیق ارزیابی شود و برای بیمارانی با واکنش حاد استرس نباید تجویز شود. در مصرف طولانی مدت دارو، بهتر است آزمایش های منظم شمارش سلول های خونی، شمارش افتراقی و شمارش پلاکت ها نیز انجام شود و در صورت عدم بهبودی پس از یک ماه مصرف باید دارو را قطع کرد.

*موارد منع مصرف

این دارو نباید برای درمان حالتهای خستگی مفرط طبیعی، افسردگی و سایکوزها استفاده شود و نیاز به ادامه مصرف دارو باید مرتب ارزیابی شود و در زمان تعطیلات و زمانهایی که استرس فرد کم است، مصرف کاهش یافته یا قطع شود.

*عوارض مصرف بیش از اندازه

افزایش درجه حرارت بدن، بی نظمی در ضربان قلب، سردرد و تهوع، افزایش فشارخون و تشنج از عوارض مصرف بیش از اندازه ریتالین است.

*تاریخچه مصرف ریتالین

"متیل فنیدیت" با نام تجاری "ریتالین" توسط کمپانی داروسازی "نوارتین" در سال 1954 به بازار دارویی دنیا عرضه شد. در ابتدا قرار بود این دارو برای درمان افسردگی، خواب آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن استفاده شود اما به تدریج با پیشرفت علم و تجربه های گوناگون مشخص شد می توان از این دارو در درمان کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی و کم توجهی هستند (ADHD) نیز استفاده کرد.

قرص "ریتالین" خواصی شبیه آمفتامین (قرص مشهور اکستازی) دارد و دانشجویان کالجهای آمریکا و استرالیا به دلیل تأثیر آن در درمان خواب آلودگی در طول روز، برای درس خواندن و یا مهمانی های شبانه شان چند عدد از این قرصها را مصرف می کردند.

در سالهای اخیر مصرف خودسرانه این دارو در کشورها رو به افزایش گذاشت و گزارشهای متعددی وجود دارد که برخی از افراد برای بیدار ماندن در شبهای امتحان از قرص های ریتالین استفاده می کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار مانده و به شکل غیر معمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند.

مصرف کنندگان تصور می کنند ریتالین بی خطر است در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص ها می تواند در حد مواد دیگر نظیر کوکایین و آمفتامین باشد و پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می کنند ترک کردن داروهای محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، بسیار سخت تر و پیچیده تر از سایر مواد مخدر است.

استفاده محدود و کنترل شده ریتالین باعث عادت کردن بدن مصرف کننده به دوزهای پایین و در نتیجه ایجاد علاقه فرد به استفاده از دوزهای بالاتر و حتی مصرف داروهای سنگین تر و خطرناک تر می شود. علاوه بر آن تاکنون در چند مورد سوء مصرف ریتالین منجر به مرگ شده است.

*شایع ترین عوارض مصرف خود سرانه قرص های ریتالین

عصبی شدن و بی خوابی
حالت تهوع و استفراغ
احساس سرگیجه و سردرد
تغییرات ضربان قلب و فشار خون که معمولا به صورت افزایش است
خارش و جوش های پوست
دردهای شکمی، کاهش وزن و مشکلات معده
مصرف دائمی و اعتیاد (وابستگی)
بروز حالت های روان پریشی (جنون) و علایم وابستگی به ریتالین
بروز افسردگی پس از قطع مصرف

*نظرات متخصصان

دکتر خیرالله غلامی استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران در باره مصرف ریتالین و تاثیرات سوء آن می گوید: این دارو از دسته آمفتامین ها است و تحریک کننده سیستم عصبی محسوب می شود. این دارو برای برخی از بیماریها کاربرد دارد اما مصرف خودسرانه آن به کاهش کارآیی سیستم مغز و اعصاب مرکزی منجر می شود.

وی یادآور می شود: دانشجویانی که فکر می کنند شب امتحان باید درس بخوانند باید بدانند که همانطور که خواندن لازم است، خوابیدن هم لازم است. چرا که زمانی که مغز وارد فاز پردازش اطلاعات می شود در صورتی که مغز استراحت کند این پردازش اطلاعات به نحو مطلوبی صورت می گیرد.

دکتر غلامی اضافه کرد: در صورتی که استراحت وجود نداشته باشد مغز نمی تواند آن اطلاعات را پردازش کند پس بیدار ماندن طولانی نمی تواند کمک زیادی به یادگیری در شب امتحان کند.

وی اظهار داشت: داروی ریتالین از سوی پزشک برای کودکان بیش فعال تجویز می شود و خواب را کم می کند اما این موضوع که افراد بالغ به منظور افزایش یادگیری و زمان بیشتر بیدار ماندن از آن استفاده می کنند دارای عوارضی خواهد بود که شناخته شده ترین آن پرخاشگری و ایجاد اختلال در سیستم اعصاب مرکزی است.

متخصص داروسازی بالینی در مورد نحوه دسترسی به این دارو از سوی دانشجویان می گوید: این دارو بدون نسخه فروخته نمی شود و افرادی که آن را مصرف می کنند به صورت غیرقانونی آنها را بدست می آورند.

افسانه صادقی سرپرست دفتر مرکزی مشاوره وزارت بهداشت در مورد گزارش سوء مصرف ریتالین در فضای خوابگاهها می گوید: معمولاً به دلیل آشنایی دانشجویان علوم پزشکی با عوارض دارویی، این دارو از سوی آنها مصرف نمی شود اما با این وجود مراکز مشاوره گزارشی از سوء مصرف ریتالین در دانشگاهها نداشته اند.

وی افزود: دفاتر مشاوره سعی می کنند دانشجویان را با نکات متعددی در مورد مخدرها آشنا کنند و به همین منظور ویژه نامه ای برای ریتالین و عوارض مصرف آن تهیه شد و در قالب مجله عمومی در سطح دانشگاههای علوم پزشکی و خوابگاهها به منظور آشنایی هرچه بیشتر دانشجویان با مشکلات مصرف این نوع داروها توزیع شد.

دکتر حبیب الله منصوری مدیر دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در این باره گفت: مصرف ریتالین به دلیل مشخص بودن عوارض ناخوشایند آن از سوی دانشجویان علوم پزشکی استقبال نمی شود ولی مصرف این دارو در میان دانشجویان به دلیل نبود آشنایی با عوارض آن است که باید آگاهی های لازم در این خصوص داده شود.