قاتل اسرارآمیز دایناسورها در ۶۵,۰۰۰,۰۰۰ سال پیش چه بود؟ دنباله‌دار ۷,۰۰۰ متری یا سیارک ۱۳,۰۰۰ متری؟

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، حدود 65 میلیون سال پیش، جسم فضایی غول‌پیکری در حوالی شبه‌جزیره یوکوتان در مکزیک با زمین برخورد می‌کند. انفجار ناشی از این برخورد، غباری از خرده‌زباله‌های فضایی را در جو زمین پراکنده می‌کند. این غبار تازه‌وارد در جو زمین، سرشار از دو عنصر ایریدیوم و اسمیوم است- عنصرهایی که در فضا بسیار فراوان‌ترند تا روی زمین- و موجب پدید آمدن رسوبات زمین‌شناختی جدیدی می‌شود که اکنون مرز K-Pg (سرواژه Cretaceous-Paleogene)‌ نام دارد. اثر جانبی این برخورد شدید، انقراض بیشتر گونه‌های جانوری غول‌پیکر، به ویژه اغلب دایناسورهاست که در آن زمان می‌زیستند.
محل این رویداد، نخستین بار در سال 1978/1357 توسط زمین‌شناسی که برای یک شرکت نفتی کار می‌کرد کشف شد، اما تا سال 1990/1369 ارتباط این محل، که اکنون دهانه چیکشولوب نام دارد، با انقراض بزرگ روشن نشد. از 1990 به این سو، دانشمندان درباره چیستی سنگ آسمانی مسئول انقراض شروع به بحث کردند. آن چه دانشمندان توانسته‌اند درباره این انفجار محاسبه کنند، تنها مربوط به بزرگی آن است. مشهورترین فرضیه‌ای که بر اساس بزرگی انفجار و مقدار ایریدیوم و اسمیوم موجود در لایه کی- پیجی تاکنون استنتاج شده، این است که مسئول این حادثه سیارکی از جنس کربن با طولی حدود 13 کیلومتر بوده است. اما دانشمندان کالج دارموث بر این باورند که برخلاف این فرضیه متهم اصلی ماجرا یک دنباله‌دار است.
جیسون مور که همین هفته یافته‌های خود و همکارانش را در چهل و چهارمین کنفرانس اخترشناسی در تگزاس ارائه کرد، درباره دو یافته جداگانه که گروه را به این نتیجه رساند توضیح داد. نخست، مور و همکارانش ایریدیوم و اسمیوم موجود در لایه کی- پی‌جی را دوباره ارزیابی کردند. داده‌های تازه درباره این مواد نشان می‌دهند که مقدار کلی ایریدیوم موجود در این لایه که منشأ فضایی دارد کمتر از آنی است که پیش‌تر اندازه‌گیری شده بود. بنابراین مور و همکارانش نتیجه گرفتند که طول جسم فضایی مسبب حادثه 13 کیلومتر نبوده است، چرا که سیارکی با این بزرگی باید مقدار بیشتری ایریدیوم در لایه کی- پی‌جی به جا می‌گذاشت. این موضوع به نوبه خود مسئله‌ای دیگر را به میان می‌آورد: بیشتر سیارک‌ها با سرعتی کمتر از آن حرکت می‌کنند که بتوانند انفجاری به این عظمت ایجاد کنند و باعث ایجاد دهانه چیکشولوب (با قطر تقریبی 190 کیلومتر) شوند. در عوض دنباله‌دارها با سرعتی بسیار بیشتر از سیارک‌ها حرکت می‌کنند. طبق محاسبات دنباله‌داری با 7 کیلومتر قطر و با سرعت معمول دنباله‌دارها می‌تواند انرژی لازم برای ایجاد دهانه‌ای این‌چنین و آغاز یک انقراض را آزاد کند.

هنگامی که مور و همکارانش فهرست جمعیت دنباله‌دارها و سیارک‌ها را در منظومه شمسی بررسی کردند پی بردند که 99/99 درصد گزینه‌های احتمالی مطابق با جرم و سرعت مورد نظر، دنباله‌دارها هستند.
مور و همکارانش نخستین دانشمندانی نیستند که معتقدند دنباله‌دارها مسبب رویداد انقراض بزرگ هستند، اما این پژوهش جالب آن‌هایی را که نگران آینده تمدن بشری هستند مضطرب خواهد کرد. چرا که تعداد آنها نزدیک به یک‌هزار میلیارد عدد برآورد شده که در مقایسه با آن‌ها، جمعیت تقریبی دو میلیونی سیارک‌ها بسیار عظیم هیچ به نظر می‌رسد، ضمن این که بیشتر این دنباله‌دارها تقریباً هم‌اندازه همان دنباله‌داری هستند که به نظر مور و همکارانش 65 میلیون سال پیش به زمین برخورد کرده است بنابراین جای نگرانی باقی است و خیلی هم جدی است!