همه آنچه بايد از شاپرک بدانيد
هرچند عملیات بانکی الکترونیکی در ایران بسیار نو پاست ولی به جهت اهمیت، اقبال عمومی، رشد روز افزون فرهنگ استفاده از خدمات آنلاین و حرکت پرسرعت بخش خصوصی در این زمینه موجب رونق هرچه بیشتر این نوع عملیات شده است و رقابت بسیار زیادی در راستای ارائه سرویس‌های به‌روز جهانی در بین ارائه دهندگان این گونه سرویس‌ها ایجاد شود.
به گزارش گروه وبگردي باشگاه خبرنگاران ؛ شرکت‌های بزرگی در ایران شکل گرفته‌اند که هم تراز با شرکت‌های مهم جهانی در ارائه سرویس‌های الکترونیک بانکی، بر بسترهای گوناگون از تلفن‌های ثابت گرفته تا سیستم‌های برخط نوین در جهان و کشورمان به عموم جامعه خدمات عرضه می‌کنند.
شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش، یکی از بزرگان و پیشتازان خدمات الکترونیک بانکداری در ایران است که نزدیک به یک دهه در این حوزه فعالیت حرفه‌ای داشته و خدمات قابل دفاعی را ارئه کرده‌است و به گفته معاون عملیاتی این شرکت پیشروترین شرکت از لحاظ حجم کاربر و خدمات قابل عرضه به شمار می‌رود.
فاوا نیوز در نظر دارد با بررسی عملکرد شرکت‌های بزرگ، ضمن تلاش برای توسعه این بازار، نوآوری‌های صنعت مذکور را نیز به اطلاع کاربران خود برساند.
حسین‌نژاد، معاون عملیاتی پرداخت الکترونیک سامان‌کیش، در جواب به سوالات خبرنگار فاوانیوز در مورد چگونگی شکل گرفتن این شرکت و اصلی‌ترین هدف آن، گفت:« شرکت پرداخت الکترونیک بانک سامان کیش به اسم Hay cart از سال 1382 با سرمایه‌گذاری بانک سامان و شرکت نرم‌افزاری کیش ویر، فعالیتش را شروع کرد؛نوع کسب و کار و قوانینش براساس تحلیل بازار بانک‌ها، بعضی از کسب و کارها را خرد کرد تا بانک‌ها به وظیفه‌ی اصلی خود که تنظیم بازار عرضه و تقاضا بود، بپردازند و خرده عملیات ها را به شرکت‌های کوچک واگذار کنند.
از ابتدای تاسیس این شرکت در تیرماه سال 1382 به عنوان اولین شرکت در دوره جدید نصب کارت‌خوان، شرکت سامان کیش به عنوان پایلوت از کیش شروع کرد و در اولین مرحله 600 دستگاه کارت‌خوان در کیش نصب کرد. البته بانک سامان از همان ابتدا در راستای استراتژی کلان خود مبتنی بر بانکداری الکترونیک به هیچ وجه در صدد افزایش تعداد شعب نبود و در نظرداشت شرکت سامان کیش با فعالیت کنار این بانک بتواند ضمن جمع‌آوری نقدینگی، خدمات غیر حضوری را با محوریت موبایل و اینترنت به عموم جامعه ارائه دهد؛ به همین جهت این شرکت مجوز خود را در مهر ماه 84 به عنوان اولین شرکت در بین شرکت‌های خدمات پرداخت و دریافت الکترونیک از بانک مرکزی دریافت نمود.»
معاون عملیاتی این شرکت در مورد وابستگی شرکت‌های ارائه دهنده‌ی خدمات الکترونیک بانکی به بانک‌ها افزود: «این کسب و کار جدید در ابتدانیاز به سرمایه‌های زیادی داشت؛ از آنجایی که به این شرکت‌ها به عنوان ابزاری برای بانک‌ها نگاه می‌شد،شرکت‌های پرداخت الکترونیک یا پیاسپیها از همان ابتدا به دوصورت فعالیت خود را شروع کردند: شرکت‌هایی که سهامداران آنها بانک‌ها نبودند و شرکت‌هایی که کاملا به بانک‌ها تعلق داشتند و یا با درصدهای کمتر سهامداران آنها بانک‌ها بودند.چون این شرکت‌ها نیاز به سرمایه خیلی بالایی داشتند و انتظار سوددهی کوتاه مدتی هم برای آنها وجود نداشت، در سال‌های اولیه استقبال از آنها بسیار پایین بود و دائماً نیاز به تزریق پول داشتند؛ ولی خوشبختانه این بازار با حمایت بانک‌ها ترغیب شد و سرمایه در اختیار شرکت‌های مذکور قرار گفت تا جایی که در حال حاضر2.5 میلیون دستگاه کارت‌خوان در سراسر کشور وجود دارد.
بانک‌ها با اتفاقاتی که در سال‌های 88-89 افتاد، کارمزد را تقریباً به صفر رساندند و بعد واریزی آنی را سرویس دادند که خطای بسیار بزرگی بود، و به دلیل اینکه شرکت‌های کارت‌خوان قادر نبودند با شرایط موجود فعالیت بلند مدتی داشته باشند؛ در نهایت بانک مرکزی به این نتیجه رسید که از میان طرح های پیشنهاد شده، طرح شاپرک را تصویب کند.
در حال حاضر شرکت شاپرک تاسیس شده و همه پیاسپیها به لحاظ فنی و بخشی از درآمدشان از بانک‌ها مستقل شده‌اند و تصور من این است که هدف بانک مرکزی بازگرداندن استقلال به این شرکت‌هاست و این موضوع می‌تواند متضمن بازار کسب و کار شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پرداخت و دریافت الکترونیکی باشد.»
وی در ادامه در مورد تفاوت سرویس‌های موجود از نظر امکانات با موارد مشابه در سطح جهان و حوزه‌هایی که رشد قابل قبولی داشته‌اند، افزود: «این کسب و کار تحت تاثیر تحریم‌هااست وچون دسترسی به ابزار بین‌المللی، حضور شرکت‌های خارجی و پذیرش کارت‌های صادر شده در سراسر دنیا بسیار حائز اهمیت است، مشکلات تحریمی که با آنها مواجه هستیم شرایط خوبی را برای ما ایجاد نکرده است.
هر چند می‌توان گفت که حرکات کوچکی در کشورهای منطقه انجام گرفته ولی از آنجایی که قادر نبوده‌ایم کسب و کار بین‌المللی داشته باشیم، نمی‌توانیم ادعا کنیم که کارمان به درستی قوام گرفته است؛ ولی همچنان برایند کار به نسبت اتفاقات داخل و خارج کشور، مثبت بوده و رشد خوبی داشته است. در این مورد باید گفت با وجود تحریم‌های موجود رشد مبلغی، ابزاری و نرم افزارهای بانکی و غیره قابل قبول بوده ولی در حوزه‌ی تنوع کارت‌ها پیشرفت چشم‌گیری نداشته‌ایم.»
حسین نژاد در مورد تفکیک بین خدمات الکترونیک پیاسپیها و بانک‌ها و پرداخت الکترونیک، اظهار داشت: «بهتر است به جای دید ابزاری، دید سرویسی به این موضوع داشته باشیم؛ هر جایی که موضوع پرداخت مطرح باشد، شرکت‌های پی‌اس‌پی هم می‌توانند فعالیت داشته باشند ولی نیازمند مطالعات ریسک هستند. به طور مثال در یک بانک قبل از حضور پیاسپیها، تمام فرایندها در مورد پول نقد صورت می‌گرفت و طبیعتا درصد بالایی از خدمات بانک مربوط به مبالغ پایین و درصد کمی هم به مبالغ بالا تعلق داشت؛ مبالغ بالا ریسک بالایی دارند و طبیعتا مبالغ پایین ریسک کمتری، که ما قادر هستیم با اعمال قوانین محدود کننده، این ریسک را به حداقل برسانیم که در حال حاضر این وظیفه به عهده‌ی شرکت‌های پی‌اس‌پی گذاشته شده است.
در حال حاضر با وجود پیشرفت‌هایی شامل دستگاه‌هایPOS، دستگاه‌های خودپرداز (ATM) و سیستم پرداخت اینترنتی، بانک‌ها قادرند در سطح وسیع‌تر ولی با هزینه‌ی کمتر خدمت‌رسانی کنند و با تشویق مشتری‌های بزرگ خود که بسیار سود آورند و ریسک بالاتری دارند به نتیجه ی مطلوب برسند.
بانک‌ها می‌توانند خدمات مربوط به دستگاه‌های خودپرداز را به پیاسپیها بسپارند که این کار مسئولیت بانک‌ها را خدشه‌دار نخواهد کرد. در ایران پرداخت‌های اینترنتی و از طریق دستگاه‌های POSدر حوزه‌ی کاری شرکت های پی‌اس‌پی صورت می‌گیرد اما خدمات بانکی از قبیل واریز پول، کارت به کارت کردن و غیره جزو خدمات بانکی به شمار می‌رود. باید گفت این موضوع که چه خدماتی در حوزه‌ی فعالیت شرکت‌های پی‌اس‌پی ست و چه خدماتی در حوزه‌ی خدمات بانک‌ها، در سایر کشورها هم شفاف نیست و بیشتر با توجه به وضعیت، توان و قدرت خود تعیین می‌شود.»
معاون عملیاتی پرداخت الکترونیک سامان‌کیشدر ادامه و در مورد مزیت استفاد از خدمات و سرویس‌هایپرداخت الکترونیک توضیح داد: « چیزی که تمام این مسائل را رهبری می‌کند موضوع هزینه هاست. یکی از مزایای فناوری ارتباطات، قرار دادن امکانات و منابع در اختیار مردم است یعنی افراد در هر شرایطی و هر مکانی قادر باشند به فناوری اطلاعات دسترسی داشته باشند. به طور مثال با کمک پرداخت الکترونیکییک شخص از هر نقطه‌ای حتی یک روستا با هزینه‌ی خیلی کم قادربه خریداری یک کتاب استو این یعنی منابع در سطح گسترده‌ای در دسترس همگان قرار می‌گیرد؛ بنابراین فناوری اطلاعات می‌تواند موجب توسعه عدالت محوری شود.»
او در ادامه می‌افزاید:شرکت پرداخت الکترونیک "سپ"از ابتدا به عنوان شرکتیبا محوریت نوآوری در بازار شناخته شده،و فکر نمی‌کنم که در بلند مدت نیز از این مزیت رقابتی دست کشیده و به جای نوآوری بیشتر به بازار توجه شود. هر چند بهتر است این دو در کنار یکدیگر باشند. چشم انداز ما این است که در سال‌های آتی در حوزه‌های پیشرفته‌تر پرداخت، از پیشروها باشیم. هر چند در حوزه های موبایل واینترنت مورد قبول سایر شرکت‌ها هستیم ولی برنامه‌ی ما این است که بجای روش‌های سنگین‌تر، روش‌های سبک‌تر را انتخاب کنیم. روش‌هایی که خدمات را بین مردم توسعه می‌دهند؛ خدماتی که به مردم کمک می‌کنند و مردم را قادر می‌سازند تا از منابع مختلف موجود در جامعه استفاده کنند.هرچند تصمیم نداریم استراتژی‌های تجربه شده را کنار گذاریم ولی یکی از محوری‌ترین استراژی‌های ما، استراتژی‌های خلاقانه است. هدف این است که روش ما نوآور و در اختیار همه باشد و به جای ایجاد محدودیت، محدودیت‌های موجود را کاهش دهد. هدف این است که علاوه بر نوآور بودن، ذینفع های ما –مشتریان و سهامداران- هم راضی باشند.»
حسین نژاد در پاسخ به این سوال که مزیت خدمات این شرکت به رقبای خود چیست، گفت: «افرادی که درگیر تاسیس این شرکت بودند کسب و کار و تکنولوژی را درک می‌کردند واز طرف دیگر بانک سامان به جای اینکه مانند سایر بانک‌ها مصارف را در اولویت کاری خود قرار دهد، دسترسی از همه جا را جزو استراتژی خود انتخاب کرد که این انتخاب دوازده سال پیش، مورد قبول مردم واقع شد و شرایطی را پیش آورد که آنها به جای ایستادن در صف‌های طولانی، کار خود را از پشت میز انجام دهند. بی‌انصافی نیست اگر بگوییم بخش عمده‌ی تغییرات بانکداری کشور ما در طی ده سال گذشته ناشی از همین حرکت بانک سامان بوده است. به طور مثال اولین سرویس بانکداری الکترونیکی در ایران به بانک سامان تعلق داشته است.»
وی در ادامه در مورد کارت های اعتباری گفت: «در مورد کارت‌های اعتباری هم می‌توان گفت که این کارت‌ها بجز مشکلات فقهی رفع شده‌ای که داشته‌اند، تحت تاثیر متغیرهای اقتصاد کلان هم بوده‌اند و از آنجا که کارت اعتباری به عنوان یک اعتبار در دسترس بوده و سریع قابل استفاده است لازم است که یک میزان مناسبی برای اعتبار دهنده داشته باشد واگر قرار باشد بانک‌ها به عنوان اعتبار دهنده‌ها براساس متغیرهای فعلی-نرخ تورم ، نرخ سود سپرده بانکی و .. - عمل کنند، مجبورند نرخ سود بالایی برای کارت‌های اعتباری در نظر بگیرند که این باعث می‌شود موضوع کارت اعتباری در ایران اجرایی نباشد؛ در مقابل از آنجایی که در سراسر دنیا نرخ تورم در محدوده‌ی درستی قرار دارد، موضوع کارت اعتباری موضوع جاافتاده‌ای است. باور من این است که با هم حرکت کردن این اتفاقات، نیازمند رشد همگام تمامی ابعاد اقتصادی کشوراست.
طبیعتاً اگر نرخ سود سپرده کاهش یابد و به نرخچهار درصدیسراسر دنیا برسد، کارت اعتباری ده درصدی هم برای یک مشتری قابل استفاده خواهد بود و این علاوه بر تسهیلاتی که برای کاربر فراهم می کند، برای بانک هم سود آور خواهد بود.مشکلات مربوط به نرخ تورم از یک سو مشکل ساز است و از سوی دیگر مشکلی که وجود دارد این است که به دلیل پول نفت،کسب و کار رقابتی و تنوع محصول وجود ندارد.ولی با این وجود من فکر می کنم این کسب و کار پتانسیل پیشرفت دارد.»
معاون عملیاتی پرداخت الکترونیک سامان‌کیش در مورد نقطه ضعف این مجموعه اظهار داشت: «حوزه "برندینگ" بزرگترین نقطه ضعف ما بوده است و ما از ابتدای امسال در این حوزه نیز فعال شده ایم. و منظور از "برندینگ" صرفا تبلیغات نیست و نحوه شکل گیری ما در ذهن کاربران و به طور کلی جامعه مقصود اصلی ماست. مقوله امنیت در پرداخت های الکترونیک که یکی از مهمترین مسائل در این حوزه است، برای ما از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به طور مثال استفاده از "اس اس ال" در سایت بانکداری الکترونیک بالاترین سطح امنیت در بین "پی اس پی" ها را برای ما به ارمغان آورده است و یا در زمینه دستگاه های کارت‌خوان، ما از بهترین نوع این دستگاه ها با بالاترین ظریب امنیتی استفاده کرده و می کنیم.»
وی در توضیح طرح ستاره 724 گفت: «در واقع ستاره 724 یک کد "یو اس اس دی" است و مراحل مطالعاتی و تحقیقاتی این کار از سال 88 شروع شد. از آنجایی که سیاست ما ابتدا دریافت مجوز و سپس تبلیغات و ارائه به مشتری است، مراحل عقد قرارداد با اپراتورها و بانک مرکزی کمی زمان برد. در سال 89 با ایرانسل به توافق رسیدیم و نهایتا در سال 91 توانستیم رضایت همراه اول را نیز جلب کنیم.در حال حاضر ما تنها مجموعه ای هستیم که مجوز این کار را کسب کرده ایم. این کد فعلا بر روی اپراتورهای اول و دوم کار می کند و حتی وقتی گوشی شما در حالت رومینگ است، امکان استفاده از این کد وجود دارد. نحوه کار اینگونه است که شما ستاره 724 مربع را شماره گیری می کنید و سپس می توانید عملیات دریافت مانده حساب، خرید شارژ، پرداخت قبوض و ... را انجام دهید. تفاوت های اساسی این روش با روش پیامکی، اولا امنیت بالاتر و ثانیا بی هزینه بودن این روش است. علت نامگذاری این سامانه نیز تلاش ما برای ارائه خدمات در 7 روز هفته و 24 ساعت شبانه روز است.»
حسین نژاد در پاسخ به سوال نحوه کسب درآمد شرکت های "پی اس پی" افزود: «درآمد شرکت های "پی اس پی" از شرکت های تامین کننده خدمات است و مصرف کنندگان مطلقا هزینه ای پرداخت نمی کنند. به طور مثال اپراتورها به ازای هر شارژ خریداری شده، درصدی به "پی اس پی" ها پرداخت می کنند.»
وی در خصوص مهمترین خدماتی که شرکت پرداخت الکترونیک سامان کیش ارائه می کند، اظهار داشت: «شاید مهمترین خدمت ما، ستاره 724 باشد و پس از آن می توان به ارائه خدمات خاص به مشتریان خاص و احترام متقابل بین مشتریان و این شرکت اشاره کرد.»
وی در خصوص حجم استفاده از خدمات این شرکت توسط افراد جامعه گفت: «به طور مثال در اسفندماه سال 91 بیش از یک و نیم میلیون تراکنش در روز اتفاق می افتاد. هرچند نمی توان به صراحت گفت که چه مقدار از افرادی که از خدمات ما بهره مند می شوند، به استفاده از این خدمات ادامه می دهند و به قول معروف وفادار باقی می مانند. اما به طور کلی افرادی که حداقل یک بار از خدمات ما استفاده کرده اند و یا آن را تجربه کرده اند چیزی در حدود 10 تا 15 میلیون نفر هستند. در قسمت دیگر مشتریان باید به همکاران استراتژیک خودمان اشاره کنیم که در واقع پذیرندگان هستند. در این قسمت نیز از بین حدود 3 تا 4 میلیون پذیرنده، در حدود 220 پذیرنده به ما تعلق دارند.»
وی در خصوص چیستی طرح "شاپرک" توضیح داد:« وضعیت کسب و کار در حوزه پرداخت وضعیت نامناسبی پیدا کرده بود و وضعیت مابین شرکت های پرداخت از وضعیت رقابت سالم فاصله گرفته بود و آینده این کسب و کار چندان روشن به نظر نمی رسید. راهکار اولی که در اواخر سال 88 مطرح شده بود، تجمیع تمامی شرکت های پرداخت در حداکثر 3 شرکت عظیم پرداختی بود. و از این طریق امکان کنترل و بررسی وضعیت راحت تر بود. اما این روش مورد استقبال قرار نگرفت و به طور کلی از نظر کسب و کار، منطقی نبود. راهکار بعدی که از سوی بانک مرکزی ارائه شد، تاسیس "شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی" برای سرو سامان دادن پرداخت های کارتی بود. این پیشنهاد در آخر سال 89 در شورای پول و اعتبار تصویب شد. سهامداران شرکت "شاپرک" بانک ها و بانک مرکزی هستند. در این ساز و کار در واقع ارتباط شرکت های پرداخت از لحاظ فنی با بانک ها قطع شده است و تمامی تراکنش ها از مجرای مشخصی می گذرند و به این ترتیب امکان کنترل و همچنین جلوگیری از بروز تخلف بسیار بالا می رود. شرکت ما نیز از اولین شرکت های بود که به این ساز و کار تن داد. زیرا معتقدیم این ساز و کار علاوه بر سالم تر نمودن رقابت در این کسب و کار امکان انتقال و تاثیرگذاری نظرات ما بر روی تصمیمات کلان بانک مرکزی را فراهم می سازد. این طرح از ابتدای آذرماه سال 91 برروی تمامی کارت‌خوان ها اجرا شد.»
مهندس حسین نژاد در توضیح شرح وظایف معاونت عملیات در شرکت پرداخت الکترونیکی سامان کیش گفت:« در واقع معاونت عملیات شامل سه مدیریت "امور شعب و نمایندگی ها"، "حوزه بازاریابی" و "کسب و کارهای نوین" است. در مدیریت "امور شعب و نمایندگی ها" کنترل و نظارت بر کارکرد و عملیاتی کردن مصوبات شرکت و نحوه کار شعب مشخص می شود. در "حوزه بازاریابی" راهبردهای حفظ و توسعه بازار بررسی و تدوین می شوند و در بخش "کسب و کارهای نوین" که به نحوی بخش پرهیجان و عامل پویایی کل مجموعه است. بارها به ما پیشنهاد شده است که این بخش حذف و یا در بخش دیگری ادغام شود، ولی ما به این بخش ایمان داریم و معتقدیم نیازمند یک مدیریت و مجموعه مجزا است. به طور کلی وظیفه اصلی معاونت عملیاتی، سر و شکل دادن به بدنه اجرایی و مجری برنامه های عملیاتی هیئت مدیره در شرکت است.»
وی در خصوص راه های ارتباطی با این شرکت گفت:« سایت ما به آدرس www.sep.ir و آدرس ایمیل ما info@sep.ir است و در آنجا منتظر شنیدن نظرات، انتقادات و پیشنهادات تمامی هم وطنانمان هستیم.»
منبع: سيتنا
