لزوم تدوین منشور اکولوژیکی برای حفظ اکوسیستم طبیعی تالاب میقان

شعبانی فرد گفت: براساس ماده 16 قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، مدیریت جامع تالاب کویری میقان اراک با اداره کل حفاظت محیط زیست است و دستگاه های اجرایی دیگر برای هر اقدامی باید با این اداره کل هماهنگ شوند.

تالاب کویری میقان اراک با وسعت 25هزار هکتار و عرصه آبی حدود 10 هزار هکتار در چند دهه اخیر به دلیل اقدامات جزیره ای دچار آسیب های اکولوژیکی شده است و این تالاب در زمره سرمایه های زیست محیطی کشور قرار گرفته و امسال مشمول 2 میلیارد ریال اعتبار مطالعاتی، اجرایی، حفاظتی و پیگیری برای ثبت در لیست کنوانسیون رامسر شده است.

استاندار استان مرکزی گفت: ایجاد 40 بند خاکی در حوضه آبریز بالادست تالاب در سال های اخیر تاثیرات مثبتی بر جلوگیری از سیلاب داشته است اما باید بر مبنای مطالعات علمی سهم حق آبه مناسبی برای آن تخصیص داده شود.

طبق مطالعات، کویر میقان اراک به عنوان یکی از 187 کانون بحران فرسایش بادی کشور مطرح است و به طور متوسط در محدوده آن قابلیت فرسایش سالانه 100 تن خاک در هکتار وجود دارد که در فصول خشک سال تشدید می شود.

استاندار مرکزی، یکی از اقدامات ضروری درخصوص این تالاب را، تهیه طرح جامع تفضیلی آن است تا با مشخص کردن محدوده واقعی تالاب بستر اقدامات حفاظتی مهیا شود.

در کنار بهره برداری بی رویه صنعتی در تالاب میقان اراک و کویر آن، ورود پسماند عفونی و صنعتی از دیگر مشکلات این منطقه است. تشکیل کمیته ویژه برای پاکسازی محیط تالاب از پسماند و ساماندهی پساب های وارده به آن ضرروی است.

استاندار مرکزی با اشاره باینکه، برنامه احیا، حفاظت و مطالعات پایه برای تالاب میقان اراک تدوین شده و استانداری مرکزی آمادگی دارد علاوه بر اعتبارات ملی، در قالب یک موافقت نامه، اعتبارات استانی لازم را به این مهم تخصیص دهد، اضافه کرد: ارزیابی آثار بهره برداری معدن سولفات سدیم در کویر میقان اراک ضروری است و این واحد معدنی باید بخشی از درآمدهای خود را برای احیای تالاب تخصیص دهد .

بگفته او ، حوزه کویری، دریاچه و گونه های جانوری و گیاهی میقان اراک ظرفیت بالقوه گردشگری استان مرکزی است که باید در مطالعات مدیریت جامع تالاب به صورت پررنگ دیده شود.

بخشی از خطوط لوله انرژی کشور از حاشیه تالاب کویری میقان عبور می کند که پیش بینی دامنه حفاظتی برای پیشگیری از نفوذ احتمالی مواد این لوله ها الزامی است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی افزود: مدیریت زیست بوم تالاب میقان اراک در قالب چهار برنامه استقرار مدیریت جامع، عملیات اجرایی، حفاظتی و مطالعه و پژوهش ابلاغ شده و تا پایان امسال اجرایی می شود.

انصاری گفت: تالاب به عنوان یک اکوسیستم با ارزش اولویت مهم زیست محیطی است و از 270 تالاب موجود در کشور هم اینک 24 مورد در لیست کنوانسیون رامسر ثبت شده است.

وی با بیان اینکه، تالاب میقان اراک جزو 10 تالاب مهم کشور است که قابلیت ثبت بین المللی دارد و باید با پیگیری و مدیریت مناسب این روند تسریع شود، می افزاید: 140 گونه پرنده در این تالاب زیست می کنند که 68 درصد گونه های پرنده استان و 27 درصد گونه های کشوری را شامل می شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی افزود: بر اساس مطالعات منابع طبیعی استان مرکزی هر هکتار از کویر میقان سالانه به طور متوسط استعداد ایجاد حدود 100 تن ریزگرد را دارد درحالیکه تولید ریزگرد در سایر مناطق بیابانی استان 15 تن در هکتار است.

او تدوین منشور ارزش های اکولوژیکی تالاب کویری میقان اراک را از اقدام اخیر برای حفظ این تالاب دانست و در ادامه گفت: پس از سالها تلاش، تدوین طرح مدیریتی زیست بوم تالاب میقان اراک انجام شد.

انصاری افزود: این طرح حفاظتی با هدف کاهش یا حذف دایمی تهدیدات و پایداری و بقای زیست بوم های تالاب میقان اراک به عنوان یکی از چهار تالاب اولویت دار و مهم کشور اجرا می شود و تالاب کویری میقان اراک به سبب وضعیت خاص کویری بودن، کانون تولید گرد و غبار، زیستگاه ارزشمند پرندگان مهاجر و گنجینه ارزشمند گونه های خاص جانوری و گیاهی برای تدوین طرح مدیریت جامع زیست بوم انتخاب شده است.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی هم اظهار کرد: این طرح در مدت پنج سال اجرا می شود و اعتبار تخصیصی سال اول آن چهار میلیارد ریال است.

حاج حسینی خاطرنشان کرد: تقویت نقش جوامع محلی در برنامه ریزی و اجرای برنامه های مدیریتی، استفاده از دانش بومی آن ها، ایجاد ارتباطات فرابخشی با نهادهایی مختلف، و تدوین مدیریت مشارکتی هدفمند و دراز مدت از محورهای این طرح جامع است.

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی افزود: این طرح مدیریت جامع زیست بوم پس از تدوین باید به تصویب مراجع ذیربط استانی و کشور رسیده و ساختارهای اجرایی مالی و کمیته های مدیریتی آن تعیین شود و هدف نهایی آن در توسعه کشاورزی پایدار منطقه، برنامه حدف یا کنترل آلاینده ها، مدیریت خشکسالی، مدیریت منابع آب، بهره برداری خردمندانه و توانمندسازی جوامع محلی در تامین معیشت و مدیریت تالاب را دنبال می کند.

حاج حسینی توضیح داد: زیستگاه های تالابی یکی از باارزش ترین زیست بوم های طبیعی هستند که مدیریت زیست بومی رویکرد حفاظتی پیشرفته ای است که در آن حفظ محیط زیست با به رسمیت شناختن بهره برداری های معقول اقتصادی، درنظر گرفتن نقش انسان به ویژه جوامع محلی و ارتباط بین اجرا در سطوح فراتر از مرزهای ظاهری زیست بوم در سطح حوزه آبریز از اهداف این سند است که البته اجرای آن در گروی همکاری مدیران دستگاههای استان و مدیران صنعتی است.

مدیرکل منابع طبیعی استان مرکزی گفت: تا 20 سال پیش چرای بی رویه دام و به هم خوردن اکوسیستم منطقه، در این کویر یکی از تهدیدات محسوب می شد و در فصول گرم سال غبار فراوانی را به هوای اراک منتقل می کرد که با تلاش های منابع طبیعی و محیط ریست استان و با کاشت گیاهی به نام قره داغ و رویش آن در کل کویر از بلند شدن خاک و غبار منطقه جلوگیری شد.

یوسفی تصریح کرد: کنده کاری و ایجاد چاله علاوه بر تبخیر آب مورد نیاز گیاهان قره داغ باعث دستکاری در خاک منطقه، سست شدن و حرکت آن با وزش باد به سمت اراک می شود.

وی خاک کویر میقان را شور و در برخی مناطق تلخ دانست و یادآور شد: افزایش گرد و غبار ورودی کویر به سمت اراک خطراتی برای سلامتی مردم اراک که در معرض آلودگی صنعتی و سمی ناشی از فعالیت صنایع هستند، دارد.

رییس کمیسیون آب کشاورزی و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه، تالاب و کویر میقان اراک یکی از زیستگاههای مهم کشور است گفت: علاوه بر داشتن گونه های بکر گیاهی مانند قره داغ، بهار و زمستان هر سال پذیرای هزاران پرنده مهاجر از سمت سیبری و دیگر زیستگاههای کشور است و از سوی دیگر با فروکش شدن حرکت خاک و شن آن توسط گیاهانی چون قره داغ، به هوای اراک کمک می کند.

رجایی افزود: برداشت بی رویه کارخانه سولفات سدیم، حیات این تالاب را به خطر انداخته است. بزرگترین معدن سولفات سدیم خاورمیانه با ذخیره 133 میلیون تن در استان مرکزی است که معدن آن در دریاچه میقان اراک قرار دارد و بهره برداری از آن زمینه اشتغال 300 نفر را فراهم کرده است.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست استان مرکزی گفت: این منطقه طی سه دهه اخیر مورد تهدید جدی قرار گرفته که از آن جمله برداشت غیراصولی سولفات سدیم از مرکز تالاب است که در سال 1369 اکتشاف و هم اکنون بهره برداری می شود، افزایش برداشت از معادن سولفات سدیم این کویر به مفهوم شخم زدن آن است و به دلیل سست بودن خاک کویر این امر می تواند در دراز مدت حیات ساکنان اراک را به خطر بیندازد.

انصاری افوزد: این موضوع باعث کاهش درجه اهمیت زیستگاهی و اکوتوریستی منطقه شده است. وی گفت: احداث و تعریض جاده داخل تالاب و قطع ارتباط اکولوژیک قسمت شمال و جنوب تالاب، احداث سد در بالا دست حوزه آبخیز و کاهش آب ورودی به تالاب، ورود پساب تصفیه خانه شهر اراک، تغییر کاربری اراضی در حاشیه تالاب و ورود دام بیش از ظرفیت مراتع، شکار غیر مجاز پرندگان مهاجر به ویژه درنا و زنده گیری پرندگان شکاری، استقرار پروژه های عمرانی در حاشیه تالاب بدون مطالعه و ارزیابی، تاثیرات زیست محیطی دارد.

رجایی نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه ایجاد جاده در تالاب میقان که آن را به دو نیم تقسیم کرده است ،کاری غلط در سالهای اخیر بوده است، گفت: این جاده اکوسیستم تالاب و کویر را به هم زده و ارتباط 2 بخش را قطع کرده است که تخریب آن را سرعت می بخشد.

به عقیده کارشناسان، تالاب میقان دارای پیشینه ای 2 هزار ساله است که به دلیل کهنسالی، زیستگاه پرندگان مهاجر از سمت سیبری است و از زیستگاه های مهم پرندگان مهاجر در مرکز کشور به شمار می رود. تالاب کویری میقان اراک در سال 87 به عنوان منطقه شکار ممنوع، تحت حمایت سازمان محیط زیست کشور قرار گرفته است.

این تالاب به وسعت 25 هزار هکتار در 15 کیلومتری شمال شرقی شهر اراک و در مجاورت روستاهای میقان، داودآباد، ده نمک و طرمز قرار دارد. مساحت دریاچه فصلی تالاب میقان 12 هزار هکتار است که در سال های اخیر با کاهش محسوس منابع آبی مواجه بوده است و نیازمند توجه ویژه است/س