قزوین پایتخت فراموش شده تمدن ایران

به گزارش خبرنگار اقتصادي باشگاه خبرنگاران،  قزوین (کاسپین)‏ یکی از شهرهای بزرگ ایران در نوشته های باستانی یونان قزوین را با نام "راژیا" معرفی می کند و نوشته های اروپایی این شهر با نام شهر باستانی "آرساس" و یا "آرساسیا" شناخته می شده و در برخی متون نام این شهر "قسوین" (یعنی شهری که مردمی پر صلابت و استوار دارد) ذکر شده است.

موقعيت سوق الجيشي و اهميت ژئوپليتيک قزوين از قديم الايام مورد توجه بوده است به طوري که شاه طهماسب صفوي به علت نزدیکی تبریز به مرزهای عثمانی و آسیب پذیر بودن این شهر و نیز دور بودن از خراسان و هجوم مداوم ازبکان به این شهر پایتخت را به قزوین انتقال داد.

 در نزديکي پايتخت امروزي، گرد فراموشي بر مرزهاي پايتخت باستاني ايران زمين نشسته، براي بازنده سازي پايتخت کهن اين مرز و بوم شهردار قزوين دست به کار شده و جمعي از اصحاب رسانه را در قالب تور به اين شهر تاريخي دعوت کرده تا شايد صداي گرفته اين شهر با پيشينه کهن به گوش ايران و ايراني برسد.
 
در اين سفر، اولين مقصد باغستان‌های سنتی قزوین بود كه پيش از اين با مساحت 6000 هكتاري نیمه جنوبی شهر قزوین را در بر مي گرفته و در حال حاضر تنها ۲۵۰۰ هکتار از آن براي نسل جديد ايرانيان به يادگار مانده است.

در گذشته وجود باغستان های سنتی در اقتصاد شهر قزوین بسیار پر اهمیت بوده، به طوری که علي اكبر دهخدا  لقب "دخو" واژه قزوینی به معنای نگهبان آب را به عنوان تخلص ادبی خود بر می گزیند و حافظ حيات زبان شکرشکن پارسي گويان مي شود.

مقصد بعدي ما آب انبارهاي قزوين، دو آب انبار كه بنا به اعتقاد عامه، با يكديگر عقد اخوت دارند و يكي را آب‌انبار سردار کوچک و ديگري را آب‌انبار سردار بزرگ مي نامند؛ آب انبار سردار کوچک بر خلاف نام آن از آب انبارهای بزرگ و مهم شهر قزوین به شمار می‌رود. 

بانی این آب انبار مرحومان محمد حسن خان و محمد حسین خان سردار، دو برادر از امرا و سرداران فتحعلی شاه و محمد شاه قاجار بوده‌اند که در سال ۱۲۹۹ هجری قمری اقدام به ساخت این بنا کرده‌اند.

چون این آب انبار منتسب به برادر کوچک تر می‌باشد به آب انبار سردار کوچک معروف شده‌، در حالی که که از لحاظ اندازه از آب انبار سردار بزرگ وسیع تر است.

آب‌انبار سردار بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران ، نمونه‌ای شاخص و منحصر به فرد بشمار می‌رود که جزئي از یک نظام بزرگ و جالب از آبرسانی شهری محسوب می‌شود.

در اين شهر، خانه و حسینیه امینی‌ها، از خانه‌های زیبا و اعیانی گذشته بود، سازه اي كه در سال ۱۲۷۵ هجری قمری توسط حاج محمد رضا امینی از اعیان تجار آن روزهاي قزوين و با اعتباري بالغ بر چهل و هشت هزار تومان بنا شده بود.

اگر از زيبايي تالارهاي مصفا و زيرزمين ها و شربتخانه هاي خنك و خاطره انگير كه بگذريم، سقف تالارها با نقاشي، آيينه كاري، رف هاي كاسه اي مزين گچبري و گره بندي چوبي وصف ناشدني است.

اگر تنها همين خانه در  يكي از كشورهاي مجاور مي بود، سالانه هزاران توريست به بهانه ديدنش، در حياط هاي خاك گرفته تجمع مي كردند و شكوه گذشته خانه هر لحظه زنده مي شود. 

در ممالك اسلامي به هر شهر قديمي كه پابگذاريد، مسجد جامع خلاصه اي از شاهکار معماري شهر را در خود جاي داده، مسجد جامع قزوین از بزرگ‌ترین و کهن ترین مسجد جامع ایران است که برروی آتشکده ای ازدوران ساسانیان ساخته شده است. 


جاذبه هاي کهن شهر قزوين به اينجا ختم نمي شود، در ميان گستره آثار به جا مانده از گذشته در اين شهر به کاروان‌سرای سعدالسلطنه با وسعتی افزون بر 6/2 هکتار مي رسيم که بزرگترین کاروانسرای سرپوشیده و مرکزتجاری داخل شهری کشور است.

کاروانسراي سعدالسلطنه با بهره گیري از نور در اشکال مختلف و ایجاد ویژگی هاي متفاوت بصري ضمن ايجاد تنوع فضايي در  طول ساعات روز این مکان را از نور مصنوعی بی نیاز می کند.
 
محمد باقرخان سعدالسلطنه اصفهانی حاکم وقت شهر قزوین در اواخر دوران سلطنت ناصرالدین شاه قاجار (سال ۱۳۱۰ ه ق) با توجه به مراودات اقتصادی فراوان ایران با کشور هاي همسايه، دستور ساخت کاروانسرایی با حدود ۴۰۰ حجره در شهر قزوین را داد و لقب خود را بر آن نهاد.

در واقع این مکان نه تنها یک کانون شهري، بلکه یک گذرگاه جهانی بوده است و محل تلاقی فرهنگ هاي مختلف در عرصه ي تجارت بوده، که از این منظر، بر اعتبار هنر معماري و ارزش اقتصادي مجموعه افزوده می شود.

اين بنا ابتدا در سال  1316 با شماره ثبت 1021 در زیر مجموعه بازار قزوین ثبت و سپس در سال 1377 با شماره 2089 به صورت مجزا به نام کاروانسرای سعدالسلطنه ثبت شد.

گزارش از: آمنه قربانلو

انتهاي پيام/