چرا معمای ناپدید شدن بوئینگ 777 مالزیایی هنوز سربه‌مهر است؟

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، راس ساعت 1:20 دقیقه شنبه 8 مارس 2012 / 17 اسفند 1392 (به وقت محلی) به ناگاه فرستنده پرواز MH370 خطوط هوایی مالزی از صفحه رادار محو شد. از آن روز تا زمان نگارش این متن که نزدیک به 140 ساعت گذشته، هنوز هیچ‌کس نمی‌داند به راستی چه بر سر بوئینگ 777 خطوط هوایی مالزی و 239 سرنشین آن آمده است. البته گفته می شود با انتشار تصاویر ماهواره ای ممکن است قطعاتی از هواپیما در شرق آخرین موقعیت پرواز هواپیما پیدا شود. با این حال معمای پرواز همچنان به قوت خود باقی است.

این نخستین باری نیست که یک هواپیمای مسافربری بدون هیچ ردپایی گم می‌شود. حدود دو سال پیش هم یک هواپیمای مسافربری دوموتوره روی آب‌های جنوب اقیانوس اطلس گم شد. اتفاقا آن هواپیما هم همانند پرواز MH370 کمی پس از نیمه شب گم شد، زمانی که با حداکثر سرعت و ارتفاع مجاز خود خارج از محدوده رادار کنترل ترافیک پرواز می‌کرد. در نتیجه طبیعی بود که وقتی هواپیما مفقود شد هیچ راداری محل مفقود شدن هواپیما را ثبت نکرده باشد. ضمن آنکه درخواست کمکی نیز از سوی هواپیما منتشر نشده بود. آن هواپیما یک ایرباس 330 متعلق به ایرفرانس بود که اتفاقا در آن مورد هم چند روز طول کشید تا اولین قطعات هواپیما روی آب پیدا شوند. اما جعبه سیاه و بدنه هواپیما تا دو سال بعدش پیدا نشد.

اتفاقی که برای هواپیمای فرانسوی افتاده بود، این بود که در اثر یخ‌زدگی بخشی از سنسورها، خلبان خودکار به صورت اتوماتیک خاموش شده و کنترل را به خلبان منتقل می‌کند. خلبان در آن زمان با بالا کشیدن دماغه، اشتباها ارتفاع هواپیما را افزایش می‌دهد. اقدامی که با توجه به پرواز هواپیما در حداکثر ارتفاع مجازش اشتباهی ترسناک بود هرچند همچنان مرگبار به شمار نمی رفت. سپس هواپیما دچار واماندگی یا اصطلاحا استال می‌شود. سرعتی که در آن بال‌های هواپیما به علت از دست دادن توان تولید نیروی بالابر موجب شود تا هواپیما به سرعت ارتفاعش را از دست بدهد. خلبان در آن زمان به سادگی می‌توانست هواپیما را از وضعیت استال خارج کند اما سردرگمی و ترس او جلوی چنین کاری را گرفت و حادثه به وقوع پیوست.

اینجا باید اشاره کرد که علی‌رغم شباهت سناریو در این دو حادثه ، ممکن است علل وقوع آن‌ها هیچ ارتباطی به هم نداشته باشند. هواپیمای مالزیایی در وضعیت آب‌وهوایی خوب پرواز می‌کرد که به ناگاه فرستنده هواپیما از کار افتاد. فهرست حوادثی که ممکن است برای هواپیما رخ داده باشند، آن‌قدر زیاد است که حتی نمی‌توان تک‌تک آن‌ها را با دانسته‌های فعلی تحلیل کرد. ماجرا وقتی جالب‌تر می‌شود که شایعه‌ای به آرامی گسترش یافت که بعضی بازماندگان می‌توانند علی‌رغم گذشت سه روز از حادثه با تلفن همراه بستگان خود تماس بگیرند و تلفن آن‌ها هم زنگ می‌خورد. در این‌که این خبر بیشتر سوءتفاهم است شکی نیست، چرا که تلفن مسافرین یا زیر آب است یا خارج از محدوده آنتن‌دهی.

اینکه چرا هواپیما یا جعبه سیاه آن تاکنون پیدا نشده هم خیلی غریب نیست. در خارج از محدوده رادار ترافیک هوایی، هواپیما محل خود را با ارسال سیگنال توسط فرستنده‌اش مشخص می‌کند. این یک سیستم مکان‌نمای جهانی نیست. البته سیستم‌های ارسال همزمان مکان هواپیما به ماهواره وجود دارند، اما در سراسر جهان کمتر از چند صد فروند هواپیما با چنین سیستمی می‌توان پیدا کرد.

سیستم ذخیره اطلاعات پرواز و مکالمات خلبان که اصطلاحا جعبه‌های سیاه خوانده می‌شوند به ترتیب در دم هواپیما و پشت کابین خلبان قرار دارند. این دو طوری طراحی شده‌اند تا در زمان حادثه شتاب برخوردی معادل 3400 برابر جاذبه زمین را تحمل کنند. جعبه سیاه پس از سقوط شروع به ارسال سیگنال روی باند اضطراری می‌کند تا زمانی که پس از 30 روز باتری آن تمام شود. حال اگر مکان آن زیر آب یا جایی خارج از برد قرار داشته باشد دریافت سیگنال ارسالی سخت خواهد بود، به خصوص با محدوده بسیار وسیعی که هواپیما در آن سقوط کرده یافتن زود هنگام تمام قطعات آن بیشتر به شانسی قوی نیاز دارد. در نهایت بعضی وقت‌ها فقط باید صبور بود تا به پاسخ معما برسیم.

البته در مورد برخی احتمالات می‌توان نظر داد، مثلا قطع ناگهانی برق نمی‌تواند علت قطع ارتباط باشد، چون به طور کلی هرکدام از سیستم‌های هواپیما اعم از فرستنده و سیستم‌های ارتباطی برق اضطراری مخصوص و مستقل خود را دارند. در نتیجه شانس خیلی کمی وجود دارد که همه سیستم‌ها به یکباره دچار قطعی برق اصلی و برق اضطراری شوند. با این حال این امکان که هواپیما وارد یک سیاه‌چاله هوایی شده باشد که اتفاقا در اطراف منطقه پروازی نیز چندتایی وجود داشته، بعید نیست.

تنها دلیل دیگری که هیچ نشانی از فرستنده های رادیویی هواپیما نیست می‌تواند این باشد که هواپیما در میانه هوا منفجر شده باشد. باور کنید یا نه از این به بعد ماجرا حدسیات به شدت احمقانه جلوه می‌کنند. هواپیما احتمالا تغییر جهت داده و همین هم پیدا کردنش را سخت می‌کند. ایده حمله تروریستی یا هواپیما ربایی که به خصوص آمریکایی‌ها به آن اهمیت بیشتری می‌دهند از همین جا می‌آید.