چشمه گیلاس (گلسب)؛ یادآور تاریخ کهن خراسان رضوی

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مشهد، چشمه گيلاس یکی از مكان‌هاي تفريحي و گردشگري استان است که در 48 کیلومتری مشهد قرار داشته و از نقاط دیدنی و با صفای جلگه توس محسوب می شود.

اين چشمه كه در تلفظ ادبي، گلسب ناميده مي‌شود، ياد‌آور مرگ يزد‌گرد ‌است كه گفته مي‌شود روزي يزدگرد ملقب به بزه‌كار، پدر بهرام گور در كنار همين چشمه از اسب لگد مي‌خورد و مي‌ميرد كه شايد كلمه گلسب با اين داستان بي‌پيوند نباشد.

چشمه گیلاس که با نام چشمه گلسب در متون تاریخی از آن یاد می شود به علت واقع شدن در شرایط خاص جغرافیایی همیشه دارای آب است . این چشمه به دلیل اختلاف سطح دو جلگه توس و مشهد و هم چنین نوع خاص ارتفاعات نزدیک آن (کوه عمارت) از مخزن آب فراوانی برخوردار است. عمق چشمه 4 تا 5 و ارتفاع آن از سطح دریا 1010 متر است.

آب چشمه گیلاس همان آبي است كه از ميانه شهر مشهد مي‌گذرد و اولين بار به همت امير عليشير نوائي براي گذراندن آن از مشهد اقدام شده است و طرح نيمه تمام او به دست شاه عباس صفوي انجام پذيرفته است و اكنون همين آب به نام نهر خيابان (خيابان، نام ده بزرگي است كه مزرعه آن از اين آب مشروب مي‌شود) از قلب شهر مشهد مي‌گذرد.

با استناد به صاحب مطلع الشمس، آثاري هست كه اين آب از شهر توس مي‌گذشته است و فردوسي بزرگ ابتدا قصد داشته است كه از صله محمود غزنوي در ازاي شاهنامه، اين آب را به توس آورد و چون ناكام مي‌ميرد، دخترش باصله محمود، آرزوي پدر را بر مي‌آورد و آب چشمه گيلاس را به توس مي‌آورد و موقوف عام مي‌كند. دختر فردوسي ابتدا بستر آب را كه 20 متر از سطح كنوني پايين‌تر بوده است؛ به كمك مهندسان زمان بالا آورده است تا آب بر شهر توس سوار شود.

ناگفته‌نماند در نزديكي چشمه گيلاس، چمن زيبايي وجود دارد كه چشم هر بيننده‌اي را خيره‌مي‌كند. اين چمن خاص و چشم نواز در نزديكي شهر توس در مرغزار زيبا و گسترده‌اي واقع شده است كه در آن قريه‌اي به نام قهقهه وجود دارد و داراي قلعه‌اي مستحكم است. اين قلعه چهار دروازه دارد. خشت‌هايي كه در ساختمان آن به كار رفته است در اندازه‌هاي 40 در 40 در 7 سانتيمتري است و نشان مي‌دهد كه اين ناحيه، شهري يا لشكر گاهي بزرگ بوده است و علاقه‌مندان علاوه بر ديدن چشمه گلسب و استراحت بر روي چمن قهقهه، مي‌توانند از اين قلعه بزرگ نيز ديدن كنند.

اکنون آب چشمه گیلاس در مشهد جاری نیست اما شهرت تاریخی و دیرینه آن هنوز نام خوش و سابقه این چشمه تاریخی را در خاطره های مردم توس و مشهد حفظ کرده است.

انتهای پیام//س