در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان مطرح کرد؛
وسواس فکری چیست و چطور درمان می‌شود؟
از چیپس وپفک تا ساندویج وپیتزا در بوفه مدارس/ رویای فروش شیر دربوفه مدارس
مساله شاید به نظر خیلی جدی نیاید و شاید به همین دلیل هم تا امروز خیلی مورد توجه قرار نگرفته این درحالی است که این روزها حرف اول را درتغذیه دانش اموزان میزند وان چیزی نیست جز بوفه مدارس که زمانی حتی هله هوله هم دران عرضه میشد.
به گزارش مجله شبانه باشگاه خبرنگاران، دراین راستا امروز خبر رسید که دستورالعمل اجرایی پایگاه تغذیه سالم به مدارس ابلاغ شد که بر این اساس توزیع مواد غذایی فاقد بسته بندی، فرآورده‌های گوشتی مانند کالباس، سوسیس،همبرگر،فلافل و سمبوسه غیرمجاز است.
این دستورالعمل براساس ماده سه آیین نامه اجرایی تامین، حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی دانش آموزان و با هدف ارتقای سلامت تغذیه‌ای دانش آموزان سراسر کشور تنظیم شده است که در آن ضمن تعریف پایگاه تغذیه سالم و میان وعده، به ویژگی های مواد غذایی سالم و غیرقابل مصرف پرداخته شده است.
براساس این دستورالعمل، استفاده از نوشیدنی‌های گازدار، انواع مواد غذایی فاقد بسته بندی و اصول بهداشتی، فرآورده های گوشتی مانند کالباس، سوسیس، همبرگر و فلافل و سمبوسه غیرمجاز اعلام و تصریح شده است که جدول مواد غذایی قابل عرضه در این پایگاه های تغذیه باید در معرض دید دانش آموزان و کارکنان مدارس نصب شود.
در این دستورالعمل، ضمن تاکید بر اصول بهداشتی محیط، ایمنی و مکان پایگاه تغذیه سالم، شرایط بهداشتی ویژه از جمله، کارت معاینه پزشکی، بهداشت فردی شامل کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها و شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون و نظافت روزانه محیط پایگاه تعیین شده است.
در این دستورالعمل تصریح شده است، نظارت بر اجرای دقیق دستورالعمل برعهده کمیته بهداشت، تغذیه و ایمنی در استان‌ها می باشد که ترکیب اعضا و شرح وظایف آن در تفاهم نامه امضا شده توسط وزرای آموزش وپرورش و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درج شده است.
*** مغفول‌ترین مکان در مدارس کشور
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با انتقاد از عرضه اقلام و مواد خوراکی غیرسالم در بوفه مدارس، گفت: بخش‌های نظارتی و بازرسی آموزش و پرورش بوفه را مکانی مستقل از مدارس ندانند و بوفه‌ها را نیز زیر چتر نظارتی خود قرار دهند.
قاسم جعفری با انتقاد از وجود اقلام و مواد خوراکی غیرسالم در بوفه مدارس، توضیح داد: متولیان و مسئولان آموزش وپرورش باید یک بار برای همیشه تکلیف بوفه‌های مدارس را معلوم کنند چرا که هنوز فلسفه و هدف وجود این بوفه‌ها روشن و مشخص نیست.
نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: اگر هدف از وجود این بوفه‌ها کسب درآمد و صرفه اقتصادی باشد، بوفه داران بی توجه به مسایل سلامتی و بهداشتی اقلامی مضر مثل چیپس و پفک و انواع ساندویج را که جذبه و گیرایی بیشتری برای دانش‌آموزان داشته در بوفه‌ها عرضه میکنند که با رسالت تربیتی و پرورشی آموزش و پرورش منافات دارد.
این نماینده مردم در مجلس نهم، افزود: نگاه سودگرایانه باعث خواهد شد تا در دراز مدت هزینه‌های درمانی ناشی از ازدیاد مبتلایان به دیابت، فشار خون، چربی و از این قبیل بیماری‌های غیرواگیر در کشور افزایش یابد.
جعفری با انتقاد از بخش‌های نظارتی آموزش و پرورش، ادامه داد: متاسفانه بخش های نظارتی و بازرسی آموزش و پرورش گویی بوفه مدارس را بخشی مجزا و مستقل در مدارس می‌دانند در صورتی که با توجه به حساسیت مسئله سلامتی و بهداشت دانش‌آموزان باید نگاه‌ویژه‌ای به این امکان وجود داشته باشد.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: این بحث به حدی حساس است که در صورت نیاز مجلس و اعضاء کمیسیون آموزش و تحقیقات نیز برای سروسامان دادن به بوفه مدارس وارد گود خواهند شد./
*** بوفه مدارس هنوز سوسیس، کالباس و نوشابه دارد
دراین خصوص اما وزیر بهداشت گفت: آمار ۱۵ درصدی چاقی در بین دانش‌آموزان یک آمار نگران‌کننده است که در آینده گرفتاری‌های زیادی را برای حوزه بهداشت و درمان ایجاد خواهد کرد.
سیدحسن هاشمی، گفت: در حال حاضر تعداد 13 میلیون نفر دانش‌آموز در حال تحصیل هستند که با احتساب خانواده‌های آنها با نیمی از جمعیت کشور مواجهه مستقیم داریم و می‌توانیم با آموزش آنها در حوزه مهم پیشگیری، بسیار اثربخش عمل کنیم.
هاشمی بر جدیت و استمرار عملیاتی‌کردن برنامه‌هایی که در این حوزه تعریف و طراحی می شود تاکید کرد و گفت: وزارت بهداشت در کنار آموزش و پرورش در حوزه سلامت دانش آموزان باید در گستره وسیع‌تری اقدام کند و خروجی این همکاری ها فراتر از صرفاً صدور یک کارت سلامت الکترونیک باشد.
وزیر بهداشت در خصوص بحث تغذیه در بوفه‌های مدارس گفت: یکی از اهداف مهم باید حذف سوسیس، کالباس، نوشابه، سرخ کردنی ها، چیپس و پفک از بوفه مدارس باشد. متاسفانه ما در رسانه‌ها در خصوص حذف این کالاهای زیانبخش مصاحبه می‌کنیم اما اتفاقی نمی‌افتد به طوری که داخل بوفه‌ها مثل سابق است.
هاشمی در خصوص ریشه‌کنی بیماری‌ها از دوران مدرسه خاطرنشان کرد: بسیاری از بیماری‌ها مثل پوکی استخوان، از دست‌دادن دندان‌ها و گرفتگی عروق قلب ریشه در دوران کودکی دارند بنابراین فرهنگ تغذیه را از همین دوران باید نهادینه کنیم.
دراین راستا همچنین معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه ممنوعیت توزیع مواد غذایی آسیب رسان و مضر به صورت فاز بندی و مرحله‌ای انجام خواهد شد گفت: یک مرتبه نمی‌توانیم بسیاری از خوراکی‌ها را ممنوع اعلام کنیم زیرا در پنجاه متری بوفه مدرسه، فروشگاه‌هایی این خوراکی‌ها را به فروش می‌رسانند.
مهرزاد حمیدی با بیان اینکه در ماه اخیر موافقت‌نامه‌ای با وزارت بهداشت به امضا رسید اظهار کرد: به سمت عملیاتی کردن این موافقت نامه پیش می‌رویم.
روزنامه قدس نوشت: معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه موافقت نامه مذکور به استان‌ها ابلاغ شده است گفت: پیرامون موضوع ساماندهی بوفه‌های مدارس پیشنهاداتی مطرح شده که هنوز نهایی نشده است. به عنوان مثال بر مدیریت متمرکز و برخورداری از یک مسئول ملی برای اداره بوفه‌ها تاکید شده است. بوفه‌های مدارس نباید سلیقه‌ای اداره شوند.
وی با اشاره به اینکه ممنوعیت توزیع مواد غذایی آسیب رسان و مضر به صورت فاز بندی و مرحله‌ای انجام می‌شود، گفت: یک مرتبه نمی‌توانیم بسیاری از خوراکی‌ها را ممنوع اعلام کنیم زیرا در پنجاه متری بوفه مدرسه، فروشگاه‌هایی این خوراکی‌ها را به فروش می‌رسانند. باید روی بعد فرهنگی و آموزشی این موضوع بیشتر کار کنیم.
معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش درباره اینکه چه اقلامی در این فهرست قرار خواهند گرفت عنوان کرد: پیشنهاداتی در این خصوص در کمیته مشترک مطرح شده است که از جمله آنها می‌توان به نوشابه‌ها، مواد پرچرب و شور و سوسیس و کالباس اشاره کرد که البته هنوز نهایی نشده است.
حمیدی افزود: علاوه بر این باید جایگزین‌هایی با طعم خوب و سازگار با ذائقه کودکان و نوجوانان معرفی شود که در دست بررسی است.
درعین حال رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران گفت: بوفه مدارس که در آن خوراکی‌های غیرمجاز نیز ارائه میشد، حذف و پایگاه تغذیه سالم جایگزین آن شد که صرفاً خوراکی‌های مجاز را ارائه می‌کند.
الهه حسن‌پور، رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران در خصوص پایگاه‌های تغذیه سالم در مدارس اظهار داشت: با بررسی‌های صورت گرفته توسط کارشناسان سلامت آموزش و پرورش مقرر شد تا بوفه مدارس حذف شده و پایگاه تغذیه سالم جایگزین آن شود که به عرضه خوراکی‌های مجاز در مدارس بپردازد.
وی افزود:در بوفه مدارس شاهد بودیم که هر نوع خوراکی حتی غیرمجاز به دانش‌آموز عرضه میشد اما پایگاه‌های تغذیه سالم صرفاً خوراکی‌های مجازی را که در دستورالعمل پایگاه تغذیه سالم ذکر شده است به دانش‌آموزان ارائه میکنند بنابراین با مستقر شدن پایگاه‌های تغذیه سالم در مدارس دیگر بوفه نداریم.
رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران درخصوص خوراکی‌های مجازی که در پایگاه‌های تغذیه سالم به دانش آموزان ارائه می‌شود، گفت: خشکبار، خرما، انواع مغزها، کشمش، نخودچی، آجیل، سویا، توت خشک، انجیر خشک، انواع میوه سالم و ضدعفونی شده در بسته بندی وکیوم، انواع میوه خشک، انواع ماست، کشک، پنیر و بستنی پاستوریزه به جز بستنی یخی از جمله خوراکی‌های مجازی هستند که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند.
حسن پور ادامه داد: فردی که در پایگاه تغذیه سالم مواد غذایی را به دانش آموزان ارائه می‌کند باید کارت صحت سلامت داشته باشد که برای دریافت این کارت، فردی که در پایگاه تغذیه سالم مواد خوراکی عرضه می‌کند باید به مراکز بهداشت رفته، چکاب شده و آزمایش‌های سلامت را انجام دهد تا ناقل بیماری‌های عفونی نباشد.
رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران عنوان کرد: فردی که در پایگاه تغذیه سالم فعالیت می‌کند مجاز به عرضه خوراکی فله‌ای نیست و باید حتما از دستکش، کلاه و روپوش استفاده کند همچنین عرضه خوراکی‌های گرم در پایگاه‌های تغذیه سالم همچون آش، انواع سوپ، لوبیا و عدس پخته باید با نظارت انجمن اولیا و مربیان باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که شرایط پایگاه‌های تغذیه سالم به چه صورت است، افزود: پایگاه تغذیه سالم باید تا سقف کاشی کاری شده باشد تا دیوارهای آن قابل شست‌وشو باشد همچنین حتماً باید داخل آن مکانی برای شست‌وشوی دست‌ها وجود داشته باشد.
*** خوراکی‌های مجاز در بوفه مدارس
درهمین راستا رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران با اشاره به خوراکی‌های مجاز عرضه شده در بوفه مدارس گفت:خشکبار، میوه‌های ضدعفونی شده،بستنی به جز یخی، نان،پنیر و تخم مرغ،انواع غذاهای گرم مثل آش قابلیت عرضه در مدارس را دارد.
الهه حسن پور در رابطه با نظارت بر بوفه مدارس اظهار داشت: عرضه تغذیه سالم و خوراکی‌های مجاز با میزان کالری توصیه شده از جمله موضوعاتی است که در بحث بوفه مدارس آن را مدنظر قرار می‌دهیم.
وی افزود:محیط بوفه مدرسه به لحاظ فیزیکی باید بهداشتی و قابل شست‌وشو باشد همچنین فرد عرضه کننده خوراکی در بوفه مدرسه باید کارت سلامت داشته باشد همچنین خوراکی‌های عرضه شده در دو محور مورد توجه قرار می‌گیرند نخست اینکه باید بسته بندی مناسبی داشته باشند و دارای پروانه ساخت، تاریخ تولید و انقضا و نام و نشانی کارخانه باشد.
رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران با اشاره به بررسی ترکیبات تشکیل دهنده خوراکی‌های عرضه شده، درخصوص خوراکی‌های مجازی که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند، گفت: خشکبار، خرما، انواع مغزها، کشمش، نخودچی، آجیل، سویا، توت خشک، انجیر خشک، انواع میوه سالم و ضدعفونی شده در بسته بندی وکیوم، انواع میوه خشک، انواع ماست، کشک، پنیر و بستنی پاستوریزه به جز بستنی یخی از جمله خوراکی‌های مجازی هستند که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند.
حسن پور درخصوص نوشیدنی‌های مجازی که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند، عنوان کرد: انواع شیر، دوغ بدون گاز، ماءالشعیر، آب میوه طبیعی بدون افزودنی‌های مجاز، آب معدنی، بیسکوئیت، کیک و کلوچه ساده و سبوس‌دار و بدون کرم، ترجیحا از نوع غنی شده و تهیه شده با روغن حاوی اسید چرب با ترانس زیر 5 درصد، لقمه سالم شامل نان، پنیر و گردو، نان و تخم مرغ،نان و پنیر و خیار، نان و پنیر و گوجه،نان و کره و عسل از جمله نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های مجاز عرضه شده در مدارس هستند.
وی تصریح کرد: تخم مرغ مورد استفاده باید پخته باشد و با پوست در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد همچنین پخت و عرضه انواع غذاهای گرم مثل آش، انواع سوپ، لوبیا، عدس پخته، حلیم، شله زرد و فرنی به شرط اینکه بهداشت محیط در آشپزخانه رعایت شود مجاز است همچنین باید این مواد غذایی گرم در ظروف غیر پلاستیکی، به صورت روزانه و با نظارت انجمن اولیا و مربیان ارائه شود.
***درآمد اولویت فروش اغذیه در بوفه مدارس نباشد
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: مواد مغذی مورد نیاز، باعث رشد فکری دانش‌آموزان می‌شود، بنابراین ضروری است تا کیفیت این محصولات بیش از پیش افزایش یابد.
سلیمان عباسی با بیان اینکه دانش‌آموزان مغز متفکر آینده جامعه به شمار می‌روند استفاده از تغذیه مناسب و استاندارد را امری ضروری دانست و تاکید کرد: به طور حتم لازم است تغذیه دانش آموزان از نظر بهداشتی مورد بررسی کارشناسی قرار گیرد و مسئولان آموزشی نباید نسبت به آن بی‌تفاوت باشند.
نماینده مردم گنبد کاووس در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بدیهی است عرضه محصولات غذایی سالم و نظارت کامل و جامع در استانداردسازی بوفه مدارس، نقش کلیدی در بالا بردن درک و فهم دانش‌آموزان دارد.
این نماینده مردم در مجلس نهم با بیان اینکه خوردن صبحانه مانع از خستگی و بی حوصلگی دانش‌آموزان در طول روز می‌شود افزود: بعد از خوردن صبحانه، مصرف میان وعده‌های مناسب و مغذی دارای اهمیت است چراکه در ساعات نزدیک ظهر، کودکان گرسنه شده و این گرسنگی، نشستن سر کلاس را برای آنان تحمل‌ناپذیر می‌کند که تمام این موارد، ضرورت توجه به تغذیه صحیح در مدارس را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
وی تصریح کرد: برای حل این معضل جای چند سوال باقی می‌ماند که آیا دانش‌آموزان باید تنها از طریق مدرسه، تغذیه خود را تهیه کنند یا باید خوراکی‌های خاصی از خانه با خود به همراه بیاورند؟ آیا تمام بوفه‌های مدرسه مناسب‌ترین تغذیه را در اختیار بچه‌ها قرار می‌دهند؟ آیا تمام خوراکی‌های خانگی خوب و مغذی هستند؟ باید گفت تغذیه دانش‌آموز از هرجا که تهیه شود، نوع و کیفیت آن مهم است. این کیفیت تنها مربوط به مدرسه نیست. تغذیه چه در خانه، چه در مدرسه باید مورد توجه قرار گیرد و این مساله تنها از طریق آموزش صحیح خانواده‌ها امکان‌پذیر است.
عباسی استفاده از میوه‌های تازه را راهکاری مناسب برای جلوگیری از سیری کاذب دانش‌آموزان دانست و بیان کرد: افراط در مصرف شکلات و شیرینی به این دلیل که موجب بی‌اشتهایی و سیری کاذب در کودکان می‌شود تنها آنها را از مصرف غذاهای اصلی بازمی‌دارد و موجب اختلال رشد آنها خواهد شد به همین سبب استفاده از میوه‌های تازه می‌تواند از سیری کاذب کودکان جلوگیری کند.
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: توجه به تغذیه فرزندان از مهمترین وظایف والدین است، زیرا فرهنگ و عادات غذایی در خانه شکل می‌گیرد و در مدرسه تثبیت می‌شود. بنابراین نمی‌توان مانع خرید و استفاده کودکان از مواد خوراکی شد ولی می‌توان آنها را متقاعد کرد تا از مصرف مواد مضر برای بدنشان خودداری کنند که این امر می‌تواند با ورود غذاهای مناسب بر سر سفره در خانواده آغاز شود و در مدرسه ادامه یابد.
***همه شرایط بوفه سالم مدارس
غزاله اسلامیان متخصص تغذیه در خصوص ویژگی های یک بوفه سالم برای دانش آموزان اظهار کرد: سلامت دانش آموزان کشور بستگی به تغذیه صحیح دارد، تغذیه صحیح نه تنها باعث رشد جسمی و روانی بلکه موجب افزایش بهره هوشی نیز می شود.
وی تصریح کرد: دانش آموزان علاوه بر وعده های اصلی غذا، نیاز به میان وعده غذایی نیز دارند، مصرف میان وعده موجب افزایش تمرکز حواس دانش آموزان می شود.
به گفته وی تغذیه دوران کودکی و نوجوانی نقش عمده ای در سلامت نسل آینده داشته و دانش آموزان نیروی انسانی آینده را تشکیل می دهند.
وی در این خصوص اظهار کرد: یکی از راهکارهای بهبود وضع تغذیه دانش آموزان، دایر شدن بوفه های مواد غذایی سالم در مدارس است.
اسلامیان توضیح داد:تشکیل کمیته ساماندهی بوفه متشکل از مدیر مدرسه، نماینده انجمن اولیاء و مربیان، مربی بهداشت یا رابط بهداشتی و نماینده دانش آموزان ضروری به نظر می رسد.
وی به وظایف کمیته ساماندهی بوفه اشاره کرد و گفت :نظارت بر فروش مواد غذایی مجاز در بوفه مدارس بر اساس اعلام مجریان طرح، معرفی فروشنده مواد غذایی جهت اخذ کارت سلامت، هماهنگی با متخصصان تغذیه به منظور ارائه آموزش های تغذیه ای به دانش آموزان و والدین، انعکاس موانع اجرایی به مجریان طرح، جلب مشارکت فعال دانش آموزان برای ساماندهی بوفه است .
به گفته این متخصص تغذیه متصدی بوفه بهتر است سرایدار مدرسه نباشد، دائمی بوده و به کار دیگری اشتغال نداشته باشد در قبال وظایفش احساس مسئولیت کرده و کمیته ساماندهی به کار وی نظارت داشته باشد.
به گفته وی خوش اخلاقی، رعایت بهداشت فردی و نوبت کاری ، عدم استعمال سیگار و از همه مهمتر دارای کارت معتبر بهداشتی باشد.
وی اضافه کرد:فضای بوفه باید بزرگ، روشن ، قابل شستشو، دارای تهویه مناسب و رنگ روشن باشد، مکان آن در مجاورت سرویس های بهداشتی نباشد و دو در مجزا جهت ورود و خروج دانش آموزان وجود داشته باشد.
اسلامیان ادامه داد:فضای داخلی بوفه دارای قفسه بندی مناسب ، تمیز و مرتب و اجناس به نحوی چیده شوند که به خوبی قابل رؤیت باشند و محل نگهداری پول از خوراکی ها جدا باشد.
وی در خصوص ویژگی های اقلام بوفه مدارس افزود: تنوع، رعایت بهداشت ، استاندارد و بسته بندی مناسب باید در اقلام بوفه مورد توجه قرار گیرد.
این متخصص تغذیه درباره الگوی میان وعده های سالم در بوفه مدارس اظهار کرد : الگوی پیشنهادی حاوی مواد غذایی با بسته بندی بهداشتی و علامت استاندارد، دارای: انرژی، پروتئین با کیفیت بالا، انواع مواد معدنی و و ویتامین ها از جمله ویتامین های A ،B ،C ،D، روی ، آهن ، کلسیم ، مس و است .
اسلامیان ادامه داد: نوشیدنی هایی مانند شیر، شیر کاکائو، شیرموز ، شیر خرما و دوغ، و همچنین بستنی، برنجک ، گندم و شاهدانه ، سویا، کیک ها و بیسکویت های ساده یا سبوس دار / غنی شده با انواع مغزها مانند پسته، بادام، گردو ، فندق و شکلات های مغز دار، میوه های تازه مانند سیب، و نارنگی، موز و انواع میوه های خشک مانندخرما، کشمش، انجیر و توت لواشک، آلو و آلبالو خشک (با بسته بندی بهداشتی) از مناسب ترین میان وعده غذایی است.
این متخصص تغذیه افزود: می توان سبزی هایی نظیر هویج، گوجه فرنگی، خیار یا ساندویچ نان و پنیر و خرما، نان و پنیر و گردو یا غذاهایی مانند سیب زمینی پخته، عدسی، لوبیا پخته، حلیم و انواع آش که در شرایط بهداشتی تهیه می شود در مدارس عرضه کرد.
اسلامیان اظهار کرد :مشارکت دانش آموزان در ساماندهی بوفه مدارس در قالب نمایندگانی در کمیته ساماندهی، نحوه اداره بوفه و ایجاد نظم در صف های خرید از بوفه میسر می شود.
وی توضیح داد: والدین در دسترس ترین و مهمترین منبع آگاهی تغذیه ای برای دانش آموزان به شمار می روند که باید آموزش های لازم در مورد انتخاب های سالم مواد غذایی را ببینند و به فرزندانشان انتقال دهند.
این دستورالعمل براساس ماده سه آیین نامه اجرایی تامین، حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی دانش آموزان و با هدف ارتقای سلامت تغذیه‌ای دانش آموزان سراسر کشور تنظیم شده است که در آن ضمن تعریف پایگاه تغذیه سالم و میان وعده، به ویژگی های مواد غذایی سالم و غیرقابل مصرف پرداخته شده است.
براساس این دستورالعمل، استفاده از نوشیدنی‌های گازدار، انواع مواد غذایی فاقد بسته بندی و اصول بهداشتی، فرآورده های گوشتی مانند کالباس، سوسیس، همبرگر و فلافل و سمبوسه غیرمجاز اعلام و تصریح شده است که جدول مواد غذایی قابل عرضه در این پایگاه های تغذیه باید در معرض دید دانش آموزان و کارکنان مدارس نصب شود.
در این دستورالعمل، ضمن تاکید بر اصول بهداشتی محیط، ایمنی و مکان پایگاه تغذیه سالم، شرایط بهداشتی ویژه از جمله، کارت معاینه پزشکی، بهداشت فردی شامل کوتاه نگه داشتن ناخن‌ها و شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون و نظافت روزانه محیط پایگاه تعیین شده است.
در این دستورالعمل تصریح شده است، نظارت بر اجرای دقیق دستورالعمل برعهده کمیته بهداشت، تغذیه و ایمنی در استان‌ها می باشد که ترکیب اعضا و شرح وظایف آن در تفاهم نامه امضا شده توسط وزرای آموزش وپرورش و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درج شده است.
*** مغفول‌ترین مکان در مدارس کشور
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با انتقاد از عرضه اقلام و مواد خوراکی غیرسالم در بوفه مدارس، گفت: بخش‌های نظارتی و بازرسی آموزش و پرورش بوفه را مکانی مستقل از مدارس ندانند و بوفه‌ها را نیز زیر چتر نظارتی خود قرار دهند.
قاسم جعفری با انتقاد از وجود اقلام و مواد خوراکی غیرسالم در بوفه مدارس، توضیح داد: متولیان و مسئولان آموزش وپرورش باید یک بار برای همیشه تکلیف بوفه‌های مدارس را معلوم کنند چرا که هنوز فلسفه و هدف وجود این بوفه‌ها روشن و مشخص نیست.
نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان در مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: اگر هدف از وجود این بوفه‌ها کسب درآمد و صرفه اقتصادی باشد، بوفه داران بی توجه به مسایل سلامتی و بهداشتی اقلامی مضر مثل چیپس و پفک و انواع ساندویج را که جذبه و گیرایی بیشتری برای دانش‌آموزان داشته در بوفه‌ها عرضه میکنند که با رسالت تربیتی و پرورشی آموزش و پرورش منافات دارد.
این نماینده مردم در مجلس نهم، افزود: نگاه سودگرایانه باعث خواهد شد تا در دراز مدت هزینه‌های درمانی ناشی از ازدیاد مبتلایان به دیابت، فشار خون، چربی و از این قبیل بیماری‌های غیرواگیر در کشور افزایش یابد.
جعفری با انتقاد از بخش‌های نظارتی آموزش و پرورش، ادامه داد: متاسفانه بخش های نظارتی و بازرسی آموزش و پرورش گویی بوفه مدارس را بخشی مجزا و مستقل در مدارس می‌دانند در صورتی که با توجه به حساسیت مسئله سلامتی و بهداشت دانش‌آموزان باید نگاه‌ویژه‌ای به این امکان وجود داشته باشد.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، تصریح کرد: این بحث به حدی حساس است که در صورت نیاز مجلس و اعضاء کمیسیون آموزش و تحقیقات نیز برای سروسامان دادن به بوفه مدارس وارد گود خواهند شد./
*** بوفه مدارس هنوز سوسیس، کالباس و نوشابه دارد
دراین خصوص اما وزیر بهداشت گفت: آمار ۱۵ درصدی چاقی در بین دانش‌آموزان یک آمار نگران‌کننده است که در آینده گرفتاری‌های زیادی را برای حوزه بهداشت و درمان ایجاد خواهد کرد.
سیدحسن هاشمی، گفت: در حال حاضر تعداد 13 میلیون نفر دانش‌آموز در حال تحصیل هستند که با احتساب خانواده‌های آنها با نیمی از جمعیت کشور مواجهه مستقیم داریم و می‌توانیم با آموزش آنها در حوزه مهم پیشگیری، بسیار اثربخش عمل کنیم.
هاشمی بر جدیت و استمرار عملیاتی‌کردن برنامه‌هایی که در این حوزه تعریف و طراحی می شود تاکید کرد و گفت: وزارت بهداشت در کنار آموزش و پرورش در حوزه سلامت دانش آموزان باید در گستره وسیع‌تری اقدام کند و خروجی این همکاری ها فراتر از صرفاً صدور یک کارت سلامت الکترونیک باشد.
وزیر بهداشت در خصوص بحث تغذیه در بوفه‌های مدارس گفت: یکی از اهداف مهم باید حذف سوسیس، کالباس، نوشابه، سرخ کردنی ها، چیپس و پفک از بوفه مدارس باشد. متاسفانه ما در رسانه‌ها در خصوص حذف این کالاهای زیانبخش مصاحبه می‌کنیم اما اتفاقی نمی‌افتد به طوری که داخل بوفه‌ها مثل سابق است.
هاشمی در خصوص ریشه‌کنی بیماری‌ها از دوران مدرسه خاطرنشان کرد: بسیاری از بیماری‌ها مثل پوکی استخوان، از دست‌دادن دندان‌ها و گرفتگی عروق قلب ریشه در دوران کودکی دارند بنابراین فرهنگ تغذیه را از همین دوران باید نهادینه کنیم.
دراین راستا همچنین معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه ممنوعیت توزیع مواد غذایی آسیب رسان و مضر به صورت فاز بندی و مرحله‌ای انجام خواهد شد گفت: یک مرتبه نمی‌توانیم بسیاری از خوراکی‌ها را ممنوع اعلام کنیم زیرا در پنجاه متری بوفه مدرسه، فروشگاه‌هایی این خوراکی‌ها را به فروش می‌رسانند.
مهرزاد حمیدی با بیان اینکه در ماه اخیر موافقت‌نامه‌ای با وزارت بهداشت به امضا رسید اظهار کرد: به سمت عملیاتی کردن این موافقت نامه پیش می‌رویم.
روزنامه قدس نوشت: معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش با بیان اینکه موافقت نامه مذکور به استان‌ها ابلاغ شده است گفت: پیرامون موضوع ساماندهی بوفه‌های مدارس پیشنهاداتی مطرح شده که هنوز نهایی نشده است. به عنوان مثال بر مدیریت متمرکز و برخورداری از یک مسئول ملی برای اداره بوفه‌ها تاکید شده است. بوفه‌های مدارس نباید سلیقه‌ای اداره شوند.
وی با اشاره به اینکه ممنوعیت توزیع مواد غذایی آسیب رسان و مضر به صورت فاز بندی و مرحله‌ای انجام می‌شود، گفت: یک مرتبه نمی‌توانیم بسیاری از خوراکی‌ها را ممنوع اعلام کنیم زیرا در پنجاه متری بوفه مدرسه، فروشگاه‌هایی این خوراکی‌ها را به فروش می‌رسانند. باید روی بعد فرهنگی و آموزشی این موضوع بیشتر کار کنیم.
معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش درباره اینکه چه اقلامی در این فهرست قرار خواهند گرفت عنوان کرد: پیشنهاداتی در این خصوص در کمیته مشترک مطرح شده است که از جمله آنها می‌توان به نوشابه‌ها، مواد پرچرب و شور و سوسیس و کالباس اشاره کرد که البته هنوز نهایی نشده است.
حمیدی افزود: علاوه بر این باید جایگزین‌هایی با طعم خوب و سازگار با ذائقه کودکان و نوجوانان معرفی شود که در دست بررسی است.
درعین حال رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران گفت: بوفه مدارس که در آن خوراکی‌های غیرمجاز نیز ارائه میشد، حذف و پایگاه تغذیه سالم جایگزین آن شد که صرفاً خوراکی‌های مجاز را ارائه می‌کند.
الهه حسن‌پور، رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران در خصوص پایگاه‌های تغذیه سالم در مدارس اظهار داشت: با بررسی‌های صورت گرفته توسط کارشناسان سلامت آموزش و پرورش مقرر شد تا بوفه مدارس حذف شده و پایگاه تغذیه سالم جایگزین آن شود که به عرضه خوراکی‌های مجاز در مدارس بپردازد.
وی افزود:در بوفه مدارس شاهد بودیم که هر نوع خوراکی حتی غیرمجاز به دانش‌آموز عرضه میشد اما پایگاه‌های تغذیه سالم صرفاً خوراکی‌های مجازی را که در دستورالعمل پایگاه تغذیه سالم ذکر شده است به دانش‌آموزان ارائه میکنند بنابراین با مستقر شدن پایگاه‌های تغذیه سالم در مدارس دیگر بوفه نداریم.
رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران درخصوص خوراکی‌های مجازی که در پایگاه‌های تغذیه سالم به دانش آموزان ارائه می‌شود، گفت: خشکبار، خرما، انواع مغزها، کشمش، نخودچی، آجیل، سویا، توت خشک، انجیر خشک، انواع میوه سالم و ضدعفونی شده در بسته بندی وکیوم، انواع میوه خشک، انواع ماست، کشک، پنیر و بستنی پاستوریزه به جز بستنی یخی از جمله خوراکی‌های مجازی هستند که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند.
حسن پور ادامه داد: فردی که در پایگاه تغذیه سالم مواد غذایی را به دانش آموزان ارائه می‌کند باید کارت صحت سلامت داشته باشد که برای دریافت این کارت، فردی که در پایگاه تغذیه سالم مواد خوراکی عرضه می‌کند باید به مراکز بهداشت رفته، چکاب شده و آزمایش‌های سلامت را انجام دهد تا ناقل بیماری‌های عفونی نباشد.
رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های استان تهران عنوان کرد: فردی که در پایگاه تغذیه سالم فعالیت می‌کند مجاز به عرضه خوراکی فله‌ای نیست و باید حتما از دستکش، کلاه و روپوش استفاده کند همچنین عرضه خوراکی‌های گرم در پایگاه‌های تغذیه سالم همچون آش، انواع سوپ، لوبیا و عدس پخته باید با نظارت انجمن اولیا و مربیان باشد.
وی در پاسخ به این پرسش که شرایط پایگاه‌های تغذیه سالم به چه صورت است، افزود: پایگاه تغذیه سالم باید تا سقف کاشی کاری شده باشد تا دیوارهای آن قابل شست‌وشو باشد همچنین حتماً باید داخل آن مکانی برای شست‌وشوی دست‌ها وجود داشته باشد.
*** خوراکی‌های مجاز در بوفه مدارس
درهمین راستا رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران با اشاره به خوراکی‌های مجاز عرضه شده در بوفه مدارس گفت:خشکبار، میوه‌های ضدعفونی شده،بستنی به جز یخی، نان،پنیر و تخم مرغ،انواع غذاهای گرم مثل آش قابلیت عرضه در مدارس را دارد.
الهه حسن پور در رابطه با نظارت بر بوفه مدارس اظهار داشت: عرضه تغذیه سالم و خوراکی‌های مجاز با میزان کالری توصیه شده از جمله موضوعاتی است که در بحث بوفه مدارس آن را مدنظر قرار می‌دهیم.
وی افزود:محیط بوفه مدرسه به لحاظ فیزیکی باید بهداشتی و قابل شست‌وشو باشد همچنین فرد عرضه کننده خوراکی در بوفه مدرسه باید کارت سلامت داشته باشد همچنین خوراکی‌های عرضه شده در دو محور مورد توجه قرار می‌گیرند نخست اینکه باید بسته بندی مناسبی داشته باشند و دارای پروانه ساخت، تاریخ تولید و انقضا و نام و نشانی کارخانه باشد.
رئیس گروه سلامت آموزش و پرورش شهرستان‌های تهران با اشاره به بررسی ترکیبات تشکیل دهنده خوراکی‌های عرضه شده، درخصوص خوراکی‌های مجازی که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند، گفت: خشکبار، خرما، انواع مغزها، کشمش، نخودچی، آجیل، سویا، توت خشک، انجیر خشک، انواع میوه سالم و ضدعفونی شده در بسته بندی وکیوم، انواع میوه خشک، انواع ماست، کشک، پنیر و بستنی پاستوریزه به جز بستنی یخی از جمله خوراکی‌های مجازی هستند که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند.
حسن پور درخصوص نوشیدنی‌های مجازی که قابلیت عرضه در بوفه مدارس را دارند، عنوان کرد: انواع شیر، دوغ بدون گاز، ماءالشعیر، آب میوه طبیعی بدون افزودنی‌های مجاز، آب معدنی، بیسکوئیت، کیک و کلوچه ساده و سبوس‌دار و بدون کرم، ترجیحا از نوع غنی شده و تهیه شده با روغن حاوی اسید چرب با ترانس زیر 5 درصد، لقمه سالم شامل نان، پنیر و گردو، نان و تخم مرغ،نان و پنیر و خیار، نان و پنیر و گوجه،نان و کره و عسل از جمله نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های مجاز عرضه شده در مدارس هستند.
وی تصریح کرد: تخم مرغ مورد استفاده باید پخته باشد و با پوست در اختیار دانش‌آموزان قرار بگیرد همچنین پخت و عرضه انواع غذاهای گرم مثل آش، انواع سوپ، لوبیا، عدس پخته، حلیم، شله زرد و فرنی به شرط اینکه بهداشت محیط در آشپزخانه رعایت شود مجاز است همچنین باید این مواد غذایی گرم در ظروف غیر پلاستیکی، به صورت روزانه و با نظارت انجمن اولیا و مربیان ارائه شود.
***درآمد اولویت فروش اغذیه در بوفه مدارس نباشد
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: مواد مغذی مورد نیاز، باعث رشد فکری دانش‌آموزان می‌شود، بنابراین ضروری است تا کیفیت این محصولات بیش از پیش افزایش یابد.
سلیمان عباسی با بیان اینکه دانش‌آموزان مغز متفکر آینده جامعه به شمار می‌روند استفاده از تغذیه مناسب و استاندارد را امری ضروری دانست و تاکید کرد: به طور حتم لازم است تغذیه دانش آموزان از نظر بهداشتی مورد بررسی کارشناسی قرار گیرد و مسئولان آموزشی نباید نسبت به آن بی‌تفاوت باشند.
نماینده مردم گنبد کاووس در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: بدیهی است عرضه محصولات غذایی سالم و نظارت کامل و جامع در استانداردسازی بوفه مدارس، نقش کلیدی در بالا بردن درک و فهم دانش‌آموزان دارد.
این نماینده مردم در مجلس نهم با بیان اینکه خوردن صبحانه مانع از خستگی و بی حوصلگی دانش‌آموزان در طول روز می‌شود افزود: بعد از خوردن صبحانه، مصرف میان وعده‌های مناسب و مغذی دارای اهمیت است چراکه در ساعات نزدیک ظهر، کودکان گرسنه شده و این گرسنگی، نشستن سر کلاس را برای آنان تحمل‌ناپذیر می‌کند که تمام این موارد، ضرورت توجه به تغذیه صحیح در مدارس را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
وی تصریح کرد: برای حل این معضل جای چند سوال باقی می‌ماند که آیا دانش‌آموزان باید تنها از طریق مدرسه، تغذیه خود را تهیه کنند یا باید خوراکی‌های خاصی از خانه با خود به همراه بیاورند؟ آیا تمام بوفه‌های مدرسه مناسب‌ترین تغذیه را در اختیار بچه‌ها قرار می‌دهند؟ آیا تمام خوراکی‌های خانگی خوب و مغذی هستند؟ باید گفت تغذیه دانش‌آموز از هرجا که تهیه شود، نوع و کیفیت آن مهم است. این کیفیت تنها مربوط به مدرسه نیست. تغذیه چه در خانه، چه در مدرسه باید مورد توجه قرار گیرد و این مساله تنها از طریق آموزش صحیح خانواده‌ها امکان‌پذیر است.
عباسی استفاده از میوه‌های تازه را راهکاری مناسب برای جلوگیری از سیری کاذب دانش‌آموزان دانست و بیان کرد: افراط در مصرف شکلات و شیرینی به این دلیل که موجب بی‌اشتهایی و سیری کاذب در کودکان می‌شود تنها آنها را از مصرف غذاهای اصلی بازمی‌دارد و موجب اختلال رشد آنها خواهد شد به همین سبب استفاده از میوه‌های تازه می‌تواند از سیری کاذب کودکان جلوگیری کند.
سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس گفت: توجه به تغذیه فرزندان از مهمترین وظایف والدین است، زیرا فرهنگ و عادات غذایی در خانه شکل می‌گیرد و در مدرسه تثبیت می‌شود. بنابراین نمی‌توان مانع خرید و استفاده کودکان از مواد خوراکی شد ولی می‌توان آنها را متقاعد کرد تا از مصرف مواد مضر برای بدنشان خودداری کنند که این امر می‌تواند با ورود غذاهای مناسب بر سر سفره در خانواده آغاز شود و در مدرسه ادامه یابد.
***همه شرایط بوفه سالم مدارس
غزاله اسلامیان متخصص تغذیه در خصوص ویژگی های یک بوفه سالم برای دانش آموزان اظهار کرد: سلامت دانش آموزان کشور بستگی به تغذیه صحیح دارد، تغذیه صحیح نه تنها باعث رشد جسمی و روانی بلکه موجب افزایش بهره هوشی نیز می شود.
وی تصریح کرد: دانش آموزان علاوه بر وعده های اصلی غذا، نیاز به میان وعده غذایی نیز دارند، مصرف میان وعده موجب افزایش تمرکز حواس دانش آموزان می شود.
به گفته وی تغذیه دوران کودکی و نوجوانی نقش عمده ای در سلامت نسل آینده داشته و دانش آموزان نیروی انسانی آینده را تشکیل می دهند.
وی در این خصوص اظهار کرد: یکی از راهکارهای بهبود وضع تغذیه دانش آموزان، دایر شدن بوفه های مواد غذایی سالم در مدارس است.
اسلامیان توضیح داد:تشکیل کمیته ساماندهی بوفه متشکل از مدیر مدرسه، نماینده انجمن اولیاء و مربیان، مربی بهداشت یا رابط بهداشتی و نماینده دانش آموزان ضروری به نظر می رسد.
وی به وظایف کمیته ساماندهی بوفه اشاره کرد و گفت :نظارت بر فروش مواد غذایی مجاز در بوفه مدارس بر اساس اعلام مجریان طرح، معرفی فروشنده مواد غذایی جهت اخذ کارت سلامت، هماهنگی با متخصصان تغذیه به منظور ارائه آموزش های تغذیه ای به دانش آموزان و والدین، انعکاس موانع اجرایی به مجریان طرح، جلب مشارکت فعال دانش آموزان برای ساماندهی بوفه است .
به گفته این متخصص تغذیه متصدی بوفه بهتر است سرایدار مدرسه نباشد، دائمی بوده و به کار دیگری اشتغال نداشته باشد در قبال وظایفش احساس مسئولیت کرده و کمیته ساماندهی به کار وی نظارت داشته باشد.
به گفته وی خوش اخلاقی، رعایت بهداشت فردی و نوبت کاری ، عدم استعمال سیگار و از همه مهمتر دارای کارت معتبر بهداشتی باشد.
وی اضافه کرد:فضای بوفه باید بزرگ، روشن ، قابل شستشو، دارای تهویه مناسب و رنگ روشن باشد، مکان آن در مجاورت سرویس های بهداشتی نباشد و دو در مجزا جهت ورود و خروج دانش آموزان وجود داشته باشد.
اسلامیان ادامه داد:فضای داخلی بوفه دارای قفسه بندی مناسب ، تمیز و مرتب و اجناس به نحوی چیده شوند که به خوبی قابل رؤیت باشند و محل نگهداری پول از خوراکی ها جدا باشد.
وی در خصوص ویژگی های اقلام بوفه مدارس افزود: تنوع، رعایت بهداشت ، استاندارد و بسته بندی مناسب باید در اقلام بوفه مورد توجه قرار گیرد.
این متخصص تغذیه درباره الگوی میان وعده های سالم در بوفه مدارس اظهار کرد : الگوی پیشنهادی حاوی مواد غذایی با بسته بندی بهداشتی و علامت استاندارد، دارای: انرژی، پروتئین با کیفیت بالا، انواع مواد معدنی و و ویتامین ها از جمله ویتامین های A ،B ،C ،D، روی ، آهن ، کلسیم ، مس و است .
اسلامیان ادامه داد: نوشیدنی هایی مانند شیر، شیر کاکائو، شیرموز ، شیر خرما و دوغ، و همچنین بستنی، برنجک ، گندم و شاهدانه ، سویا، کیک ها و بیسکویت های ساده یا سبوس دار / غنی شده با انواع مغزها مانند پسته، بادام، گردو ، فندق و شکلات های مغز دار، میوه های تازه مانند سیب، و نارنگی، موز و انواع میوه های خشک مانندخرما، کشمش، انجیر و توت لواشک، آلو و آلبالو خشک (با بسته بندی بهداشتی) از مناسب ترین میان وعده غذایی است.
این متخصص تغذیه افزود: می توان سبزی هایی نظیر هویج، گوجه فرنگی، خیار یا ساندویچ نان و پنیر و خرما، نان و پنیر و گردو یا غذاهایی مانند سیب زمینی پخته، عدسی، لوبیا پخته، حلیم و انواع آش که در شرایط بهداشتی تهیه می شود در مدارس عرضه کرد.
اسلامیان اظهار کرد :مشارکت دانش آموزان در ساماندهی بوفه مدارس در قالب نمایندگانی در کمیته ساماندهی، نحوه اداره بوفه و ایجاد نظم در صف های خرید از بوفه میسر می شود.
وی توضیح داد: والدین در دسترس ترین و مهمترین منبع آگاهی تغذیه ای برای دانش آموزان به شمار می روند که باید آموزش های لازم در مورد انتخاب های سالم مواد غذایی را ببینند و به فرزندانشان انتقال دهند.
بوفه مدرسه نیست بفرما کافی شاپه