ساکنان شهر سوخته چه قومیتی داشتند؟ از کجا به شرق ایران رفته بودند؟

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، سید منصور سید سجادی سرپرست گروه باستان شناسی شهر سوخته در نشست گزارش کار به همکار در رابطه با فصل چهاردهم کاوش در شهر سوخته که به تازگی پایان یافت این مطلب را اعلام کرد.

او با بیان مختصری از فعالیت های انجام گرفته در چهاردهمین فصل از کاوش در شهر سوخته گفت : گزارش های ارایه شده تا امروز تنها مختصری از فعالیت های گروه کاوشگر در شهر سوخته بوده و گزارش تحلیلی و تفضیلی را به کمک کارشناسان در همایش سالانه باستان شناسی ارایه خواهیم داد .

وی با اشاره به اینکه فصل 14کاوش در شهر سوخته از 9آذر ماه شروع و در 30ماه امسال به اتمام رسید افزود: کاوش در قبرستان ، بررسی های انسان شناسی ، بررسی آسیب ها و بیماری های جامعه باستانی از طریق تجزیه وتحلیل بقایای انسانی و خاک قبور ، طبقه بندی و مطالعه مواد ارگانیک ، مطالعه و تحلیل داده های آماری و ایجاد بانک اطلاعاتی بزرگ در شهر سوخته مواردی بود که در این فصل از کاوش به آن پرداختیم .

این باستان شناس اظهار داشت : در فصل های پیشین کاوش در این محوطه همیشه این موضوع مطرح بوده است که گروه ما بیشتر در گورستان فعالیت می کنند امسال برای بر طرف کردن این شبهات بیشتر فعالیت ها را در بخش مسکونی متمرکز کردیم .

سید سجادی با اشاره به تعدادی از اشیای یافت شده در این کاوش از قبیل جام مرمری ، قطعه چرم نقاشی شده ، عود سوز منحصر به فرد و... عنوان کردکه در این کاوش علاوه بر مرمت اشیای کشف شده به حفاظت و نگهداری آنها نیز توجه ویژه شده است.

سرپرست گروه باستان شناسی محوطه شهر سوخته با بیان انیکه چهار سال وقفه در کاوش آسیب های زیان باری به ادامه روند کاوش وارد کرده است، گفت: مسئله ایجاد بانک اطلاعاتی جامع در این فصل بسیار برای ما مهم بود از این رو با همکاری دانشگاه تربیت مدرس توانستیم مراحل اولیه تشکیل این بانک اطلاعاتی را طی کنیم و امیدواریم در آینده نزدیک بتوانیم از امکانات این بانک اطلاعاتی بهره مند شویم . 

مطالعات زمین شناختی نخستین گام کاوش

دکتر کوروش محمد خانی عضو گروه باستان شناسی شهر سوخته نیز در این نشست با اشاره به فعالیت های صورت گرفته برای تعیین محوطه های مناسب برای کاوش گفت: به منظور انجام کاوش در شهر سوخته در ابتدا بررسی های زمین شناختی را آغاز کردیم و حدود 12هکتار از وسعت این موطه تاریخی مورد بررسی قرار گرفت.

او با اشاره به مراحل انجام بررسی در مطالعات زمین شناختی گفت: ابتدا توسط دستگاه مغناطیس سنج که به اشیا زیر زمین حساس بوده و واکنش نشان می دهد مناطق مورد نظر را بررسی کردیم تا محوطه هایی را برای کاوش در نظر بگیریم .

این کارشناس گفت: امسال 10مکان براساس نقشه های زمین شناختی مشخض شد و در این فصل بر روی برخی از آلومانی های مغناطیسی گمانه در نتیجه  به ساختار ویژه رسیده و کار کاوش را در آن مکان ها آغاز کردیم .

کشف بنایی منحصر به فرد در کارگاه شماره 26

حسین مرادی دانشجوی دوره دکترا در رشته باستان شناسی  و عضو دیگر گروه نیز گفت : این فصل از کاوش های باستان شناسی در بخش مسکونی شهر سوخته در کارگاه 26ادامه یافت و باستان شناسان موفق شدند بنایی متعلق به دوره چهارم استقرار در شهر سوخته را مورد کاوش قرار دهند .

به گفته او این ساختمان که در بخش مسکونی مرکزی شهر سوخته واقع شده بنایی بسیار ویژه دارد که تا کنون مورد کاوش قرار نگرفته است .

مرادی اظهار داشت : دراین ساختمان 2دیوار هر کدام به قطر یک متر در یک متر به همراه 9عدد پشتیبان در اندازه یک متر در یک متر در هر سمت یک دالان را تشکیل داده که تا بستر تالاب مرکزی ادامه دارد. در مجموع می توان گفت تمامی گمانه های مورد کاوش در کارگاه 26را در سه لایه می توان طبقه بندی کرد که عبارتند از لایه بالایی ، لایه سفر و لایه نخست .

انواع تدفین نشان از آزادی اعتقاد در شهر سوخته دارد

دکتر حسن سرحدی استادیار رشته باستان شناسی دانشگاه زابل و عضو دیگر گروه گورستان شهر سوخته را با وسعت بیش از 25هکتار یکی از بزرگترین گورستان های هزاره سوم  در خاور میانه دانست و افزود :حفاری ها در این منطقه به ما کمک می کند که به اعتقادات مردمی که در این شهر زندگی می کرده اند پی ببریم .

این باستان شناس اظهار داشت: بخش گورستان شهر سوخته ویژگی خاص دارد و آن این است که مواد فرهنگی به دست آمده از آن به دلیل پنهان ماندن در زیر لایه های زیرین خاک بکر و سالم هستند .

او گفت :در این فصل 77قبر مورد کاوش قرار گرفت و 84اسکلت و 51شی تاریخی از آن بیرون آورده شد.

سرحدی با اشاره به اینکه در این گورستان 10نمونه ساختار قبر داشته ایم افزود : این نشان دهنده وجود آزادی اعتقاد در زمان حیات مردم در این شهر بوده است .

این کارشناس باستان شناسی اظهار داشت : در این کاوش 4نوع قبر با عنوان های چاله ای ساده، دو قسمتی ، کاسه ای و سردابه ای یافت شد که از خصوصیات قبور کاوش شده در این فصل نبود بقایای قربانی در قبور و نبود مهر بود .

خاک شهر سوخته محلی امن برای پارچه ها

هاله هلالی اصفهانی کارشناس ارشد مرمت اشیا تاریخی و فرهنگی و عضو دیگر گروه باستان شناسی شهر سوخته نیز گفت : در این فصل ازکاوش حجم زیادی از پارچه در بخش گورستان و مسکونی پیدا شد که عمدتا از الیاف حیوانی و گیاهی تشکیل شده بودند.
 

او با اشاره به حجم زیادی از پارچه که در این محوطه تاریخی تا کنون کشف شده است، گفت: بافت خاک شهر سوخته به دلیل نمکی که دارد باعث شده پارچه های در آن مقاوم باقی بمانند. اغلب پارچه های یافته شده در این فصل از کاوش از پشم شتر تهیه شده اند.

زنی چشم مصنوعی با 180سانتی متر قد

دکتر مریم رمضانی از اعضای دیگر گروه با اشاره به مطالعات انسان شناسی که در این فصل از  کاوش در شهر سوخته انجام گرفته است، گفت: از نمونه های استخوانی و دندانی ساکنان شهر سوخته در این فصل از کاوش برای آزمایش های ژنتیک نمونه برداری شد.

به گفته وی ، تمامی جمجمه های مورد مطالعه در این فصل از دسته دلیکو سفالی و مزوسفالی بودن و در آنها یک جمجمه با عارضه پوستی و یک جمجمه مبتلا به بیماری هیدوسفالی (بزرگی جمجمه ) پیدا شد.

او افزود : با تأکید دکتر سید سجادی مبنی بر استفاده از دانش های میان رشته ای برای استخراج حداکثر اطلاعات از این داده های استخوانی و دندانی در این فصل از کاوش سعی کردیم با برداشت صحیح نمونه استخوانی بتوانیم DNA میتوکندری (سلولی)این افراد را استخراج کنیم و با تعیین ترکیب ژنتیکی و مقایسه هاپلو گروپ این افراد در بین موقعیت های مختلف بتوانیم به منشا و نوع موقعیت نمونه های شهر سوخته و اختلاف آنها در جمعیت جهان بپردازیم تا گامی بلند در شناخت بیشتر این منطقه برداریم .

این کارشناس گفت: میانگین سنی مردمان شهر سوخته بالا نیست و تنها یک زن با سنی بیش از 45 سال مشاهده شده است.

به‌گفته او، مردم شهر سوخته از قامت متوسطی برخوردار بودند به‌طوری که میانگین قد خانم‌ها از 160 تا 165 و میانگین قد آقایان از 165 تا 170 برآورد می‌شود. البته در این میان زن صاحب چشم مصنوعی استثنا محسوب می‌شود چراکه قامت او از 176 تا 180 سانتی‌متر تخمین زده می‌شود.

کشف 3مورد ابزار شمارشی در شهر سوخته

شادی گنجی عضو دیگر گروه و دانشجوی دکترای باستان شناسی که در این فصل از کاوش  به بررسی اشیا به جا مانده از ساختار اداری شهر سوخته ، شامل مهر ها و اشیا شمارشی به دست آمده در سالهای 88و93 پرداخته است گفت : در این کاوش ها  14مهر با نقوش مختلف مورد برسی قرار گرفت .

او با اشاره به اینکه در این سالها 56اثر مهر به دست آمد افزود : ابزار شمارشی یا ژتون هایی شامل ژتون ساده ، پیچیده و پاکت های گلی در طول تحقیق در این سالها یافت شد.

دکترغلامرضا مولوی دانشیار دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران  واز اعضای گروه باستان شناسی شهر سوخته نیز با اشاره به اینکه در تحقیقات باستان شناسی حضور پاتولوژیست لازم و ضروری است گفت : در تحقیقات انجام شده در این فصل از کاوش فضولات گوسفند ، بز، فک جانوران و.... مورد بررسی قرار گرفت .
به گفته او در این فصل از کاوش 100نمونه انسانی بسته بندی و به آزمایشگاه فرستاده شد .

منبع روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری