جایگاه شورای نگهبان در نظام جمهوری اسلامی ایران

 

الف) جایگاه نهاد شورای نگهبان 

شورای نگهبان حافظ اسلام و قانون اساسی 

1-شورای محترم نگهبان، که حافظ احکام مقدس اسلام و قانون اساسی هستند، مورد تأیید اینجانب می‌باشند و وظیفه آنان بسیار مقدس و مهم است. 

شورای نگهبان عماد ملت و مایه آرامش مومنین 

1-شورای نگهبان، عماد ملت و دین و مایه اطمینان و سکینه قلب مومنین است و در حقیقت نبض نظام اسلامی به شمار می‌رود. وقتی شورای نگهبان مثل همه دوره‌های گذشته آن، قوی و قاطع و دقیق باشد، موجب آرامش کسانی می‌شود که دلشان برای اسلام می‌تپد و آرزویشان تحقق اهداف اسلامی و شریعت حقه نبویه است. 

2- شورای نگهبان مطمئن‌ترین دستگاه و ارگانی است که انقلاب به نظام کشور بخشیده است. 

شورای نگهبان موثرترین دستگاه برای حفظ سلامت نظام 

3- ما برای اینکه به طور کلی از سلامت نظام مطمئن باشیم، مهمترین و رساترین و فعالترین و موثرترین مجموعه ما همین شورای نگهبان است. 

4- شورای نگهبان همچنان که واقعا وسیله اعتماد مردمی بوده است، باید مظهر این اعتماد هم باشد. 

5- امروز هم بحمدالله شورای نگهبان در اوج اقتدار قانونی و معنوی است؛ و هم در قضیه قوانین، و هم در قضایای فرعی ... مورد قبول مردم و مورد اعتماد و توجه دستگاه‌ها و پشتیبان نظام است. 

شورای نگهبان امین و موتمن نظام و مردم 

6- شورای نگهبان در حرف و اقدام و کار خودش، امین و موتمن است و همه موظفند که به چشم امین به آن نگاه کنند. 

7- در قانون اساسی ما، شورای نگهبان حتی نقشی مهمتر از طراز اولی که درصد مشروطیت گذاشته شد، دارد. اولا طراز اول، به مسائل قانون اساسی و امثال اینها کاری نداشت؛ فقط به مسأله شروع کار داشت، ثانیا این کسانی که امروز در شورای نگهبان هستند، با مسائل کشور و مسائل انقلاب و مشکلاتی که بر سر راه انقلاب هست، واقف‌ترند، تا آن کسانی که در آن روز می‌ خواستند در نقش طراز اول کار کنند. 

8- این شورا(شورای نگهبان) در مجوعه سازمان قانونی کشور، حساسترین دستگاه قانونی است و به لحاظ شخصیت اعضاء آن، جایگاه مهم، والا و برگزیده‌ای در جامعه دارد. 

9- شورای نگهبان به یک معنا حساس‌ترین دستگاه قانونی جمهوری اسلامی در مجموعه سازمان قانونی کشور است. 

10- زیرا هدایت صحیح جامعه و حفظ مسیر کلی اجرا و قانونگذاری از انحراف، در اینجا به وسیله جمعی انجام می‌گیرد و اساس هم در هر جامعه‌ای همین است چون جهت‌گیری‌های ابتدایی در خیلی جاها خوب و صحیح است اما اشکال بر غالب جوامعی که منحرف شده‌اند. در استدامه و استمرار حرکت است که باید صحیح بماند. 

11- اگر ما در یک نظام، دستگاهی را فرض کنیم که به شکل قانونی مانع از پدید آمدن انحراف می‌شود، آن دستگاه را باید واقعا دستگاه بسیار مهم و حساسی شمرد و شورای نگهبان این گونه است. 

12- ما از ابتدای تشکیل شورای نگهبان حساس می‌کردیم که اینجا یک نقطه و مرکز حیاتی است. هرچه هم که می‌گذرد، این احساس بیشتر در ما به وجود می‌آید و فکر می‌کنم که هر کسی برای اوضاع کشور ناظر باشد، همین را احساس می‌کند که اینجا یک مرکز اساسی و حیاتی برای اداره کشور و جهت‌گیری صحیح است. 

13- شورای نگهبان گلوگاه ... و نیز مرکزی حیاتی برای اداره‌ی کشور و جهت‌گیری‌های اساسی محسوب می‌شود. 

14- شورای نگهبان نقطه تضمین و تأمین برای نظام اسلامی است... شورای نگهبان در مجموعه تشکیلات نظام جمهوری اسلامی، مثل بقیه دستگاه‌ها نیست که بگوییم ارگان‌ها و تشکیلات مختلفی هستند؛ بعضی مهم‌ترند، بعضی کم اهمیت‌ترند؛ این هم یکی از آنها؛ نه. شورای نگهبان مثل بعضی از پدیده‌های یک نظام- مانند قانون اساسی- وضع ویژه‌ای دارد.

شورای نگهبان تشکیلاتی است که اگر خوب باشد و درست کارکند، این نظام دیگر خطر انحراف از دین نخواد داشت. این چیز کمی نیست. این چیز قابل مقایسه‌ای با چیزهای دیگر نیست. ببینید از مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی بر اثر انحراف از موازین دینی چقدر ضرر کردیم! ده‌ها سال این کشور خسارت دید؛ به خاطر اینکه از اصول دینی انحراف حاصل شد. با اینکه اساس مشروطیت بر پایه دین بنا شده بود؛ اما رعایت نشد و آن قضیه طراز اول مورد توجه قرار نگرفت. بعد هم با دین مخالفت شد و پدیده‌های دینی آن نظام از بین رفت؛ اما غیر دینی‌هایش تقویت گردید و آن چیزی شد که شما دیدید یک کشور و یک ملت چه خسارتی را درطول این چند ده سال دوران مشروطه تا پیروزی انقلاب اسلامی متحمل شد.

یکی از بزرگترین خسارت‌هایش حکومت خاندان پهلوی بود؛ تسلط آن دیکتاتوری عجیب و حقیقتا کم‌نظیر در تاریخ. شما این را بدانید که وقتی یک نظام، تضمین بقا برروال دینی نداشته باشد، این چیزها در انتظارش است. 

15- صهیانت از هویت اسلامی نظام و جلوگیری از استحاله تدریجی آن افتخار و شرف شورای نگهبان است و حفظ پیکره و محتوای نظام اسلامی از طریق انطباق قوانین با اسلام و قانون اساسی وظیفه بزرگی است که شورای نگهبان به عنوان یک نهاد بسیار مهم و حقیقتا اساسی نظام، در 20 سال گذشته انجام داده است. 

16- این نهاد براساس قانون، موظف است از ورود ناخالصی‌ها به ارکان نظام، جلوگیری کند و اگر شورای نگهبان این وظیفه را بر عهده نداشت، یقینا نظام دچار مشکلات فراوان می‌شد. 

17- سهوها و نسیان‌ها و خطاها در همه امور، متصور است و از همه کس قابل صدور است، آنها بحث دیگری است؛ اما پیکره نظام، انطباقش با اسلام، انطباقش با موازین اسلامی و با قانون اساسی، مرهون حضور و دقت شورای نگهبان است و کار بسیار بزرگی است. 

18- اسلامیت نظام، مهمترین نهاد جمهوری اسلامی ایران است که قوام نظام به استمرار اسلامیت آن است، و شورای نگهبان تضمین‌کننده این امر بسیار مهم به شمار می‌رود. 

19- شورای نگهبان هویت مورد نظر نظام و وجود و عدم وجودآن، به معنای وجود و عدم وجود نظام جمهوری اسلامی ایران است. 

بود و نبود شورای نگهبان به معنای بود و نبود نظام 

20- شورا (شورای نگهبان) برای نظام اهمیت حیاتی دارد، یعنی حقیقتا بود و نبود شورا به معنای بود و نبود نظام جمهوری اسلامی است؛ در این هیچ تردیدی نباید بکنید. 

21- بدون شورای نگهبان، بدون دستگاهی که تصمین کند سلامت این خطی را که حکومت دارد دنبال می‌کند، معقول نیست که یک نظام دارای اصول، دارای ارزش‌ها و دارای اهداف، بتواند کار خودش را دنبال بکند. 

22- اصل ایجاد شورای نگهبان در قانون اساسی، یک کار ضروری و لازم و کاملا متین و حکیمانه بود. امروز هم هرچه بیشتر پیش می‌رویم، به اهمیت حضور شورای نگهبان بیشتر پی می‌بریم. 

23- دشمنان نظام اسلامی هم در تبلیغات خودشان یکی از نقاطی که متصل- شاید در هیچ برهه‌ای نباشد که این نقطه را فراموش کنند- مورد بمباران تبلیغاتی قرار می‌دهند، شورای نگهبان است. آنها از وجود این دستگاه مهم و اثرگذار ناراحتند. 

24- اصول حاکم بر هر نظامی، ارزش‌های معتبر در هر نظامی، با هم متفاوت است، ولی تقریبا در همه جا دستگاهی وجود دارد که تأیید کند، امضا کند، تصدیق کند که کاری که دارد به وسیله حکومت انجام می‌گیرد بر روی خط ارزش‌ها و در جهت اهداف آن نظام است. 

وجود نهاد ناظر بر اصول حاکم کشور در همه نظام‌ها 

25- آن روزی که بحث شورای نگهبان مطرح شد- البته قاعده همین بود که برای اطمینان از اسلامی بودن و شرعی بودن حرکت دولت اسلامی، دستگاه ناظری وجود داشته باشد- این معنا به ذهن انسان می‌رسید؛ لیکن همان روز هم وقتی نگاه شد به دستگاه‌های دنیای کنونی و دنیای مدرن، دیدیم همه جا تقریبا چنین چیزی وجود دارد. 

یعنی در هیچ نظام مستحکم علائی‌ای شاید نشود فرض کرد و پیدا کرد جای را که برای مراقبت و نظارت بر اجرای اصول حاکم بر آن نظام، دستگاهی وجود نداشته باشد این همه جائی است. 

26- پیش بینی شورای نگهبان در قانون اساسی، علاوه بر اینکه یک فهم و درک عمیق صحیح از مجاری امور در اداره کشور را نشان می‌داد، از ناحیه شباهت به نظام‌های عقلانی دیگر هم این کار، یک کار صحیح و متین و حکیمانه به حساب می آمد. 

27- مسئله شورای نگهبان در قانون اساسی کشور ما، یک مسئله بسیار مهم و بزرگ و منحصر به فرد است. هم وظیفه تشخیص موافقت قوانین مجلس با شروع مقدس و با قانون اساسی، بسیار وظیفه بزرگی است، که اگر این وظیفه نباشد، ادامه اسلامی بودن و شرعی بودن حکومت به هیچ وجه تضمین ندارد- این، آن نقطه حساسی است که تضمین کننده ادامه حیات اسلامی این نظام است- هم وظیفه تفسیر قانون اساسی، بسیار وظیفه سنگیهن و با اهمیتی است؛... وظیفه نظارت شورای نگهبان بر انتخابات و تضمین صحت انتخابات، از جمله کارهای بسیار بزرگ و مهمی است که در قانون اساسی بر عهده شورای نگهبان گذاشته شده است. اگر نظارت شورای نگهبان نباشد، و اگر تأیید صحت انتخابات به وسیله شورای نگهبان انجام نگیرد، اصل این انتخابات زیر سوال خواهد رفت و اعتبار خود را از دست خواهد داد. 

1-شورای نگهبان این فقهایی که در آنجا هستند، تمامشان را من از نزدیک سال‌های طولانی می‌شناسم. باید بگویم اینها را من بزرگ کرده‌ام. 

2- حضرات فقهای محترم مذکور (فقهای شورای نگهبان) در متن، لیاقت و تعهدشان محرز است و در مدت طولانی این خدمت آشنایی وافر به مسائل جاریه دارند. 

1-جهات اخلاقی باید خیلی با دقت رعایت بشود. البته آقایانی که بحمدالله در رأس هستند- چه خود آقایان شورای نگهبان، چه آقایانی که همکاری می‌کنند- نزاهت و طهارتشان اظهر از این است که کسی بخواهد درباره آن چیزی بگوید. یا چنین توصیه‌هایی بکند. 

2- گروه‌هایی که در داخل کشور اسلامی ما مشغول فعالیت هستند، علی اختلاف مذاق‌ها و سلایقشانف همه مذعن به این هستند که شورای نگهبان از لحاظ افراد و اشخاص، یک دستگاه مهم، والا و برگزیده است. 

3- (شورای نگهبان) به لحاظ شخصیت اعضا آن، جایگاه مهم، والا و برگزیده‌ای درجامعه دارد. 

4- الحمدلله مجموعه شورای نگهبان، مجموعه بسیار با ارزش و گرانبهایی است فقها و حقوقدانان محترم؛ شخصیت‌های خوشنام، خوش سابقه و امین. 

5- من شخصا به آقایان در حد اعلای اعتماد، اعتماد دارم. من شماها را از لحاظ اخلاقی و علمی، عادل و زکی و نزیه می‌دانم و مطمئنم که مصلحت هم آن طوری که هست، در ذهن آقایان واقعا وجود دارد و ضوابط کاملا رعایت خواهد شد.