تایم: اردوغان چگونه ترکیه را علیه فتح‌الله گولن متحد کرد؟

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان، نشریه تایم در مطلبی نوشت: هنگامی که بخشی از ارتش ترکیه برای برکناری دولت رجب طیب اردوغان – رئیس جمهور ترکیه – اقدام به کودتا کرد، دولت این کشور به سرعت طرفداران فتح‌الله گولن – یک مبلغ مذهبی که در تبعیدی خودخواسته در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می‌کند – را مقصر دانست. تظاهرکنندگان هوادار دولت نیز این ادعا را پذیرفتند. هنگامی که تانک‌ها معابر را بسته و جنگنده‌ها در فراز شهر استانبول به پرواز درآمده بودند، تظاهرکنندگان پارچه‌ای را به دست گرفتند که روی آن نوشته شده بود: "شیطان در پنسیلوانیا است."

مقامات ترکیه می‌گویند طرفداران گولن طی سال‌ها توانسته اند شبکه‌ای گسترده در این کشور ایجاد کنند. این در حالی است که شبکه گولن خود را یک جنبش اسلامی انسان‌دوستانه معرفی کرده است که نیکوکاری و بشردوستی را تبلیغ می‌کند. با این حال، تحلیلگران و مقامات ترکیه معتقدند جنبش گولن، یک حرکت سلسله مراتبی و مرموز است. در پی کودتای نافرجام، مقامات دستکم 15846 نفر را به جرم دست داشتن در برنامه ریزی آن و یا ارتباط با جنبش گولن دستگیر کرده اند. با این حال، گولن هرگونه ارتباط با این کودتا را تکذیب کرده است. روز چهارشنبه هفته گذشته نیز دولت دستور بازداشت 47 روزنامه‌نگار که همگی از مدیران و کارمندان روزنامه "زمان" – که در گذشته طرفدار گولن بودند –را صادر کرد. مقامات ترکیه همچنین فرمان تعطیلی 45 روزنامه و 16 شبکه تلویزیونی را صادر کردند.

آمریکا در حال بررسی درخواست ترکیه برای تحویل گولن به این کشور است. برخی از مقامات آمریکایی صحت آنچه ترکیه درباره کودتای نافرجام اخیر گزارش داده را باور نکرده اند. اما در داخل ترکیه، اتهامات علیه گولن تبدیل به موضوعی شده است که احزاب سیاسی مختلف را با یکدیگر متحد کرده است. بخش گسترده‌ای از شهروندان ترکیه‌ای – حتی آن‌هایی که مخالف اردوغان هستند – گولن را مجرمی می‌دانند که ترکیه برای مقابله با وی باید وحدت خود را حفظ کند.

اپوزیسیون عمدتا سکولار ترکیه نیز گولن را به عنوان رهبر یک فرقه خطرناک می‌داند. اما برای اردوغان و دولت اسلامگرایش، گولن متحدی بوده است که در سال 2013 به آن‌ها خیانت کرد و برای به دست آوردن نفوذ در نهادهای دولتی به مدت 2 سال و نیم، دست به مبارزه زد. این در حالی است که هدف قرار دادن طرفداران گولن به اردوغان کمک بزرگی می‌کند. زیرا اردوغان تمایلی ندارد با ارتش ترکیه – که بیشتر عقاید سکولار و میهن‌دوستانه دارد – درگیر شود.

اکنون مقامات ترکیه اظهار می‌کنند این کودتای نافرجام اقدامی پیشگیرانه از جانب ارتش، در پاسخ به برنامه اخراج 100 افسر نظامی که متهم به داشتن ارتباط هایی با گولن هستند، بوده است. یکی از کارکنان دفتر نخست‌وزیر ترکیه گفت طرح اخراج طرفداران گولن از ارتش، در 6 ماه گذشته در دستور کار مقامات بوده است. وی که درخواست کرد نامش فاش نشود گفت برخی از این افسرها، و حتی برخی از ژنرال‌های ارتش ترکیه، 20 یا 30 سال گذشته به ارتش نفوذ کردند و اکنون به این درجات رسیده اند.

یک مقام دیگر از دفتر ریاست جمهوری ترکیه برنامه اخراج افسران که از گذشته وجود داشته است را تایید کرد. وی گفت: "قرار بود آن‌ها از سمت خود در ارتش برکنار شوند. ارزیابی ما این است که این مسئله موجب شد آن‌ها اقدام به کودتا کنند."

دولت نیز مدارکی تهیه کرده است که ادعاهای مقامات را تایید می‌کند. برای مثال، "هلوسی آکار" – ارتشبد نیروی زمینی ترکیه – چندین بار شهادت داده است افسرانی که در شب کودتا وی را دستگیر کردند، پیشنهاد دادند به گولن بپیوندد. "دنی رودریک" – اقتصاددان دانشگاه هاروارد – که درباره نفوذ جنبش گولن در ترکیه تحقیق کرده است گفت: احتمال دارد شهادت آکار دستکاری شده باشد؛ اما به باور من، این اسناد حقیقی به نظر می‌رسند.

علاوه بر این، با اینکه نمی‌توان چنین ادعاهایی را درباره وسعت نفوذ گولن در ارتش ثابت کرد، کارشناسانی که درباره جنبش گولن تحقیق کرده اند معتقدند مدارکی دال بر حضور این جنبش در نیروهای مسلح ترکیه وجود دارد. رودریک در این‌باره گفت: "هیچکس واقعیت را نمی‌داند. اما نکته مهم، میزان نفوذ آن‌ها و توانایی به دست گرفتن نقاط کلیدی ارتش به وسیله طرفداران گولن است. دلایل محکمی وجود دارد که ثابت می‌کند بیشتر افسرانی که پس از سال‌های 2008 و 2009 ترفیع درجه گرفتند، از طرفداران گولن بوده اند."

آنچه باور کردن روایت دولت ترکیه از کودتا را دشوار می‌کند، مدارکی است که نشان می‌دهد برنامه‌ریزهای این کودتا با افسران سکولار -- که به عقاید مصطفی کمال آتاتورک وفادار هستند – متحد شده بودند.

در انتهای این مطلب آمده است: تکذیب‌های گولن، در خاک ترکیه شنونده زیادی ندارد. در این کشور بسیاری از مخالفان اردوغان نیز نسبت به گولن و جنبش وی دیدگاهی خصمانه دارند. یک کارشناس ترکیه‌ای در این‌باره گفت: " قریب به اتفاق تحلیلگران جناح چپ و مفسران سیاسی، همان‌گونه که مخالف اردوغان هستند، از گولن نفرت دارند."

انتهای پیام/