تعاریف متفاوت خط فقر در کشور/از گزارش دیوان محاسبات برای حقوق‌های نامتعارف اقناع نشدم

به گزارش گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان، محجوب دبیرکل خانه کارگر و نماینده مجلس شورای اسلامی ،مهمان برنامه دستخط بوده است که در خصوص موضوعاتی همچون وضعیت معیشتی کارگران ، قانون کار، وضعیت اقتصاد و رکود صحبت کرد.

وی در خصوص   تعاریف متفاوت خط فقر اظهار داشت:گاهی خط گرسنگی را خط فقر تعریف می‌کنند؛ سازمان بین المللی کار خط گرسنگی را این گونه تعریف کرده است که به هر نفر حداقل 2 دلار در روز پیش‌بینی شود این خط گرسنگی است. 

محجوب افزود:مفهوم این امر در خانواده –یک خانواده 4 نفره- این است که حداقل حقوق 28 هزار تومان باشد. این خط فقر بدون محاسبه غذا و مکان استراحت یا مسکن است. برای این، ما یک سبد حداقل هزینه داریم. سال‌ها پیش و قبل از انقلاب هم محاسبه می‌شد و الان هم محاسبه می‌شود. در سبد حداقل هزینه کارگران آخرین عدد آنها 36 درصد سبد است. 

وی ادامه داد:سبد حداقل هزینه عبارت است از غذا که حدود 35 درصد سبد را تشکیل می‌دهد، مسکن و پوشاک و برخی از ضروریات همانند حمل‌ونقل و دخانیات به نسبتی که درگیر آن هستند و از این قبیل امور است آن سبد 3 برابر آن حداقلی است که ما الان وصف کردیم. اگر در نظر بگیریم کسانی که حقوق متوسط و بالا دریافت می‌کنند خواهید دید عدد کوچکتر از آنی باشد که من گفتم. به طور کلی ما این عدد را از قول وزارت تعاون و کار و امور اجتماعی عرض کردیم. آنها عددشان را می گویند نزدیک 70 درصد حداقل‌بگیر هستند. 

محجوب حداقل حقوق ماهیانه را 840 تومان عنوان کرد و در خصوص آمار بیکاری گفت: آمار را مرکز آمار ایران می‌دهد ما ناچاریم به محور محاسبات او حدسیاتی را اعلام کنیم حدسیات ما بیش از 3.5 میلیون بیکار را نشان می‌دهد. 

وی در خصوص اختلاف یک میلیونی این عدد با اطلاعات مرکز آمار گفت:البته هر عددی که مرکز آمار اعلام کرد عدد قانونی است. 

دبیرکل خانه کارگر در خصوص معضل بیکاری و راهکارهای دولت برای رفع آن اظهار داشت: من از دولت حمایت کرده و می‌کنم. فکر می‌کنم که همه دولت‌ها تلاش کردند از این موضوع باری را بردارند الان هم در صحنه انتقادات هستیم. دولت فعلی هم یک باور کلان داشت که اگر بتواند در کلان اقتصاد و سیاست کشور تغییراتی حاصل کند، نتیجه این تغییرات دیده خواهد شد. ما از ابتدا هم‌عقیده با این تفکر نبودیم. 

وی افزود:سازمان بین‌المللی کار که مبدا این محاسبه است، بین رشد تولید ناخالص داخلی و اشتغال رابطه قائل هستند و می‌گویند هر دو درصد به نرخ رشد اضافه شود ما می‌توانیم یک درصد کاهش نرخ بیکاری در نظر بگیریم. ما معتقدیم این برای همه اقتصادها نیست و شرایط خاص دارد. اصلاً برای اقتصادهایی است که توسعه‌ای هستند.

رشد برای اقتصادهای توسعه‌ای است. رشد عددی نیست که ما روی آن تکیه کنیم. از نظر اقتصادی رشد یک شاخص است، توسعه است که شاخص اشتغال است یا با اشتغال ارتباط برقرار می‌کند. چون توسعه عدد و رقمی برای نمایش ندارد با رشد به طور کلی به نمایش درمی‌آید. در حالی که در آنجا تولید و خدمات و هر نوع حرکت مالی و پولی که جامعه انجام می‌دهد اندازه گرفته می‌شود، هر میزان نسبت به سال قبل بالاتر بود نرخ رشد ما خواهد بود.

به این جهت ما معتقدیم در کشورهای نفتی کاهش و افزایش قیمت نفت بر این نرخ تاثیر خواهد گذاشت. اشتغال ما یک مشکل جدید هم دارد و آن مشکل عدم تناسب نیروی تربیت شده برای بازار کار است. فرض کنید در یک دوره 4 ساله 7 میلیون نیروی ورودی به بازار کار خواهد بود. از این تعداد 4 میلیون و 900 هزار نفر در دانشگاه تحصیل می‌کنند.

این رابطه که عکس است. برای هر 4-3 دانشگاهی یک نیروی ساده داریم. پس این ترکیب یکی از موضوعاتی است که بسیار نگران‌کننده است. ما از 15 سال پیش تذکر دادیم. طرح بردیم. با مخالفت مجلس، مخالفت مقامات دولتی با مخالفت دانشگاه‌های تازه‌تاسیس روبرو شدیم. هنوز هم حاضر نیستند بیاییند سر این موضوع گفت‌وگو کنیم. تا این گفت وگوها انجام نگیرد مشکل حل نخواهد شد.15 سال پیش راحت می‌توانستیم این موضوع را حل کنیم. 

وی افزود:من باید با صداقت عرض کنم، نه این دولت، دولت دیگر هم بعید است بتواند به یک نقشه راهی برسد که پاسخگوی اشتغال در این عرصه باشد. یا باید توقع نیروی کار کم شود یا راه‌های ترکیبی بکار گرفته شود. 

محجوب تاکید کرد:اصولاً در باب برنامه‌ریزی هم سازمان مدیریت برنامه‌ریزی کشور و هم مجلس به اعتباری که مصوب باید کند، مسئولیت‌های مشترک داریم. ابزار برای برنامه‌ریزی نداریم، یعنی مرکز پژوهش‌های مجلس برای این امر کوچک است. من رقم نیاز دارم و ابزار هم ندارم. 

محجوب اظهار داشت: در دولت یک کار خیلی عمومی در حال انجام است. کار عمومی در این زمینه زمانی پاسخگو بود که ما رابطه نیرویی که به بازار می‌آید را کنترل می‌کردیم. فرض کنید 4 نیروی ساده یا نیمه ماهر یا کارگر ماهر می‌آمد و یک نفر دانشگاهی هم می‌آمد، این نیاز به برنامه‌ریزی خیلی دقیق نداشت، بلکه بازار خود را جواب می‌گفت. تعادل در بازار خودبه‌خود برقرار می‌شد. 

ما معتقدیم بازار کار یکی از بازارهای بی‌تعادل است که روز‌به‌روز از تعادلش کاسته می‌شود و این نیاز به بحث تخصصی دارد. اجازه دهید از این موضوع عبور کنیم چون خیلی حرف‌ها در این زمینه وجود دارد.

وی در پاسخ به این سوال که کار کلان و برنامه‌ریزی شده در وزارت کار انجام شده است یا خیر گفت: وزارت کار و امور اجتماعی سابق و وزارت تعاون و رفاه که در واقع وزارت تعاون و کار و رفاه اجتماعی امروز، مسئولیت‌شان حوزه روابط کار و تنظیم بازار کار است. این بخش اتفاقاً تنظیمی است. ابتدا آقای ربیعی باور در این مورد نداشتند. اکنون تحولات زیادی در حوزه معاونت اشتغال در یک سال اخیر شاهد بودیم. از کسانی که با نقشه و برنامه آمدند، معاون فعلی آن دستگاه که فرد کارکشته‌ای است، آقای منصوری هم کارشناس برنامه‌های اقتصادی سازمان ملل بودند و در آنجا فقط حوزه اشتغال را بر عهده داشتند. در کشورهای مختلف طرح های مختلف اشتغال در زمینه‌های مختلف را برنامه‌ریزی کردند و اجرا کردند.

وی افزود:هم اکنون  طرح ها آماده هستند منتها دستگاه اجرایی ما نمی تواند همراهی کند. طرح و برنامه دارند و موضوع هم دارند اما در دستگاه چیزی که باید 6 ماهه انجام بگیرد دو ساله هم به آن نمی‌رسد.

وی در پاسخ به این سوال که کدام وزارت‌خانه‌ها باید همکاری کنند و نمی‌کنندگفت:من فکر می‌کنم الان ستاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ستاد خوبی است ولی هنوز از ظرفیت های تعاون استفاده نکرده است. این ظرفیت ها باید همه به جریان بیفتد. منابع مالی کشور هم به علاوه کلان اقتصاد کشور بداند که ما با دیدن عدد که بر فرض اصلا رشد ناخالصی ما بشود 8، این که معلوم نیست اشتغال درش اتفاق بیفتد یا خیر. ما باید او را با اشتغال تنظیم کنیم. بعد او به نظر ما جلو می رود.

چرا که این فرآیندش توسعه است. وقتی نیروی کار ایجاد می کنیم فرآیندش توسعه است. هر نرخی روی تولید ناخالصی داخلی بیفتد همانند الان شکننده نخواهد بود. حتی به رشد منفی برسیم. تا ابد به رشد منفی نخواهیم رسید. 

محجوب در خصوص برنامه ششم توسعه گفت: در مجلس قبل در کمیسیون بررسی کامل کردیم. ما از روز اول نقد کردیم و در مورد این جواب هم دادیم، در مجلس قبل هم گفتیم که این شبیه برنامه نیست. این که برنامه باید چگونه باشد باید بررسی شود. دولت بر این باور است که  باید برنامه را تنظیم کند. ما در مجلس قبل اندک اصلاح کردیم و اعداد کلان را آوردند. برنامه یعنی یک مدل است. یک مدل یک الگو است. در این مورد حرف‌های زیادی وجود دارد. الگوی ما اقتصاد مختلط است. بسیاری از کسانی که پای این می‌نشینند و تهیه می‌کنند الگویشان اقتصاد سرمایه‌داری است. ما می گوییم این الگو اینجا پاسخ نمی دهد. سال‌ها سر این مناقشه وجود دارد. برنامه احکام نیست، برنامه اول عدد است.

وی افزود:ما از یک جایی به جایی می‌خواهیم برسیم. چطور در تولید ناخالص داخلی تلاش می‌کنیم به نرخ توسعه برسیم، می گویند توسعه کیفی است و نمی توان نشان داد. نرخ رشد را به رخ می‌کشند. چطور در بقیه امور عدد به ما نمی‌دهند. همه جا باید عدد را ببینیم و بتوانیم کسی را مواخذه کنیم یا خودمان را مواخذه کنیم یا بدانیم از کدام پله روی کدام پله برویم. ادبیات 5 برنامه ما متاسفانه ادبیات خوبی است به این مفهوم که نمره ادبیات فارسی آن خوب است اما نمره ریاضی آن تقریباً به صفر میل می کند. ادبیات برنامه باید نمره ریاضی 20 داشته باشد. حالا ادبیات داشت یا نداشت خیلی مهم نیست.

محجوب در پاسخ به این سوال که در این یک سال گذشته آمار دارید که چند کارخانه تعطیل شده است؟ گفت: در این مورد عدد رسمی ندارم، اعداد غیررسمی ما قابل استناد نیست. 

محجوب در خصوص وضعیت کارگران پس از اجرای برجام گفت: قطعاً تاثیرگذاری وجود داشته است. نمی‌توان گفت حرکتی انجام گیرد و تاثیر نداشته است. ولیکن اگر مراد ما از تاثیر این است که یک باره یا یک شبِ با برجام حل شود این گونه نخواهد شد. مبادله در نرخ رشد یک موضوع بسیار مهم است. وقتی مبادلات ما بسته است عدد کوچک می‌شود. وقتی مبادلات بزرگ شود نرخ رشد افزایش می‌یابد. بالتبع تغییراتی را شاهد خواهیم بود.

در ابتدای بحث گفتم من اعتقادی به این شاخص نرخ رشد و یا شاخص‌های کلان در اشتغال ندارم که بخواهم روی اینها تکیه کنم. به این جهت معتقدم حتماً تاثیر داشته است. حتماً تاثیر خواهد داشت اما اگر این تاثیر به این معنا باشد که ما بگوییم واردات راحت‌تر صورت می گیرد، نیست. این ضد اشتغال است. شدت واردات شدت ضدیت با اشتغال است.

ما معتقد نیستیم که مشکل وجود ندارد، ما معتقدیم مشکل وجود دارد. ما ستاره های خوبی داریم اما تیم خوبی نیستیم. در تیم اقتصادی به عنوان یک تیم نمی توانیم عمل کنیم. یک زمان می‌گویید مهره بد چیده شده است ما نمی‌بینیم مهره بد چیده شده باشد. ممکن است سیاست‌گذاری های ما و عوامل متعدد ما هنوز نتوانسته باشد پاسخ کافی را ارائه کند. من نمی‌توانم روی مهره‌ها انگشت بگذارم. مهره ضعیف قابل ملاحظه در این تیم نمی‌بینم که بگویم این مهره کنار برود مشکل ما حل خواهد شد.

وی در سوال مجری مبنی بر اینکه در جایی گفتید این حقوق‌های نامتعارف نظم اجتماعی را بر هم ریخته است. البته گفتید این‌ها چیز جدیدی نیست و از دهه 70 و دهه 80 این چنین چیزی را داشتیم و اگر آقایان نگران بودند از همان زمان طرح و لایحه می دادند و جلویش را می‌گرفتند. این یعنی آقایان اصلاً نگران این مسئله نیستندگفت: الان هم ما نگران نیستیم. نگرانی یعنی قانون بازدارنده تصویب کنیم. الان مگر حقوق بالا برای همین 4 نفر بوده است؟ دستگاه‌های خصوصی شما دستمزدهای کلان می‌دهند. 

محجوب اظهار داشت: هر کسی درآمد بزرگ‌تر نسبت به بقیه دارد باید از او گرفته شود به پائینی داده شود. این هم منطق اسلام ما است و هم منطق مالیات در همه دنیا است. ثروت‌مندان باید جور فقرا را بکشند. هزینه‌های اجتماعی باید از محل مالیات تامین شود. 

وی در خصوص اینکه اکنون ما الان خلا قانونی در این زمینه داریم؟گفت: بله. الان 25 درصد مالیات از حقوق‌های بزرگ گرفته می‌شود. این یعنی هیچ است. در دنیا کمتر از 55 نداریم. تا 75 درصد هم می‌گیرند. یعنی ما کمتر از 55 مدلی نداریم. از ابتدایی که این بحث مطرح شد گفتیم این حرف ها چیست؟ مالیات 75 درصدی ببندید کسی دنبال حقوق بزرگ نمی‌رود.

محجوب در این خصوص اظهار داشت: خیر برای این که من معتقدم حقوق‌های غیرمتعارف این نیست، باید همه حقوق‌بگیران مورد هدف باشند. همه حقوق‌ها را اندازه بگیریم. درست است که دیوان محاسبات قانونی دسترسی به بقیه اطلاعات ندارد چون حق ندارد ورود کند ولی دستگاه های دیگر همانند وزارت دارایی می‌تواند وارد شود و گزارش کامل دهد. 

گزارش کاملی واصل نشده است. گزارش کامل بدهند تا ما حجم کلی این رقم را داشته باشیم. وقتی نشان دادیم از این حجم چه میزان می‌توان مالیات گرفت و با این مالیات تا چه اندازه می‌توان به فقرا رسیدگی کرد، چه میزان می تواند مناطق محروم را حل‌وفصل کرد، برای محرومین لازم نباشد گدایی کنیم زیرا پولشان نزد ما است. ما تا به این اعداد نرسیم نمی‌توانیم اقناع شویم. 

محجوب در این خصوص گفت: خوب است در قانون کار اصلاحاتی به نفع کارگران انجام شود. آن چه در دولت قبل آورده بودند که دولت‌های جدید هم متاسفانه، سیاهه آن را آورده بود و در کمیسیون به اتفاق آراء آن را بازگرداندیم. برای جناح و بحث من نیست. هر 19-18 نفری که در جلسه کمیسیون حضور داشتند و با جریان‌های مختلف و تعلقات مختلف بودند رای دادیم این بازگردد. چرا که این قانون برنامه‌ای نوشته بود که هنوز هم قانون برنامه سرجایش است.

آن مواردی که در قانون برنامه ذکر شد رعایت نشد بلکه عکس آنها اعمال شده بود. کمیسیون هم استدلال‌ها را شنید و هم نظرات گروه‌های کارگر و کارفرما را شنید، 6 جلسه کارگروه تشکیل دادیم و دو جلسه انها شنیدند و در نهایت قانع شدند رای دادند بازگردانیم و هر زمان قانون رعایت شد بیاورند. دوباره بردند و متاسفانه بعد از مدتی به همان ترتیب آوردند. طبیعتاً نظر من نمی‌تواند تغییر کند.

وی افزود: همه این برنامه کاهنده است. حقوق کارگران را کم می‌کند. مشکل امنیتی و شغلی اینها را بیشتر می‌کند. دستمزد را ضعیف‌تر و کوچک‌تر می‌کند. چطور من می‌توانم موافق باشم با قانونی که فلسفه‌اش حمایت از کار و کارگر نیست.

محجوب گفت: کمیسیون از هفته گذشته رسیدگی را آغاز کرده است. یک جلسه گذاشته است و نظرات مختلف را شنید. جلسات متعدد دیگری  رسیدگی خواهد کرد. بعد از رسیدگی رای گرفته می‌شود که چه باید کرد.

محجوب در این خصوص تصریح کرد: یک باور را باید بدانیم که اقتصاد مقاومتی نیاز به توجیه ندارد. همه معلم ادبیات خوبی هستیم و شب و روز این را توصیف می کنیم. دریغ از عمل به او، نه دریغ از حرف در این باب! یک سال هم رهبری درباره بهر‌ه‌وری حرفی زده بودند. ما به مناسبت مجلس رفته بودیم و گفتند این چیزی که من پارسال گفتم تلویزیون خوب رعایت کرد و روی همه سریال‌ها و فیلم‌ها نوشته می‌شد، در همین حد خیلی خوب رعایت شد.

این مسائل نه مقاله است و نه مطلب، زندگی کارگر زندگی اقتصاد مقاومتی است. 

شما گفتید اطلاعاتی دریافت کردم که الان شرکت‌های بزرگی هستند که صدها میلیون دلار از پول ملی ما را خارج کردند اما در ازای آن کالا و خدماتی نیامده است. 

محجوب: این را به نام خروج سرمایه می نامند. قبل از انقلاب مبتلا به این امر بودیم. 52 نفری که ابتدای انقلاب سرمایه آنها مصادره شد و مشمول بند الف و ب قانون حفاظت صنایع قرار گرفتند و صنایع آنها را ما گرفتیم، به همین علت بود. یعنی پول از بانک مرکزی می‌گرفتند و به بهانه توسعه بود، توسعه یا کوچک بود یا انجام نمی‌شد و پول خارج می‌رفت و می‌ماند.

این رفتار در یک دوره نزدیک ما، چون توجهات کم شد خیلی زیاد بروز کرد. از افراد بانکی متخصص پرسیدم، آنها از من بدبین‌تر بودند و من خوشبینانه‌تر را اعلام کردم. اتفاقاتی که رخ داده این است که بسیاری از پول‌های ما رفته و کالایی در ازای آن نیامده است. 

س: حتی در این چند سال اخیر؟

محجوب: جریان هنوز نخوابیده است و ادامه دارد. کنترل‌ها بیشتر شد و ارز ما کمتر شد. از سال 90 که بحث تحریم پیش آمد کنترل بیشتر شد. تحریم شاید دلیلی برای کنترل موضوع بود. به ما کمک کرد که کنترل کنیم. بعید نبود شلوار ما را هم ثروتمندان ببرند. ریشه اصلی بسیاری از بدهی‌های بانک‌ها را دنبال کنیم، این پدیده خروج سرمایه است. 

س: چه جریانی است که تلاش می کند بدهکاران بانکی شناسایی نشود؟

محجوب: کسانی که می دانستند. بانکداران بیش از همه اطلاع داشتند و می‌دانستند چه اتفاقی در حال وقوع است. کسانی که به این جریان کمک کردند. بسیاری از بانک‌های خصوصی ما آلوده به این موضوع هستند. باید گلایه از مجلس کنم که ما درخواست تحقیق و تفحص از یکی از بانک های خصوصی کردیم و به این منظور بود و بیشترین ارز آنجا بیرون رفته بود از میدان. مخالفت شد.

س: چقدر؟

نرفتیم اگر می رفتیم که عدد می دادم خدمتتان. اطلاعاتی که به ما رسیده بود متفاوت بود و حق نداریم عددی که به دست را نیاورده ایم اعلام کنیم.

حدس ما این بود که بیشتر این رقم‌ها از طریق آن بانک‌، عملیاتی شده است. متاسفانه به بهانه این که بانک خصوصی است تحقیق و تفحص طرح نشد و ارجاع نشد و نهایتاً عقیم ماند. الان گلایه ما باقیست. آن بانک از همه بانک‌های دولتی و خصوصی بیشتر سود برد. به نظر ما از این راه سود برد و این سود از راهی حاصل شده است که یکی همینی است که من عرض کردم. بانکی ها بهتر از ما بلد هستند که خروج سرمایه یعنی چه.

محجوب در این خصوص گفت: رکود ما همین است که گفتیم. وقتی یک چیزی را از جایی بردند و ما نمی‌توانیم سرجایش بازگردانیم یعنی ثروت ملی خارج شده است. ما با ثروت ملی می‌توانیم رشد کنیم. می توانیم با ثروت ملی رکود را بشکنیم. وقتی همه چیز ما در جای دیگر گردش کند، هر چه اندوخته عمومی و خصوصی داریم یک عده‌ای جمع کنند و بروند، شما فکر می‌کنید رکود را می توان شکست؟

محجوب افزود: ما به عنوان مجلس باید نظارت کنیم. مردم باید از ما طلبکار باشند. متاسفانه کانون‌های گزارش دهی و نظارتی ما هنو هم عددی ندادند. هنوز توجه هم نکردند که ما بزرگ‌ترین قسمتی که صدمه دیدیم خروج سرمایه از کشور است. بزرگ‌ترین آفتی که در این سال‌ها متوجه ما شده است خروج سرمایه است.

همه دولت‌ها هم از جذب سرمایه خارجی صحبت کردند. من گفتم جذب سرمایه خارجی نمی‌خواهیم، آن چه داریم را نگاه دارید.

محجوب: مجموعاً هر کسی و همه دولت‌های ما تلاش کردند خصوصاً دولت آقای روحانی و شخص ایشان که از وزرایش قوی‌تر و توانمندتر جلوه کرد. یک دوره کامل در مجلس خدمت ایشان بودیم. بیشتر و وسیع‌تر از آن چه که تصور کنیم عمل کردند. منتها بدانید تک سرباز در هیچ جنگی پیروز نمی‌شود هر اندازه توانایی او زیاد باشد.

من تصور می‌کنم خواسته‌های بزرگ و خوب داشتند. ایشان تازه رئیس جمهور شده بودند که ما نزد ایشان رفتیم، جزو کسانی بودند خیلی زود موضوع را گرفت و خیلی زود به آن پرداخت. مشکل ما در گذشته این بود که مقامات ما حاضر نبودند به موضوع رکود بپردازند. ایشان پرداختند و توجه نشان دادند. حتماً باید بدانیم که رکود یک مسئله بین‌المللی است. 

علم اقتصاد محصول کشورهایی است که دچار رکود هستند همانند انگلستان، فرانسه، امریکا و ... است. بانک و نظام پولی که مهم‌ترین گلوگاه این رکود است، آن ها استادش هستند، آقای روحانی توانست از رشد منفی خلاص کند. این چیزی که اقتصاددان‌ها و صاحب‌نظران روی این اذعان دارند. این یک موفقیت است اما چشمگیر و دیدنی نیست. کسی نمی تواند آن را احساس کند، اندازه بگیرد و یا این را لمس نمی کند.

انتهای پیام/