آیین شب یلدا در فرهنگ مردم سیستان

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان  از زاهدان،معاون میراث فرهنگی و گردشگری صنایع دستی زابل گفت: واژه «یلدا» به معنای «زایش زادروز» و تولد است، ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و جشن بزرگی برپا می‌کنند و از این رو به دهمین ماه سال دی (به معنای روز) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود.

خسروی معاون اداره کل میراث فرهنگی و گرشگری، صنایع دستی سیستان در زمینه آیین شب یلدا در فرهنگ مردم سیستان، اظهار داشت: بسیاری از پژوهشگران هم روزگار ما بر این باورند که سنت‎های مسیحی امروز بسیار وامدار فره و فرهنگ ایرانیان است و هم ریشگی کریست با کریستمس نیز دور از این باورها نیست.

علیرضا خسروی بیان کرد: افزون بر اینها در سیستان نام‎های محلی دیگری نیز برای ماه‎های قمری وجود داشته که هنوز هم در میان سپید مویان سیستان کاربرد دارد و از ماه شوال نیز آغاز می‎شده است و به روشنی نشان می‎دهد که در سیستان سنت‎های کهن گاه شماری و تقویم وجود داشته و پاسداشت شب چله و آگاهی از زمان دقیق آن و درک انقلاب زمستانه ریشه درهمین توان علمی دانشی مردمان سرزمین هیرمند فرمند دارد که با اصول اقتصاد معیشتی دامپروری و کشاورزی پیوند داشته است.

وی ادامه داد: در سیستان شب چله به جای واژه یلدا با همان مفاهیم فراگیر، در میان مردم به کار می‎رود و این شب بلند‌ترین شب سال و آغاز زایش دوباره خورشید و بازگشت گرما و روشنی به زندگی است که چله ‌بزرگ نام دارد و تا دهم بهمن به درازا می‎کشد و پس از آن چله خورد یا کوچک آغاز می‌شود و تا بیست اسفند  ادامه می یابد، در سیستان برای شب چله از پیش آماده می‌شدند.

وی اذعان داشت: در این شب سفره‎ای بزرگ از دست بافته‌های سیستان پهن می‌شد و با خوراکی‌های خوشمزه‌ای که پیشتر آماده کرده بودند تزیین می‌کردند.

خسروی گفت: از هندوانه‌هایی که از لابه لای و کاه وخنکای کاهدان تابستان را به زمستان پیوند می‌دادند تا کشته‌های شیرین خوش خور خربزه به نام چولی (با فتح چ –و)و پودر خوشمزه ومقوی شیرینک که از جوشاندن گوشت با تخمه هندوانه به همراه گندم نیم کوب درست می‌شد در این خوردنی بسیار مقوی معجون به دست آمده درآفتاب خشک وسپس دست آس والک می‎شد وافزون براینها پودر خوشخور دیگری به نام ستو (با فتح س وتشدید ت) از ترکیب پودر جوی آبدارو بوداده شده ‌با شکرونبات دست آس شده برای این شب تهیه می‎شد.

معاون اداره کل میراث فرهنگی و گرشگری، صنایع دستی سیستان خاطرنشان کرد: خوردنی خوشمزه و زمستانه دیگری که برای این شب آماده می‌شد، دوشو (دوشاب) نام دارد که از ترکیب خرمای خوب مضافتی به همراه روغن زرد حیوانی که در یک مشک آماده برای این شب رسانده می‌شد و البته انواع تخمه‌های شور هندوانه و خربزه و البته انار سیستان که در یک سفره بزرگ در این شب گذاشته می‎شود و اعضای فامیل با رفتن به خانه سپید مویان و سالخوردگان این شب را در حلقه خانواده و بزرگان و شنیدن روایت‌های کهن و شاهنامه به صبح می‌رساندند. 

این مسئول ادامه داد: این شعر نیز مربوط به همین شب برجای مانده است:

خسروی افزود: در سیستان واژه‌های کهن سال و پیر با زندگی و تدبیر هم خانواده هستند پیران نماد کهن سالی هستی و موی سپیدشان نیز در این شب بلند، نشان خرد و تدبیر و به روشنایی و سپیده رساندن شب‌های طولانی زندگی مردم است.

شب یلدا، نخستین شب زمستان و طولانی‌ترین شب سال است که ایرانی‌ها طی رسوم کهن خود، دور هم جمع می‌شوند و ضمن دید‌ و‌ بازدید، تفأل زدن به دیوان حافظ شیرازی، خوراکی‌های خاصی مانند هندوانه، انار، آجیل و غیره را مصرف می‌کنند.

انتهای پیام/پ