به بهانه سالروز تشکیل شورای انقلاب به فرمان امام خمینی(ره)؛
شورای انقلاب و مردانی برای عبور از بحران
امروز 22 دی ماه، سالروز تشکیل شورای انقلاب به فرمان معمار کبیر جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی(ره) است.
به گزارش خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در میانه دی ماه سال 1357 در حالی که نفس‌های رژیم پهلوی به شماره افتاده بود، استاد شهید مرتضی مطهری برای در میان گذاشتن طرحی با امام خمینی راهی پاریس می‌شود؛ طرحی که به موجب آن، شورایی موسوم به شورای انقلاب و متشکل از افراد مورد وثوق امام، مسئولیت رهبری انقلاب در داخل ایران را از طرف ایشان بر عهده داشته باشد و شرایط برای برقراری دولت انتقالی را فراهم سازد.
مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در خصوص چگونگی شکل‌گیری شورای انقلاب در جلد یک مقدمه کتاب صورت مذاکرات شورای انقلاب می‌نویسد: آقای مطهری پس از ملاقات با امام در پاریس، دستور تشکیل شورای انقلاب را از ایشان دریافت می‌کند. در این دستور، حضرت امام، شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر، آیت الله موسوی اردبیلی و اینجانب(هاشمی رفسنجانی) را به عنوان هسته اولیه شورای انقلاب تعیین و در عین حال، اجازه اضافه کردن افراد دیگر را نیز صادر می‌کنند.
جدیت امام خمینی در خصوص تشکیل شورای انقلاب به قدری بود که در 18 دی ماه سال 1357 هنگامی که نماینده رئیس جمهور فرانسه، پیام کارتر را برای ایشان آورده بود، در پاسخ وی اینگونه اظهار داشتند: «تأکید مىکنم که اگر بخواهید آرامش در ایران حاصل شود، راهى جز این نیست که نظام شاهنشاهى - که قانونى نیست- کنار برود و ملت را به حال خود باقى بگذارند تا من یک شوراى انقلاب تأسیس کنم از اشخاص پاکدامن براى نقل قدرت تا امکانات مناسب جهت حکومت مبعوث ملت انجام گیرد.»
در 22 دی ماه سال 1357 به دستور امام خمینی(ره) طرح «شورای انقلاب» برای برقراری دولت انتقالی، اجرا شد. بدین ترتیب امام خمینی (ره) در 22 دی ماه سال 1357 اعضا و اهداف و وظایف شورای انقلاب را طی اعلامیه‌ای به مردم اینگونه می‌کنند: «سلام و تحیت بر ملت قهرمان و شریف ایران! سلام بر شهداى راه حق! اکنون که روز پیروزى ملت شجاع نزدیک مىشود، اکنون که خون‌هاى پاک عزیزان بیگناهى که براى دفاع از حق و حقیقت به دست جلادان خونآشام شاه بر زمین ریخته شده است، بارور مىگردد، لازم مى‌دانم مراتب ذیل را به اطلاع ملت ایران و مردم جهان برسانم؛
به موجب حق شرعى و بر اساس رأى اعتماد اکثریت قاطع مردم ایران که نسبت به اینجانب ابراز شده است، در جهت تحقق اهداف اسلامى ملت، شورایى به نام «شوراى انقلاب اسلامى» مرکب از افراد باصلاحیت و مسلمان و متعهد و مورد وثوق موقتاً تعیین شده و شروع به کار خواهند کرد.
اعضاى این شورا در اولین فرصت مناسب معرفى خواهند شد. این شورا موظف به انجام امور معین و مشخصى شده است؛ از آن جمله مأموریت دارد تا شرایط تأسیس دولت انتقالى را مورد بررسى و مطالعه قرار داده و مقدمات اولیه آن را فراهم سازد. دولت موقت در اولین فرصت که مناسب و صلاح دانسته شود، به ملت معرفى و شروع به کار خواهد نمود.»
مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در ادامه این مقدمه می‌گوید: «در در همان جلسات اولیه شورا تصمیم بر آن شد که تعداد اعضای آتی روحانی و غیر روحانی در شورا برابر باشد. در نتیجه پیش از انقلاب، آقایان محمود طالقانی، سید علی خامنه‌ای، محمدرضا مهدوی کنی، احمد صدر حاج سید جوادی، مهدی بازرگان، یدالله سحابی، مصطفی كتیرایی، ولی‌الله قرنی و سرتیب علی اصغر مسعودی به اتفاق آرا انتخاب و به اعضای شورای اضافه شدند.»
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با تصمیم شورای انقلاب، دولت موقت به نخست‌وزیری مهندس بازرگان تشکیل می‌شود و یدالله سحابی به سمت مشاور وزیر و كتیرایی برای وزارت مسکن و حاج سید جوادی هم برای وزارت کشور انتخاب می‌شوند و از طرفی هم، قرنی به ارتش منتقل می‌شود. به همین منظور آقایان حسن حبیبی، عزت‌الله سحابی، عباس شیبانی، ابوالحسن بنی‌صدر و صادق قطب‌زاده به عنوان اعضای جدید در شورای انقلاب انتخاب می‌شوند.»
اما پس از برگزاری همه‌پرسی قانون اساسی در 12 آذر 1358 و انتخابات ریاست‌جمهوری در بهمن 1358 و افتتاح مجلس شورای اسلامی در 7 خرداد 1359 و شروع به کار مجلس و شورای نگهبان و سایر دستگاه‌ها، در 12 تیر 1359 آیت‌الله بهشتی اعلام كرد: «مسئولیت شورای انقلاب دو هفته دیگر پایان می یابد» و بدین ترتیب پس از یک سال و نیم فعالیت، مسئولیت این شورا به پایان می‌رسد.
شورای انقلاب و آیت‌الله هاشمی
مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از اعضای کلیدی شورای انقلاب در دهه 40 و 50 نقش پررنگی در مبارزات سیاسی علیه رژیم پهلوی داشت. وی در طول دوران مبارزاتش به تألیف و ترجمه کتب متعددی پرداخت که از جمله آن‌ها می‌توان به تفسیر قرآن که سال‌ها بعد با نام تفسیر نمونه منتشر شد و ترجمه آثار انقلابی متعددی در جهان اسلام و انتشار مجله مکتب اسلام و مکتب تشیع اشاره کرد اما به اعتراف بسیاری از همرزمانش همواره قدرت سخنوری و شم سیاسی بالایش مشخصه برجسته ایشان محسوب می‌شد.
مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در کنار تمام مبارزات سیاسی‌اش، به واسطه فعالیت‌های تجاری که داشت، کمک‌های اقتصادی بی‌شماری هم به گروه‌های چریکی مبارز علیه رژیم پهلوی می‌کرد.
مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال 1352 توسط یکی از اعضای سابق مجاهدین خلق به نام وحید افراخته که در خدمت ساواک درآمده بود لو می‌رود و روانه زندان اوین می‌شود و در آنجا تحت شدیدترین شکنجه‌های جسمی قرار می‌گیرد؛ به طوری که استخوان پایش بر اثر ضربات شکنجه می‌شکند.
شب تنور و شب سمور هر دو بگذرد!
این بیت معروفی است که مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بر دیوار سلولش در اوین حک کرده بود و سرانجام پس از پیروزی انقلاب، سیاهی شب‌های زندان او هم به سپیدی صبح می‌گراید و این یار قدیمی امام، در کنار آیت‌الله خامنه‌ای و شهیدان بهشتی و باهنر، عضو موسس حزب جمهوری اسلامی می‌شود و پس از فعالیت در شورای انقلاب، به عنوان اولین رئیس مجلس جمهوری اسلامی ایران انتخاب می‌شود.
اما این، تنها آغاز راهی بود که در کنار امام و یاران صدیقش برای تحقق آن، سال‌ها مبارزه و رنج زندان را تحمل کرده بود و پس از آن، نزدیک یک دهه رئیس‌جمهور و بعد هم رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌شود و همواره یکی از اعضای خبرگان رهبری بوده است.
مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که پس از پیروزی انقلاب، یکی از ستون‌های مهم و تأثیرگذار نظام محسوب می‌شد، سرانجام در 19 دی ماه سال 1395 پس از سال‌ها انقلابی‌گری و خدمت، در حالی که از او به عنوان صندوقچه اسرار انقلاب یاد می‌شد، در شب شهادت امیرکبیری که سال‌ها پیش در تنهایی زندان، کتابی در وصفش نوشته بود و او را قهرمان مبارزه با استعمار نامید، دعوت حق را لبیک می‌گوید و به سایر همرزمان مجاهدش ملحق می‌شود.
ریزش‌ها در شورای انقلاب
ریاست این شورا در ابتدا برعهده استاد شهید مطهری بود و پس از ترور ایشان در سال 1358 توسط گروهک فرقان، آیت‌الله سید محمود طالقانی یا همان پدر طالقانی گروه‌های چپ، به عنوان دومین رئیس این شورا انتخاب شد. او که از روحانیون مبارز صاحب‌نفوذ در میان جریان‌های مختلف انقلاب به شمار می‌رفت، در 19 شهریور همان سال درگذشت و بدین ترتیب آیت‌الله بهشتی به عنوان سومین و آخرین رئیس شورای انقلاب انتخاب می‌شود.
اما برخی از اعضای آن شورای تاریخ‌ساز اول انقلاب، سرنوشت متفاوتی نسبت به سایرین داشتند و در میانه راه، با فراموش کردن آرمان امام، مسیر خود را از انقلاب و انقلابیون جدا ساختند. ابوالحسن بنی‌صدر و صادق قطب‌زاده، با فریبی که از جبهه ضد انقلاب خوردند، نام خود را برای همیشه در تاریخ جمهوری اسلامی ایران لکه‌دار کردند.
با انتخاب بنی‌صدر به عنوان اولین رئیس جمهور منتخب ایران، او برای ریاست شورای انقلاب هم انتخاب شد. اما به فاصله چند ماه، مجلس شورای اسلامی، طرح عدم کفایت سیاسی او را تصویب می‌کند و از ریاست‌جمهوری کنار گذاشته می‌شود و پس از پیوستنش به گروهک منافقین و ممنوع الخروج شدنش و نزدیک به 43 روز زندگی مخفیانه، به همراه سرکرده منافقین مسعود رجوی از کشور فرار می‌کند.
یکی دیگر از چهره‌های شورای انقلاب، کسی است که به عنوان مترجم در پاریس همراه امام خمینی بود. صادق قطب‌زاده با بنی‌صدر در 12 بهمن همراه با امام خمینی وارد ایران می‌شود و پس از پیروزی انقلاب به عنوان رئیس رادیو تلویزیون ملی ایران انتخاب می‌شود و در شورای انقلاب نیز به عنوان وزیر خارجه منصوب می‌شود. اما سرانجام در 21 مرداد سال 1361 به اتهام مشارکت در کودتا و توطئه قتل امام در دادگاه ارتش به ریاست آیت‌الله محمد محمدی ری‌شهری محاکمه و به اعدام محکوم می‌شود.
شورای انقلاب، حکایت تاریخ پرشکوهی است که مردانی بزرگ آن را رقم زدند؛ در عین حال، گاه سطوری از این تاریخ با ریزش‌هایی هم روبرو بوده اما رمز جاودانگی‌اش در تاریخ جمهوری اسلامی ایران، حضور مردان تاریخ‌سازی است که هرچند شمار زیادی از آنان در میان ما نیستند، اما راهشان پر رهرو و یادشان در قلب‌ها و نامشان بر پیشانی این سرزمین حک شده و با نام نهضت اسلامی ایران، جاودان مانده و خواهد ماند.
گزارش از محمدصادق کلبادی
انتهای پیام/
