سوگواری امروز برای محرم با آیین های قدمت دار

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سمنان ، امروز با گذشت 1400 سال از واقعه عاشورا همچنان از کوچه پس کوچه های هر کدام از شهرهای کشور صدای یا حسین به گوش می‌رسد و رنگ و بوی عزا و ماتم در سمنان هم پیچیده است.

با آغاز ماه محرم، در استان سمنان شاهد برپایی مراسم و آیین‌های ویژه‌ای هستیم که در شهرها، روستاها و مناطق مختلف این استان با حضور مردم برگزار می‌شود و مردم این استان در این آیین‌ها که به اشکال مختلف برگزار می‌شود عشق و ارادت خود را به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و یاران باوفایش نشان داده و در سوگ آنان عزاداری و نوحه‌سرایی می‌کنند.

آیین‌های عزاداری در سمنان

در شهرستان سمنان چند روز مانده به ماه محرم، زنان و مردان هر محله به نظافت مساجد و حسینیه‌ها پرداخته، علاوه بر آن سردر خانه‌ها و بازار را سیاه پوش می‌کنند.

چادر بزرگی به نام  پوش یا خیمه به نشانه آغاز عزاداری بر روی تکایای نقاط شهری و روستایی بر پا می‌گردد. از رایج‌ترین مراسم عزاداری مربوط به ماه محرم می‌توان به روضه خوانی، دسته گردانی، علم بندان، نخل گردانی و ادای نذورات اشاره نمود. در تمام نقاط شهرستان سمنان از اول ماه محرم، مراسم روضه خوانی در مساجد و حسینیه‌ها برگزار شده و برخی افراد نیز به بر پایی این مجالس در خانه های خود مبادرت می‌ورزند.

آیین دسته گردانی، علم بندان و نخل گردانی در سمنان

در طول شب‌های دهه اول محرم، پس از نماز مغرب و عشاء مجالس عزاداری و سوگواری در مساجد با حضور روحانیون و مداحان انجام می‌شود. برپایی این مراسم تا پایان ماه صفر به طول می‌انجامد. یکی از شیوه های عزاداری این ایام، دسته روی یا دسته گردانی است. معمولاً از شب پنجم محرم به بعد دسته‌های عزاداری از مقابل حسینیه یا تکایای خود حرکت کرده و هر دسته مسیر مشخصی را در هر یک از شب‌ها طی می‌نماید.

علم، چوب بلندی است که یک پنجه فلزی در رأس آن نصب شده است. علم بندان از دیگر آئین های محرم در سمنان است که در بیشتر نقاط شهرستان با اندکی تفاوت در زمان و نحوه اجرا، انجام می‌شود. بسیاری از مردان و زنان به جهت برآورده شدن حاجات خود در این مراسم شرکت نموده و نذورات خود مثل پارچه‌ها را به علم می‌بندند. بدین ترتیب بدنه علم از پارچه های نذری اهالی پوشیده می‌شود. پس از پوشیدن علم، آن را با احترام بلند کرده و در این لحظه همگان صلوات می‌فرستند. برخی از افراد بنا به نذر خود در جلوی علم گاو یا گوسفند قربانی می‌کنند.

یکی دیگر از نشانه های عزاداری در نقاط مختلف استان سمنان نخل گردانی است. نخل را با پارچه های سبز و مشکی پوشش داده و در قسمت جلوی آن تصاویر امامان، شهدا و آینه می‌آویزند. برای بلند کردن نخل عزاداران شال سیاه به گردن خود می‌اندازند. نخل را در شب‌های محرم همراه با هیئت‌های عزاداری حمل می‌کنند. این شیوه در روزهای تاسوعا و عاشورا چشمگیرتر است.

آیین روز تاسوعا و عاشورای سمنانی ها

اوج عزاداری ماه محرم در شب‌های تاسوعا و عاشورا است. اهالی هر محله استان پس از تجمع در تکایا و حسینیه های خود به سوگواری پرداخته و سپس در قالب دسته‌های عزاداری در سطح شهر یا روستا به حرکت در می‌آیند. در روز تاسوعا دسته های عزاداری مهدی‌شهر از حسینیه اعظم به طرف کوه تاسوعا حرکت می‌کنند. عزاداران این شهر زنجیروار نخل را در مسیری شیب دار به فراز کوه برده و پس از عزاداری به محل قبلی باز می‌گردانند. مراسم نخل گردانی شهمیرزاد در بعد از ظهر روز عاشورا انجام می‌شود.

عزاداران در قالب دسته‌های منظم همراه با حمل نشانه های عزاداری به ارتفاعات هم‌جوار شهر رفته و از آن مکان به مقبره پیغمبران در ارتفاعات جانب دیگر شهر سلام می‌دهند. در میان دسته‌های این شهر حرکت ذوالجناح نیز مرسوم است، عزاداران شهر سرخه بعد از نماز ظهر عاشورا نخل را در میان حسینیه، پنج نوبت می‌چرخانند. آتش زدن خیمه‌ها از دیگر مراسم شهر سرخه و برخی نقاط شهرستان است.

در ایام تاسوعا و عاشورا در میان دسته‌های عزاداری در این استان نشانه‌هایی چون نخل، علم، علامت، پرچم، سقا، چلچراغ و غیره مشاهده می‌گردد، پخت غذای نذری و تقسیم آن در بین اهالی هر محله از دیگر آداب این ایام سمنانی ها است.

سنگ زنی

یکی دیگر از شیوه های خاص عزاداری رایج در منطقه، مراسم سنگ زنی عزاداران شهر سرخه و روستای اعلا است. در این شیوه عزاداران با در دست گرفتن دو چوب به اندازه کف دست همگام و هم نوا با آوای نوحه آن‌ها را به هم می‌کوبند. در این شیوه، عزاداران به جای زدن بر سینه، دو چوب (سنگ) موجود در دستان خود را در حالت تک ضرب و سه ضرب بر هم می‌زنند. در شهر سرخه عزاداران دو هیئت خندق و آقا علی چال در روزهای تاسوعا و عاشورا در حالی که لباس عربی بر تن نموده و چهره خود را پوشانده‌اند به سنگ زنی می‌پردازند.

شام غریبان:

غروب روز عاشورا، شام غریبان شهدای کربلاست. از این رو عزاداران هر محل از خواندن نماز مغرب و عشا در حالی که شمع یا فانوسی در دست دارند در تاریکی اقدام به دسته گردانی در نقاط مختلف می‌نمایند. حمل نشانه های عزاداری در میان دسته‌های شام غریبان مرسوم نمی‌باشد. در نقاطی چون افتر، فولاد محله و شهمیرزاد، مراسم دسته روی و سوگواری تا سیزدهم محرم که اصطلاحاً سوم امام نام دارد انجام می‌گیرد. در شهمیرزاد و سرخه در غروب روز سوم جماعتی در قالب قوم بنی اسد به نشانه دفن نمادین اجساد شهدا در حال حمل بیل و کلنگ و شبیه نعش اقدام به دسته گردانی و سوگواری می‌نمایند.

همچنین یکی دیگر از مجالس خاص این روزها در سمنان، بر پایی مجالس تعزیه از دیگر روش‌های عزاداری در این ایام است. مجالس تعزیه در تکایا و حسینیه ها برگزار می‌گردد. ایفا کنندگان نقش دریک گروه تعزیه شامل: امام خوان، شمر خوان، بچه خوان، حر، عباس، علی اکبر و غیره است. نام برخی از مجالس تعزیه خوانی که برگرفته از وقایع و حوادث کربلا است مانند مجلس مصیب، شهادت حر، مسلم، دو طفلان مسلم، شهادت امام رضا (ع)، مجلس ابوالفضل، علی اکبر (ع)، قاسم و شهادت امام حسین (ع). گفتنی است مجالس تعزیه خوانی زنانه نیز توسط برخی زنان روضه خوان این شهر در ایام محرم برگزار می‌گردد.

شش میراث ملی محرم در سمنان

شش میراث معنوی محرم در استان سمنان از جمله نخل گردانی تکیه جهادیه، رسم زانو زدن، رسم شاطری، مراسم نخل گردانی، مراسم چلاچلا، عاشورا در کهن آباد و مراسم روز یازدهم محرم در دامغان ثبت ملی شده است.

مراسم سنتی یازدهم محرم، باشکوه‌ترین مراسم عزاداری در دامغان

در یازدهمین روز محرم شهرستان دامغان یکپارچه تعطیل و حال و هوای خاصی بر این شهرستان حاکم می‌شود. عزاداران حسینی در مراسم این روز که یکی از اجتماعات بسیار مطرح سوگواری در کشور برای سرور و سالار شهیدان کربلا حضرت اباعبدالله الحسین (ع) است، از همه نقاط روستایی و شهری این شهرستان از صبح هنگام به شهر دامغان آمده و با حرکت در خیابان‌های این شهر عزدارای می‌کنند.

دسته‌ها و هیئت‌های سینه زنی و زنجیرزنی روستاها و شهرهای دامغان پشت سر هم و بر اساس نظم خاصی عزاداری می‌کنند که این مهم جلوه‌ای ویژه به این مراسم می‌دهد. در این روز اهالی شهر دامغان، عزاداران دیگر نقاط این شهرستان و شهرستان‌های دیگر استان و کشور را بر سر سفره‌های اطعام نذری خود پذیرایی می‌کنند.

گزارش از سمانه قربانی

انتهای پیام / ق

عطر محرم در استان سمنان پیچید