«پروژه معنویت بدون دین» توسط برخی در کشور آغاز شده است

به گزارش خبرنگار حوزه دانشگاهی گروه علمی پزشكی باشگاه خبرنگاران جوان؛ حسن ملکی استاد دانشگاه علامه طباطبایی در چهارمین کنگره علوم انسانی اسلامی گفت: برنامه درسی به عنوان یک رشته علمی، عمری حد‌ودا 100 ساله در دنیا داشته و در ایران هم 40 سال است که بر روی طراحی برنامه‌های درسی اقدام می‌شود.

ملکی خاطرنشان کرد: علم برنامه درسی دارای قلمرو‌ها و موضوعات مختلفی است که  این قلمرو‌ها همچنان رو به تکامل و پیشرفت است.

ریشه‌های فلسفی گوناگون علت تفاوت در دیدگاه‌های طراحان برنامه‌های درسی

استاد دانشگاه علامه طباطبایی درباره طراحی و تدوین برنامه‌های درسی گفت: گاهی طراحی برنامه درسی با محوریت جامعه و گاهی با محوریت علم یا محیط و گاهی با محوریت فرهنگ و هنر انجام شده و گاهی هم به فرد اهمیت داده می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: سیر تکامل برنامه‌ریزی درسی به جایی رسیده است که پست مدرن‌ها اساسا معتقدند هیچ چتر فلسفی و فکری نباید برای آن منظور کرد. هیچ طرح از قبل برنامه‌ریزی شده‌ای نباید وجود داشته باشد .

ملکی در ادامه با طرح این سوال که علت تفاوت در این دیدگاه‌ها چیست؟ گفت: طبق بررسی‌های بنده علت تفاوت در این دیدگاه‌ها ریشه‌های فلسفی گوناگون آنهاست. هر کس که در حوزه علوم انسانی تحقیق می‌کند اگر به ریشه‌های فلسفی مباحث علمی در آن توجه نکند به هیچ دریافت درستی نخواهد رسید.

برنامه درسی معنوی با حدود 40 سال سابقه جهانی

وی پیرامون برنامه درسی معنوی با بیان اینکه حدود 40 سال است که برنامه درسی معنوی در جهان مطرح شده است گفت: از زمان رنسانس یک خلا معنوی در مفاهیمی علوم انسانی پدید آمده است و امروزه می‌بینیم که یک معنویت منهای دین وجود دارد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: در کشور ما نیز متاسفانه این تفکر پیدا شده است، برخی پروژه معنویت بدون دین را آغاز کرده‌اند و معتقدند انسان امروز نمی‌تواند دین را همچون انسان سنتی بپذیرد و اگر بخواهد عقلانی رفتار کند باید دین را در قالب مدرن این اصل بپذیرد. نوع نگاه به دین در قرن امروز دارای تفکر اگزیستانسیالیسم است یعنی تفکر بر مبنای شناخت شخصی. در حقیقت دین همان تعریف برای شخص دارد که خودش به رسیده است.

معنویت روح اسلام است

ملکی در تشریح این تفکر گفت: میلر‌ یکی از دانشمندان در این زمینه است که از یک برنامه درسی با روح و با نشاط سخن می‌گوید. او رابطه زندگی درونی و بیرونی را جستجو و روانشناختی خاص خود را مطرح می‌کند که مبنای آن روانشناسی انسا‌ن‌گرا است. روانشناسی انسان‌گرا بر پایه مراقبه، تجسم،‌ کار با رویاها و نگارش مطالب روزانه است و می‌بینیم که برنامه درسی میلر هم بر همین چهار پایه طراحی می‌شود.

 وی در تبیین مختصات معنویت اسلامی گفت: معنویت روح اسلام است و در همه اجزای اسلام معنویت حضور دارد هر که به خدا نزدیکتر و در اعمال دین کوشا تر باشد معنویت بیشتری خواهد داشت آنان که معنویت را در حذف دین جستجو می‌کنند در سراب به سر می‌برند.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به اینکه در زمینه معنویت اسلامی رویکردهای مختلفی می‌توان در نظر گرفت گفت: رویکردی را که من بررسی کردم با بررسی شخصیت الگوهای قرآنی مانند انبیا یا افراد صالح بوده است که با توجه به شاخص‌هایی نظیر صبر،‌ اعتدال،‌ اخلاق و گذشت این افراد نیکوکار بوده‌اند.

وی اظهار کرد: اهداف برنامه درسی معنوی عبارت از پرورش روح عبودیت،‌ تقویت خردورزی،‌ مهربانی و مود‌ت،‌ پرورش شرح صدر،‌ خروج تدریجی از بند هوای نفس،‌ ارزش‌مداری و زیبایی‌شناسی هستند. همچنین خلقت محوری و نه طبیعت نگری مطرح است یعنی دانش‌آموز باید پدیده‌های اطراف را به عنوان خلقت خداوند بررسی کند نه به عنوان یک وجود مادی.

در فعالیت درسی تعادل در نظر گرفته شود

ملکی حفظ اعتدال در فعال بودن و منفعل بودن در فعالیت درسی را از ملا‌ک‌های طراحی برنامه درسی برشمرد و اظهار کرد: فعالیت یادگیرنده یکی از مهمترین نکات در طراحی برنامه درسی است ولی در این فعالیت درسی می‌بایست تعادل در نظر گرفته شود یعنی به صورت افراطی نباید دانش‌آموز را به فعالیت واداشت. می‌بایست کودک را فعال و گاهی منفعل مثبت دید، در حالت منفعل مثبت کودک علی‌الظاهر منفعل است ولی سخنان معلم را می‌شنود.

معلم غیرمعنوی نمی‌تواند در انتقال مطالب مناسب موثر باشد

ملکی با اشاره به تاثیر شخصیت معلم در تربیت دانش آموز یاد آور شد: البته باید بدانیم معلم غیر معنوی نمی‌تواند در انتقال مطالب مناسب موثر باشد لذا باید یک تربیت معلم با رعایت این ویژگی‌ها در دستور کار قرار گیرد چرا که تاثیر گذری معلم بیش از قول و سخن از حال و اعتقادات وی سرچشمه می‌گیرد.

انتهای پیام