آیا سیاست‌های خصمانه عربستان سعودی این کشور را به سمت جنگ داخلی سوق می‌دهد؟

به گزارش گروه بین‌الملل باشگاه خبرنگاران جوان؛ گلوبال ریسرچ در گزارشی به این سوال پرداخت: آیا راهبرد لبه پرتگاه و سیاست های خشونت آمیز عربستان سعودی برای مداخله در خاورمیانه گریبانگیر این کشور شده است؟

عربستان چندین دهه نقش واسطه را بین کشورهای خارجی بازی کرده و تلاش کرده است موقعیت خود را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای تحکیم کند. اما به نظر می آید سیاست‌های عربستان سعودی که بر مداخله در امور کشورهای همسایه و حمایت از تروریسم برنامه ریزی شده‌اند در نهایت مسائل را به نحوی وخیم تر کرده است که ممکن است این کشور را درگیر هرج و مرج کند. افزایش خشم عمومی در پی تلاش برای اتخاذ تدابیر ریاضتی، مشکلات اقتصادی به سبب نوسان قیمت نفت و بروز نشانه ها در خصوص اختلافات سلطنتی بر سر جانشین ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود، پادشاه سعودی، بدین معناست که ماجراجویی های عربستان در خارج زمینه را برای درگیری داخلی آماده می‌کند که ممکن است به بی ثباتی در خاورمیانه دامن بزند. این در حالی است که دیگر کشورها همچون ایران و ترکیه به رقبای احتمالی عربستان برای برعهده گرفتن رهبری جهان عرب تبدیل می‌شوند.

در ادامه این گزارش آمده است: عربستان سعودی برخی مشکلات را تجربه کرده است که به بی ثباتی داخلی منجر می شوند. «بلومبرگ» در آوریل 2017، گزارش داد که «ملک سلمان»، پادشاه عربستان سعودی، مجبور شده است پاداش و فوق العاده کارمندان دولت را به شکل قبل بازگرداند. ناظران نیز در ماه مارس خاطر نشان کردند که ذخایر ارزی عربستان سعودی در حال کاهش است.

افزایش مشکلات مالی عربستان سعودی تا حدی به علت کاهش قیمت نفت است. «ایندیپندنت» در ژانویه 2016 اعلام کرد کاهش ارزش نفت، طرح‌های اصلی عربستان را به خطر خواهد انداخت. این در حالی است که یک سوم افراد 15 تا 24 سال در این کشور بیکار هستند. «میدل ایست آی» نیز به نقل از کارشناسان در آمریکا نوشت صادرات خالص نفت عربستان سعودی در سال 2006 کاهش یافت و از سال 2005 تا سال 2015 به طور سالیانه 1.4 درصد در سال کاهش داشت. «سیتی گروپ» تخمین زده است که منابع صادرات نفت عربستان احتمالا تا سال 2030 به طور کامل تمام خواهد شد.

از سوی دیگر، برخی علائم وجود دارد که خانواده سلطنتی عربستان سعودی نیز در حال تجربه میزان زیادی از اختلافات داخلی است. ملک سلمان با اتخاذ اقدام جنجالی اصلاح کامل مسیر جانشینی در عربستان سعودی و انتصاب پسرش «محمد بن سلمان» به عنوان ولیعهد باعث دگرگونی عظیمی در این کشور شد. این اقدام باعث ایجاد اختلاف در خانواده سلطنتی شده و بسیار خطرناک است. «فارین پالسی» اعلام کرد نیروهای امنیتی عربستان سعودی تحت یک فرماندهی واحد نیستند. این بدان معناست که در صورت درگیری داخلی، ارتش با خطر شکاف مواجه است.

«ایندیپندنت» در سال 2015 با یک شاهزاده سعودی گفتگو و فاش کرد هشت تن از 11 برادر سلمان از رهبری وی ناراضی هستند و در حال بررسی برکناری‌اش از قدرت و جایگزین کردن او با «شاهزاده احمد بن عبدالعزیز» وزیر کشور سابق عربستان، هستند. «ان بی سی نیوز» نیز فاش کرد ترفیع پسر سلمان به جایگاه ولیعهدی باعث خشمگین شدن شاهزاده محمد بن نایف شده است که پیش از این در نوبت رسیدن به تاج و تخت قرار داشت و موضع تندش در قبال ایران شناخته شده است. «نیویورک تایمز» بیست و هشتم ژوئن 2017 گزارش داد از خروج نایف از عربستان جلوگیری و او در کاخش در جده حصر شده است.

ملک سلمان از جنگ در یمن برای مقابله با نارضایتی نخبگان از طریق ایجاد آن چه «واشنگتن پست» افزایش احساس ملی گرایانه در بین شهروندان توصیف می کند، استفاده کرده است. به رغم این که این مداخله احتمالا مزایای کوتاه مدت برای عربستان سعودی داشته است ولی به بیشتر شدن شکاف در خاورمیانه منجر شده و به کشورهای همسایه اجازه داده است اقداماتی برای گرفتن جای عربستان به عنوان قدرت مسلط منطقه انجام دهند.

نگارنده گزارش در ادامه می‌افزاید تنها یمن نیست که باعث نگرانی سعودی ها می شود. سال ها مداخله باعث می شود که عربستان بیش از پیش امور خارجه خود را با هدف اجتناب از بی ثباتی داخلی و ایجاد توازن منطقه ای، انجام دهد. تلکس های دیپلماتیک وزارت امور خارجه عربستان سعودی که توسط «ویکی‌لیکس» منتشر شد، نشان می دهد که مقامات این کشور به ادامه ویران کردن سوریه متعهد هستند. آنها بیم آن را دارند که دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، به سبب جنگ داخلی ویرانگر در این کشور، دست به تلافی بزند. عربستان از طریق حمایت از گروه های تروریستی، به این جنگ دامن زده است. تلکس های وزارت امور خارجه آمریکا که توسط ویکی‌لیکس منتشر شده است، حاکی از آن است که عربستان سعودی به عنوان مهم ترین کمک کننده مالی به گروه های تروریستی در سطح جهان قلمداد می شود. همواره نگرانی هایی وجود داشته که ممکن است این روش از کنترل خارج شود و مشکلاتی برای حامیان تروریسم ایجاد کند.

به طور سنتی، قدرت در خاورمیانه بین رژیم‌صهیونیستی و سعودی ها تقسیم شده است. با این حال، به علت تغییر راهبرد آمریکا و تلاش دیگر کشورهای خاورمیانه برای تبدیل شدن به بازیگران مهم تری در منطقه، ممکن است این نظم منطقه ای تغییر کند. «جولیان آسانژ» در مارس 2016، خاطر نشان کرد استراتژیست های آمریکایی همچون «جان برنن» بیش از پیش محور سعودی-اسرائیلی را به عنوان مانعی در مسیر منافع راهبردی گسترده تر آمریکا، به ویژه در قبال ایران، قلمداد می کنند.

در ادامه این گزارش آمده است این تغییر سیاسی هم اکنون در مورد بحران جاری در قطر، قابل توجه است. مناقشه با قطر یک خطر واقعی ایجاد می کند و ممکن است درگیری ها به داخل عربستان کشیده شود. بحران اخیر همچنین ظهور یک نظم جدید را در خاورمیانه فاش کرده است: کشورهایی که از محور قدیمی سعودی-اسرائیلی حمایت می کنند و آنهایی که می خواهند توازن قدرت را تغییر دهند. عربستان مورد حمایت مصر، امارات عربی متحده، بحرین، یمن و مالدیو است. قطر مورد حمایت ایران و ترکیه واقع شده است. ترکیه در سال های اخیر به طور پیوسته نقش خود را در خاورمیانه گسترش داده است و از سوی آمریکا به عنوان بازیگر مناسبی برای متوازن کردن نفوذ سعودی ها در کشورهایی همچون پاکستان قلمداد می شود. ترکیه و ایران هم اکنون فعالانه تلاش می کنند عربستان سعودی را به چالش بکشند.

این گزارش همچنین می‌افزاید جنگ داخلی یا درگیری داخلی در عربستان سعودی به سرعت از لحاظ ماهیت، بین المللی خواهد شد. پیمانکاران دفاعی بیش از پیش جذب پول سعودی ها می شوند. عربستان همچنین بیش از پیش از شرکت های نظامی خصوصی همچون «بلک واتر» استفاده کرده است. شبح اشاعه تسلیحات هسته ای در خاورمیانه همچنین به نگرانی ها درباره احتمال افتادن تسلیحات به دست افراد ناباب یا استفاده بی هدف از آنها، قوت می بخشد.

نگارنده مطلب همچنین هشدار می‌دهد: در صورتی که مناقشه با قطر (یا هر یک از چندین منطقه ای که عربستان سعودی در آنها مداخله کرده است) از کنترل خارج شود، اشاعه احتمالی تسلیحات هسته ای، یک خطر جدی به وجود می آورد. جنگ داخلی در عربستان همچنین خطری برای جامعه بین المللی دارد؛ زیرا در صورتی که شهرهای مقدس مکه و مدینه در جریان جنگ لطمه ببیند، ناآرامی گسترده‌ای روی خواهد داد. کاهش ذخایر ارزی، کاهش ذخایر نفت، درگیری داخلی خانواده سلطنتی و تهدید همیشگی گروه های تروریستی برای حامیان خودشان، همگی نشان می دهد که عربستان سعودی در مسیر روبرو شدن با یک بحران قرار دارد.

انتهای پیام/

گزارش گلوبال ریسرچ از احتمال وقوع بحران داخلی در عربستان سعودی