محلات قدیمی ثبت شده در میراث فرهنگی حریم دارند/همدان گنجینه ای از بناهای تاریخی

 به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از همدان؛  آنگاه که تمدن شهرنشینی مرحله تازه ای را آغاز کرد، دامنه های الوند به دلیل ویژگی های بی مانندش، بیش از هر نقطه دیگر به عنوان کانون تمدن و استقرار نمادهای زندگی شهرنشینی مورد توجه مردم قرار گرفت، باید گفت هر یک از آثار بجای مانده از دوره های گوناگون کهن زیستی گویای این مطلب است که همدان پایتخت تاریخ وتمدن ایران زمین با بافت  ومعماری بی نظیرش مثالی ارزشمند در زمینه شهر نشینی و معماری است.

زمانی که همدان شکل گرفت دارای محله ها و آبادی های فراوانی بود محله هایی که نماد هویت فرهنگی و تاریخی مردم این شهر است،

بنابراین باید این محلات را از تخریب حفظ کرد وسعی در احیا و بازسازی آن داشت. این محلات همچنین پتانسیل جذب توریست و گردشگر را نیز دارند، اما امروز این بافت تغییر کرده است و رنگ لعاب دیگری به خود گرفته است.

استان همدان یکی از شهرهای باستانی،تاریخی و مقصد گردشگری و بسیار با ارزش برای ایران است که از جاذبه های متعدد و معماری برخوردار است. وجود مناطق باستانی و کاخ های ارزشمند دوره های هخامنشی و ساسانی ،آرامگاه بوعلی سینا حکیم و فیلسوف بزرگ جهان،آرامگاه شاعران از جمله بابا طاهر و بزرگان مذهبی ،شهر با ارزش و منحصر به فرد هگمتانه ،گنبدها وبرج های معروف و ارزشمندی چون گنبد علویان و محوطه ی باستانی گنج نامه در یکی از دامنه های کوهستان الوند تنها بخشی از جاذبه های استان همدان را تشکیل می دهد به جرات می توان گفت همدان  پایتخت تاریخ و تمدن ایران است، اما مدتی است که بافت های سنتی فرسوده دیار الوند با چالش های مواجه شده است  چالش هایی چون تخریب هویت تاریخی این شهر تاریخی، از این رو با چند نفر از شهروندان همدانی به گفتگو نشستیم و نظرات آنها را در این باره پرسیدیم.

علی عبدلی خرسند یکی از شهروندان همدانی است که نظر خود را اینگونه می گوید: از اینکه در سال 2018 همدان بعنوان پایتخت گردشگری آسیایی معرفی شده است باید گفت جای بس تاسف دارد که در این برهه از زمان که مسئولین باید فضای شهری واستانی را تبدیل به فضای گردشگری کنند وشهر را برای این رویداد بزرگ جهانی آماده سازی کنند کمر همت به نابودی بناهای تاریخی این شهر کهن کرده اند.

خرسندی اضافه کرد: باید از توانمندی ها وگردشگری های استان بهترین بهره را برد تا بتوانیم بیشتر از گذشته این شهر را به دنیا معرفی کنیم، باید بافت های سنتی را حفظ کنیم از آنها بعنوان خانه های بوم گردی معرفی کنیم.

علی صفری یکی دیگر از ساکنان شهر همدان است که درباره لزوم حفظ بافت قدیمی شهر می گوید: شهر همدان با  داشتن پیشینه ای تاریخی خود دارای محلات قدیمی وبناهای تاریخی ارزشمند است که متاسفانه به مرور زمان وتغییر بافت شهری بسیاری ازاین محلات از بین رفته اند وتنها چند محله هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کرده اند.

این جوان همدانی که شغل آزاد دارد گفت: حفظ و نگهداری این بناها جزء وظایف مردم ومسئولین است چرا که هویت فرهنگی ما را می سازد.

وی ادامه داد: رونق بافت قدیمی موجب جذب گردشگران بسیاری می شود واز این راه در آمد خوبی نصیب استان می شود.

مهسا عدنی هم دانشجوی معماری است او هم در خصوص محله ها وتغییر بافت قدیمی شهر اظهار تاسف کرد وگفت: مردم ومسئولین نسبت به حفظ  این آثار کوتاهی کرده اند امروز اگر می خواهیم با تاریخ شهرمان آشنا شویم باید به سراغ موزه ها و کتاب ها وعکس های قدیمی برویم و تنها بین صفحه های بیجان و یا فضای مجازی است که باید تاریخ قدیمی شهرمان را بجوییم.

این دانشجو اضافه کرد: امروزه در کشورهای پیشرفته جهانی به آثار باستانی و بافت قدیمی آن چه در روستاها و چه در شهرها  توجه زیادی می شود  وهر سال مبالغ زیادی هم صرف نگهداری این آثار می شود اما در کشور ما که مهد تاریخ و تمدن  است فرهنگ غربی به خوبی در زندگیمان رسوخ کرده است و بسیاری از معماری وسبک ساخت وسازهای منازل به این شیوه شده است که متاسفانه این نقص وضعف عملکرد به شهرداری بر می گردد.

  وی گفت: شهرداری باید درطرح تدوین جامع شهری متناسب با فرهنگ ،هویت وتاریخ این شهر اقدام کند.

عدنی یادآوری کرد: حفظ ونگهداری این آثار در واقع گسترش فرهنگ و هویت یک ملت است که باید به آن توجه خاصی شود او یاد آوری کرد که متاسفانه هرز از چند گاهی شاهد این هستیم که با توجیه نوسازی ومدرن شدن ، روزبروز بافت سنتی وتاریخی همدان که نماد وهویت این استان است را نابود می کند. 

 حمید محمدی هم که همدان را برای سفرزمستانی خود انتخاب کرده بود دراین باره گفت: که همدان دارای جاذبه های زیادی است وظرفیت خوبی برای گردشگران دارد اما در این حوزه بسیار ضعیف عمل شده وآنطور که باید وشاید در خور این استان کار نشده است.

این هموطن تبریزی ادامه داد: من 15 سال پیش به همدان سفر کرده بودم اما ای کاش این تغییربافت قدیمی و آنچه که ما از این استان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن اطلاع داریم همخوانی داشت.

 با توجه به مطالب مطرح شده در گفتگوهای مردمی برآن شدم تا دراین باره با عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا هم صحبت شوم.

لازمه حفظ هویت فرهنگی همدان، توجه به بافت های سنتی وقدیمی

محمدرضا عراقچیان با تاکید بر سخنان همشهریان با اشاره به اینکه برای حفظ هویت فرهنگی باید آثار تاریخی وسنتی حفظ شود گفت: حفظ بافت سنتی وتاریخی تعلق خاطر را زیاد می کند.

وی با بیان اینکه شاید بندرت بتوان هنری یافت که به اندازه معماری با زندگی مردم آمیخته باشد افزود: هنر معماری از بارزترین زیبایی هر دوره تاریخ ونمایشگر فضای زیست آدمی است، به همین دلیل فضاهای معماری و شهری پدیده ای کالبدی هستند.

وی بااشاره به اینکه همدان بدلیل موقعیت استراتژیکی که دارد بارها مورد هجوم ازسال های دورتاکنون قرار گرفته است و آسیب های زیادی به آن وارد شده است، ادامه داد: بافت سنتی همدان در حال حاضر در مرکز شهر ودر بعضی مناطق شمالی واقع شده است.

فقدان فرهنگی دلیل بی هویتی معماری امروزی شده است

عراقچیان اظهار داشت: با نفوذ فرهنگ اروپایی در دوران گذشته  به شهر همدان موجب شد که هم اکنون دچارفقدان فرهنگی در زمینه فرهنگ معماری شویم.

عضوهیئت علمی دانشگاه هنر و معماری دانشگاه بوعلی سینا با اشاره به اینکه بافت تاریخی راه شناسایی شهر،فضای شهر به گردشگران  است خاطرنشان کرد: هیچ گردشگری بخصوص گردشگران خارجی برای دیدن یک پارک به مکان دیگری سفر نمی کنند مگر آشنایی با سنن وآداب رسوم کشورهای دیگر مد نظرشان باشد.

عراقچیان بیان کرد: برای حفظ بافت های سنتی و با هویت ،همچنین زندگی در چنین بناهایی باید حمایت های همه جانبه از سوی سازمان های مربوطه  از جمله میراث فرهنگی انجام وبه بازسازی و ترمیم آنها پرداخته شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر و معماری اظهار داشت: باید بافت های سنتی در قالب مسکن ویا برای کاربردهای فرهنگی همچون اقامت گاه های بوم گردی در جامعه استفاده شود.

وی به راهکارهایی در حفظ این بافت های سنتی اشاره کرد وادامه داد: برای حفظ ونگهداری این بناها باید به مرمت وبهسازی آنها پرداخت؛کمک های بلاعوض نیز به افرادی که می خواهند در این مکان ها زندگی وآنها را حفظ کنند داده شود.

استاد معماری دانشگاه بوعلی ضمن اشاره به این مطلب که همه ساختمان های قدیمی را نیز نمی توان نگه داشت اضافه کرد: بافت های خیلی فرسوده که از هویتشان چیزی باقی نمانده باید از بین برد چرا که منشاء به وجود آمدن مشکلات وآسیب های اجتماعی خواهند شد.

محمد رضا عراقچیان به نقش رسانه ها در بهسازی بافت های قدیمی اشاره کرد وگفت: این موضوعی است که فقط به بخش دولتی مربوط نمی شود ورسانه ها بخصوص صدا وسیما  با فرهنگ سازی در این زمینه می توانند نقش بسزایی در جهت نگهداری بافت های سنتی با هویت داشته باشند.

وی گنبد علویان وبرج قربان را از جمله بافت های قدیمی وبا هویت تاریخی دانست ویادآور شد: قدمت خانه های سنتی وبا هویت در همدان بیش از یکصد و500 سال است.

این استاد بابیان اینکه با آثار بدست آمده از همدان سه هزار و500 سال قدمت تاریخی دارد ابراز کرد: به دلیل آسیبی که از سوی حمله ها وجنگ های متعدد به شهر همدان وارد شده است موجب شد که که آثار باستانی بخصوص دوره هخامنشی به جز تپه هگمتانه مابقی از بین برود.

همدان گنجینه ای  از بناها وآثار تاریخی

وی افزود: همدان گنجینه هایی از بناها وآثار دوران های مختلف را در خود جای داده است که متاسفانه به دوران فعلی که رسیده ایم بعضی از این بناها را نتوانستیم حفظ کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر ومعماری بر حفظ ونگهداری هویت تاریخی ،فرهنگی شهر همدان اشاره کرد و یادآور شد: در این خصوص از سوی اداره میراث فرهنگی ،سازمان عمران و مسکن سازی کارهایی صورت گرفته ویا در حال انجام است

 عراقچیان موثرترین راهکار برای حفظ ونگهداری این بافت های سنتی،تاریخی و با ارزش را اصلاح ساختارفرهنگی واقتصادی و حمایت دستگاه های مربوطه برشمرد.

وی یکی دیگر از این راهکا رها را نیزآموزش مردم،هتلداران، صاحبان آقامت گاه های بوم گردی  در برخورد با گردشگران دانست.

با توجه به اهمیت حفظ بافت های سنتی که در این گزارش از آن یاد شد همچنین  طرح بازآفرینی محلات قدیمی شهر همدان که در کمیسیون ماده 5 وابلاغ به شهرداری وراه شهر سازی برآن تاکید شده است و اینکه اخیرا بشکل ناگهانی درمحله قدیمی کبابیان اقدام به تخریب تخریب سه بنای تاریخی کردند برآن شدم در این زمینه هم گفتگویی با شهردار همدان داشته باشم .

محلات قدیمی ثبت شده در میراث فرهنگی حریم دارند

عباس صوفی شهردار همدان با اشاره به اینکه  محله های قدیمی که به ثبت رسیده اند در حوزه میراث فرهنگی دارای حریم هستند گفت: صاحبان بناهای واقع در محله کبابیان از سال 84 دائما مورد تذکر بوده‌اند که برای استحکام‌بخشی بنا و مشکلات احتمالی که به علت فرسودگی بنا برای ساکنان محل ایجاد می‌شود، اقدام کنند.

 وی با بیان اینکه در سال 91 شهرداری مجبور شد ملک‌های تخریب شده را خریداری کند، افزود: شهرداری از سال 92 با میراث فرهنگی و اداره‌کل مسکن مکاتباتی برای مرمت و حفظ این بناها را انجام داد و هیچ‌گونه جوابی از اداره‌کل میراث فرهنگی در این زمینه دریافت نکرد.

صوفی بابیان اینکه  شهرداری با هدف حفظ جان مردم اقدام به تخریب خانه‌های تاریخی واقع در محله کبابیان کرده است، تصریح کرد: این املاک براساس نظر مکتوب کارشناسان دادگستری قابلیت بازسازی نداشت و شهرداری قبل از مسئولیت حفظ بناها، موظف به حفظ جان مردم و شهروندان است.

 شهردار همدان  با اشاره به اینکه میراث فرهنگی مستندسازی در زمینه محلات قدیمی همدان را انجام نداده است، ابراز کرد: در شهرداری منطقه یک همدان مستندسازی‌هایی صورت گرفته و با اجازه شورا به بازسازی تمام محلات اقدام خواهد شد.

 صوفی بابیان اینکه بناهایی که قابلیت بازسازی ندارند را نباید به هتل و مکان گردشگری تبدیل کرد،خاطر نشان کرد:  تبدیل چنین فضاهایی به هتل و اقامتگاه امنیت ندارد و می‌تواند موجب بروز خطراتی برای افراد شود.

وی با اشاره به شیوه مرمت و بازسازی در حمام کبابیان اضافه کرد: درحمام کبابیان بتون‌ریزی صورت می‌گیرد که این شیوه مناسبی برای مرمت بناهای تاریخی نیست.

 وی اقدام مدیر منطقه یک شهرداری همدان را در تخریب بناهای تاریخی محله کبابیان تأیید کرد وگفت: شهردار منطقه یک به وظیفه خود بدلیل تأمین امنیت شهروندان عمل کرده است و محلات قدیمی توسط شهرداری  با همان سبک سنتی بازسازی خواهند شد.

 صوفی با ابراز تاسف وناراحتی  برای اقدام به تخریب بناهای قدیمی محله کبابیان اظهار داشت: شهرداری با ناراحتی نسبت به تخریب این بناها اقدام کرده و به راحتی اقدام بولدوزری نکرده است.

وی بیان کرد: از سال 94 تا 96 نامه‌نگاری‌هایی مبنی بر لزوم تعمیر دیوارهای در شرف ریزش با اداره‌کل میراث فرهنگی صورت گرفته است و هم‌اکنون که وضعیت دیواره‌های بناها به مرحله بحران رسیده بود و امکان جلوگیری از ریزش بنا وجود نداشت، شهرداری به وظیفه خود عمل کرد و برای تأمین سلامتی شهروندان و جلوگیری از بروز خطر، اقدام به تخریب بناهای تاریخی محله کبابیان کرد.

 بناهای تاریخی هویت ملی هر کشور است که باآن بهتر شناخته می شود،همچنین داشتن چنین آثار برجسته ملی می تواند بر توسعه فرهنگی واقتصادی هر جامعه اثر بخش باشد بنابراین باید بر حفظ ونگهداری ارزشهای ملی از جمله شهر همدان پایتخت تاریخ وتمدن کوشا باشیم.  

انتهای پیام/ج

گزارش از زهرا جعفرپور