شک و سوء ظن یک وسواس فکری است

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران، انسان بدگمان از افراد فاصله می گیرد و نمی تواند معاشرت سودمندی داشته باشد به همین دلیل همیشه تنهاست و از تکامل و رشد فکری باز می ماند و دچار مشکلات روحی می شود برخی از علمای اخلاق از سوء ظن به عنوان غیبت قلبی و باطنی نام برده اند زیرا افراد شکاک همیشه در دل به بدگویی و غیبت دیگران مشغول هستند.

شکاکیت، بیماری افراد ضعیف النفس و بداندیش است

هر کس دو عنصر اساسی حسادت و خود کم بینی را داشته باشد به شکاکیت هم دچار خواهد شد البته گاهی هم ممکن است ابتدا زمینه های شک بوجود آید و سپس فرد مشکوک به افراط و رشک دچار ضعف اخلاقی و حسادت نیز بشود بنابراین برای درمان آن ضمن پاکسازی زمینه های شک با این دو عامل نیز باید مبارزه کرد.

بدبینی، اضطراب و نگرانی را به همراه دارد

بدبینی سرچشمه همه ناراحتی های روحی و روانی و موجب اضطراب و نگرانی است و شخص بدبین بیشتر از دیگران غمگین، خودخور و ناراحت است و به علت گمان های بدی که درباره اشخاص و پدیده ها دارد بسیار در رنج و عذاب درونی است در نتیجه از هم نشینی با دوستان و رفت و آمدهای مفید اجتناب می ورزد و به تنهایی و عزلت بیشتر تمایل دارد و از شادی و نشاط روحی بی بهره است و شاید کار به جایی برسد که از همه کس و همه چیز هراس پیدا کند و هر تحرکی را از سوی هر کس به ضرر خود می بیند و چنین تصور می کند که همگان کمر به نابودی و حذف او بسته اند.

مسائل ناموسی و اقتصادی از عوامل مهم شکاکیت

یک روانشناس گفت: شکاکیت در حد کم نشان دهنده تعصب،‌دوشت داشتن و غیرت است ولی شک و بدبینی افراطی نشان دهنده اختلال شخصیت (پارانوئید) در فرد است. حسین ابراهیمی مقدم اظهار داشت: عوامل اقتصادی و ناموسی یکی از مسائل مهم در شکاکیت است.

وی با اشاره به اینکه بعضی مواقع بدگمانی ریشه در گذشته فرد شکاک داشته است افزود: ممکن است فرد شکاک در گذشته خود با افرادی رابطه داشته است که روابط آنها خارج از عرف بوده است.

وی در ادامه بیان داشت: فرد شکاک حتی اگر در زمان حال مسئله ای برای شک کردن پیدا نکند مشکلاتی را برای آینده فرض کرده و به عملکرد درست همسرش در مقابل آن مشکلات فرضی شک می کند. لذا اگر چه امتناع از توضیح و استدلال منطقی وضعیت فرد شکاک را بدتر می کند اما پاسخ دادن و روشن کردن نقاط مبهم نیز چندان مشکلی را حل نمی کند.

بدگمانی در میان مردان بیشتر از زنهاست

ابراهیمی مقدم با اشاره به اینکه سوء ظن مردان نسبت به زنان بیشتر است تصریح کرد: معمولا رفتار افراد شکاک با آزار و اذیت و خشونت همراه است که این اختلال رفتاری در مردان بیشتر از زنان است.

این روانشناس تاکید کرد: مردهای شکاک اصولا با دخترهايی ازدواج می کنند که پوشش مناسبی ندارند و درصد طلاق در میان آنها بالاست.

وی تاکید کرد: افراد بداندیش ابتدا باید درمان شوند و سپس ازدواج کنند هر چند که پاسخ روان درمانی در میان افراد مشکوک پایین است زیرا قبول ندارند که مشکل دارند و کمتر خود را تحت درمان قرار می دهند.

ابراهیمی مقدم بهترین راه مبارزه با شک را مشورت گرفتن با مشاورین مجرب دانست.

نقش مهم همسران در گرایش به شکاکیت و عدم آن

یک کارشناس ارشد روانشناسی در خصوص بدگمانی گفت: ‌این افراد تصور می کنند در صورت بروز مشکل نمی توانند آن را حل کنند پس تلاش می کنند از وقوع مشکل جلوگیری کنند.

افراد شکاک به دلیل منفی نگری از زندگی حال لذت نمی برند به این ترتیب اغلب از نارضایتی مردم و اضطراب در رنج هستند و از آنجا که نمی توانند آینده را به طور کامل پیش بینی کنند و مانع وقوع حوادث ریز و درشت شوند هرگز به رضایت از زندگی دست پیدا نمی کنند و به رضایت خاطر نمی رسند.

زهرا نیکخواه درباره نحوه برخورد با افراد شکاک اظهار داشت: همسران نقش مهمی در گرایش یکدیگر به شک و بدبینی و یا درمان آن دارند گاهی همسران به شک و دودلی یکدیگر دامن می زنند و وقتی نقطه ضعف همسرشان را می یابند از این طریق آنها راتحت فشار قرار می دهند که این اوضاع را بدتر می کند.

ترس عمده ترین عامل شکاکیت زنان محسوب می شود

وی در ادامه افزود: ترس عمده ترین عامل شکاکیت زنان محسوب می شود و بی توجهی به این ترس و دامن زدن به آن با شکلهای مختلف نظیر شوخی، لاابالی گری، امتناع از توضیح رفتارهای مبهم و غیره می تواند عامل تقویت شک باشد.

وی با تاکید بر اینکه تقویت اعتماد در میان همسران یکی از راه کارهای اصلی است گفت: تقویت زمینه های اعتماد در وجود خود فرد شکاک نیز راهکار اصلی محسوب می شود سوء ظن نه تنها نسبت به همسر بلکه نسبت به اطرافیان خود به تمرین اعتماد احتیاج دارد.

ایمان به خدا عامل کاهش بداندیشی

تقویت توکل و ایمان به خدا باعث می شود افراد کمتر دچار بیماری شک و بدگمانی شوند.

این روانشناس یکی از پایه های شک را ضعف ایمان دانست و تصریح کرد:‌توکل به خداوند هیچ گاه شک و سوء ظن را تقویت نمی کند بلکه آن را به کلی از بین می برد.

تاثیر شک و بدبینی در خانواده

حسین باهر بیان داشت: زیان ها و آثار سوء ظن در محیط خانواده بسیار وسیع و جبران ناپذیر است.

بدبینی ریشه بیشتر دشمنی ها و نزاعهای خانوادگی، عدم امنیت فرزندان در محیط خانه و روی آوردن آنها به پناهگاه های نامطمئن و از هم پاشیدن کانون گرم خانواده است. این جامعه شناس در خصوص افراد شکاک گفت: انسان شکاک چه زن و چه مرد می تواند دارای ریشه ژنی یا سابقه زمینه ای داشته باشد.

وی در ادامه کم توجهی به همسران خوش و بش کردن با نامحرمان، اعتیاد، بیکاری و غیره را از عوامل مهم در میان افراد شکاک نامید.

پیش گیری از بدبینی در محیط خانواده

باهر با اشاره به اینکه شخصیت افراد در خانواده شکل می گیرد خاطر نشان کرد:‌خانواده محیطی برای شکل گرفتن شخصیت اولیه انسان و رسیدن به اوج آرامش و امنیت است و اگر بخواهیم خانواده قداست و محبوبیت خویش را در میان افراد از دست ندهد باید ارتباط کلامی را با افراد خانواده افزایش دهیم و موارد ابهامی را که در ذهن ما به عملکرد افراد خانواده بوجود آمده است با گفتگوی صحیح و خواستن توضیح از آنها برطرف کنیم.

وی با تاکید بر اینکه منفی بافی نکنیم تا دچار سوء ظن نشویم گفت: در برخورد با عملکرد افراد خانواده فقط به جنبه های منفی اعمالشان فکر نکنیم بلکه جنبه های مثبت آنها و زندگی خود را ببینیم از قضاوتهای بیجا درباره افراد خانواده پرهیز کنیم و اگر متوجه بروز افرادی از یکی از آنها برخلاف میل دیگر افراد خانواده شدیم شک نکنیم بلکه در صدد فهم حقیقت برآییم.

وی در ادامه افزود: برای نظرها و نگرش های افراد ارزش قائل شویم و با تشکیل جلسات خانوادگی در صدد مشکلات و اختلاف نظرها برآییم و در تصمیم گیری های مهم زندگی،‌شریک و همدل یکدیگر باشیم./ز