به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مرکز یزد: مورخان پيدايش اوليه ميبد را به مربوط به دوره‌هاي بسيار دور تاريخي و بر كنار يك درياچه خشك شده كويــري درياي "ســــاوه" مي‌دانند. در روايت‌هاي افسانه‌اي بناي ميبد را به "كيومرث" و بناي كهن دژ "نارين قلعه" را به سليمان نبي نسبت داده‌اند.

در گزارش‌هاي تاريخ محلي، بناي شهر ميبد را مربوط به دوره ساسانيان (قباد و انوشيروان) دانسته‌اند. نام ميبد از واژه‌هاي پارسي ميانه و برگرفته از نام يكي از سپهبدان ساساني (مهبد) است كه در توسعه و تحكيم بنيادهاي شهري ميبد در آن دوران سهم و نقشي مؤثر داشته است. نكته‌اي كه نشان دهنده اهميت سياسي و مدنيت ميبد در دوران ساساني است، سكه‌هاي بازمانده از دوران پورانداخت ساساني است كه در اين شهر ضرب شده است.

در آغاز دوره اسلامي، ميبد يكي از سه جايگاه يزد بود كه "مسجد آدينه" در آن برپا شد. اكثر جغرافيانويسان اين دوره، ميبد را شهري از كوره ي استخر فارس به شمار آورده و از اين شهر با عنوان "حصن حصين" (دژ استوار) ياد كرده‌اند. 

اهميت تاريخي ميبد و دوران آباداني آن بيشتر مربوط به عهد آل مظفر است كه در قرن هشتم از ميان شهر برخاسته و يزد و كرمان و فارس و اصفهان را به تصرف درآورده و تشكيل حكومت داده است.

در ادوار گذشته، بزرگاني چون "ابوالفضل رشيدالدين ميبدي" مترجم و مفسر قرآن كريم، "خطيرالملك ميبدي" وزير آل سلجوق، قاضي "ميرحسين ميبدي" حكيم و شاعر و قاضي القضات دوره اخير مرحوم آيت ا… حاج شيخ "عبدالكريم حائري" بنيانگذار حوزه علميه قم از اين شهر برخاستند.

شهر ميبد از ديرباز يكي از مراكز مهم صنايع دستي سفال، سراميك و زيلوبافي بوده است كه آوازه جهاني دارد 


ديدنيها و جاذبه‌هاي ميبد؛

بافت تاريخي، كهندژ نارين قلعه، شاهراه باستاني ري- كرمان، كاروانسرا، چاپارخانه، يخچال خشتي، برج كبوترخانه، خانه سالار، كارگاه هاي سفالگري دستي و ماشيني، موزه زيلو، مسجد جامع ميبد، مسجد جامع فيروزآباد، مسجد جامع بفروئيه، برج محمودآباد، قلعه بارجين و قلعه مهرجرد بخشي از جاذبه‌هاي دیدنی ميبد است.

کهن دژ نارین قلعه؛

کهن دژ نارین قلعه از بناهای عظیم خشتی باستانی در ایران است تاریخ احداث آن پیش از اسلام است و به شماره 1086 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.

پیشینه طولانی اش تا آنجاست که هویت اسطوره ای یافته ، تا آنجا که مولف تاریخ یزد، قدمت قلعه را در زمان سلیمان نبی دانسته است. از نظر معماری، نارین قلعه سلسله ای متواتر از ساخت و سازهای مسکن و تاسیسات شهری و استحکامات دفاعی و نظامی را نشان می دهد که بارها مرمت و بازسازی شده است. تنوع سبک های ساختمان و بقایای مواد به کار رفته و همچنین تفاوت هایی که در اندازه خشت ها وجود دارد، سیر تاریخی بنا را به خوبی نشان می دهد. با این حساب می توان نارین قلعه را مجموعه ای مستند از آثار دوره های مختلف تاریخی فرهنگی منطقه به شمار آورد.

با توجه به شکل زیگوراتی قلعه گمان می رود که زمانی به عنوان مرکز مذهبی و معبد مورد استفاده بوده است. توجه به برخی از قسمت های بنا همچون ابعاد برخی از خشت ها نشان می دهد که می توان بنیان اولیه نارین قلعه را یک دژ مادی به حساب آورد.

قلعه هایی از این نوع، هسته شهر به حساب می آمدند که معمولاً جایگاه درباریان و نظامیان و مغان بوده است. این بنا در پنج يا هفت طبقه شکل گرفته است که البته طبقات به طور مشخص از هم جدا نیستند و در واقع نوعی شکل گیری مطبق و در هم آمیخته اماکن، از کف تا بام می باشد.

ارتفاع قلعه 20 متر است. بخش اصلی و کهن قلعه در قسمت فوقانی مجموعه واقع است که قسمت وسیعی از شهر در چشم انداز آن قرار دارد.

دیوار اصلی قلعه روی یک پلان مدور بیضی پی افکنده اند که گرداگرد آن را خندقی عریض فرا می گرفته است که بخش عمده ای از آن هنوز باقی است. نارین قلعه بنا بر شواهد موجود و روایتها دارای نظام پیچیده رفت و آمد و زیرزمینی و ارتباط پنهانی بوده است. دهانه های تعدادی از این راهروها هنوز در جای جای قلعه پیداست.

اهمیت قلعه میبد مربوط به عهد سلاطین آل مظفر است که در عمران و آبادی میبد کوشا بودند و قلعه پناهگاه محلی آنان بود.

قلعه مهرجرد؛

اين قلعه كه در محله مهرجرد واقع شده نمونه قلعه‌هايي است كه در تمامي آباديهاي منطقه ميبد وجود داشته و تنها باقيمانده اين قلعه ها در منطقه است. اين بنا داراي چهار برج در چهار گوشه و يك برج به عنوان درب ورودي در سمت جنوب است.

خندقي كه در حال حاضر چيزي از آن باقي نمانده است، چهار سمت بنا را محافظت مي كرده است . كليت اين بنا سه طبقه، با پله هايي كه ارتباط عمودي را ميسر مي ساخته است. انواع مختلف پوشش هاي خشتي كه در معماري ايران وجود داشته است در اين بنا مشاهده مي شود.

قلعه مهرجرد علاوه بر اين كه به عنوان انبار مورد استفاده قرار مي گرفته، مكان امني براي پناه گرفتن و نيز در دوراني از آن به عنوان مكتب استفاده مي شده است.

قلعه بارجين؛

قلعه بارجين در يكي از آبادي هاي حوزه شرقي ميبد و به همين نام واقع شده است. اين بنا توسط اربابان زرتشتي محل بنا شده است. كاربري بنا به منظور پناه گرفتن در مواقع ناامن بوده و جنس اصلي مصالح به كاررفته در بنا از گل و خشت مي باشد.

بناي قلعه برروي دو طبقه ساخته شده و داراي چهار برج ساده در چهار گوشه و يك ورودي در سمت شمال مي باشد. در بالاي سر در ورودي اتاقي قرار دارد كه مختص ارباب قلعه بوده است.

پلان قلعه به صورت حياط مركزي مي باشد كه اتاق ها در اطراف حياط واقع شده اند. پوشش اتاق هاي طبقه اول به صورت طاق ضربي و در طبقه دوم به صورت فيل پوش مي باشد.

مهمترين تزئيناتي كه در بنا به كار رفته، قاب بنديهايي مي باشد كه در جبهه شرقي و غربي مشاهده مي‌شود.

كاروانسراي شاه عباسي؛

اين كاروانسرا كه گويا بر جايگاه كاروانسراي قديمي تري ساخته شده از جمله كاروانسراهاي سبك صفوي و يكي از كاملترين كاروانسراهاي بين راهي به شمار مي رود.

 اين كاروانسرا به شيوه معروف چهار ايواني و با آجر ساخته شده و به لحاظ برخورداري از فضاهاي متنوع و تجهيزات ايمني قديم و جريان هميشگي آب و جهات بهداشتي يكي از رباط هاي كم نظير منطقه بوده است.

ساختمان كاروانسرا شامل ساباط با پوشش يزدي بندي، ايوان هاي بيروني، هشتي ورودي، حياط مركزي، حوضخانه و مهتابي و چهار هشتي زيبا و فضاهاي سرپوشيده ي سول شرقي و غربي و جمعاً صد ايوان و اتاق و اجاق براي استفاده كاروانيان بوده است.

هم اكنون ميراث فرهنگي ميبد و يك مركز فرهنگي، كتابخانه و مركز اسناد در بخشي از بنا استقرار يافته و سالن شرقي آن جايگاه موزه زيلوهاي تاريخي ميبد و سول(سالن) غربي آن نيز به عنوان رستوران سنتي با نام سفره سراي شاه عباسي  مورد استفاده همگاني است.

برج کبوترخانه؛

اين بنا هم اکنون در مجاورت ساختمان فرمانداری ميبد است. بنايي متعلق به دوره قاجاريه كه به شماره ثبت 1691 در فهرست آثار ملي كشور به ثبت رسيده است.

در ادوار پيش برج های گوناگونی برای کاربردهای گوناگون در ميبد ساخته اند. اين برجها عمدتاً نقش حفاظتی و ديده بانی داشته اند. اين برج ها را معمولاً به فاصله نزديکی از ديوار شهر يا بيرونه ها در دو يا سه طبقه ساخته اند ، به گونه ای که محوطه وسيعی از بيرون شهر را زير نظارت داشته باشد. اما برج کبوترخان که در جنوب شرقی باروی قديم است، ظاهراً بر خلاف ساير برج های شهر همچون برج عبدالوهاب، برج محله کنزي‌ها و ... برای نگهداری کبوتران و استفاده از کود آنها ساخته شده و جنبه حفاظتی نداشته است.

اين برج داراي 4000 لانه پرنده است. برجک هاي بالاي برج جهت جذب پرندگان بوده و حلقه گچي دور بدنه برج براي جلوگيري از نفوذ خزندگان مانند مار به داخل برج بوده است. همچنين روي پشت بام برج کاسه هاي بوده که در آن آب براي استفاده پرندگان مي ريختند.

اين برج ثابت مي کند که در زمان هاي قديم در اين محل زمين هاي کشاورزي وجود داشته که کشاورزان از فضولات پرندگان داخل برج به عنوان کود براي زمين هاي خود استفاده مي کردند./س