آداب و رسوم مردمان اهل سنت کردستان در آیینه رمضان

 به گزارش  خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سنندج ، مردم مسلمان کردستان با غنای فرهنگی و تمدنی خویش همواره حافظان آداب، فرهنگ و آیین‌های سنتی ایران اسلامی بوده اند و در این راستا نیز در ایام مبارک ماه رمضان آداب و رسوم منحصربه فردی برای ابراز ارادت به ساحت الهی و لبیک به سیره و سنت رسول الله (ص) و اهل بیت گرامی ایشان دارند.

مردم این خطه از ایران اسلامی به لحاظ فراوانی آداب و سنن، دارای فرهنگی بسیار غنی بوده و به دلیل داشتن پیشینه فرهنگی بسیار قدیمی، تقریباً برای هر مناسبتی، مراسمی خاص دارند که یکی از این مناسبتها، ماه مبارک رمضان است.

مردمان اهل سنت این دیار برای به جای آوردن وظایف دینی خود، با آداب و تشریفات خاصی که از دیر باز ریشه در باور‌ها واعتقادات دینی ومذهبی آنان داردو با وجود گذشت زمان نیز، هنوزهم پابرجاست به پیشواز این ماه پرخیر وبرکت می‌روند.

وعلیک السلام یا رمضان (رویت هلال ماه)

هاشمی کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان کردستان در رابطه با آداب و سنن مردمان خطه سر سبز کردستان در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از سنندج ،گفت: غالب مردم این استان مسلمانان شافعی مذهب بوده و براساس باور مذهبی خود جهت آمادگی بیشتر برای ادای فرائض ماه رمضان، بیشتر آن‌ها چند روز آخر ماه شعبان را روزه گرفته و این عمل را نوعی خوشامد گویی به رمضان می دانند.

وی افزود: یکی از آیین‌های خاص ماه مبارک رمضان برنامه رویت است که از دیر باز در مناطق شهری وروستایی این استان رایج بوده و رسم براین بود که مطابق فقه شافعی باید یک نفر معتمد هلال ماه را رویت کرده و بعد از رویت و اجازه مجتهد با خواندن «مرحبا مرحبا یا شهر رمضان، مرحبا مرحبا یا شهر تسبیح و التهلیل و تلاوت القرآن مرحبا، مرحبا مرحبا یا شهر الخیر و البرکت و الاحسان مرحبا» آغاز ماه رمضان را به مردم اعلام کند؛ مطابق این سنت دیرین خواندن مرحبا تا ۱۵ روز اول ماه رمضان انجام شده و از شب شانزدهم در این دعا به جای «مرحبا»، «الوداع» به کار می رود.

این کارشناس مردم شناسی  استان گفت: در گذشته‌های دور برای اعلام آغاز رمضان از دهل و سرنا استفاده می شد و در برخی موارد نیز توپی به تپه‌های اطراف هر شهر شلیک می شد.

مراسم آشتی کنان در سنندج

هاشمی افزود:یکی از سنت‌های حسنه مردم این استان پیش از آغاز ماه مبارک رمضان برگزاری مراسم آشتی کنان است.این مراسم به این ترتیب است که ریش سفیدان هر محله بنا بر رسمی کهن، افرادی را که در محله باهم کدورت دارند به خانه خود دعوت میکنند و آنان نیزبه احترام بزرگتر‌هایی که در آنجا حضور دارند باهم روبوسی کرده، آشتی میکنند و کدورت‌ها را کنار می گذارند.

هاشمی درادامه می‌گوید:یکی دیگر از رسوم مردم سنندج در ابتدای ماه مبارک رمضان نظافت مساجد توسط زنان محله است. شستن حیاط مسجد و جارو کردن صحن توسط زنان و دختران رسمی است که از گذشته‌های دور در میان مردم کردستان وجود داشته  وتاکنون نیز پابرجاست.

اقامه نماز جماعت ۲۰ رکعتی «تراویح»

هاشمی با اشاره به اهمیت وجایگاه برپایی نماز تراویح در میان مردم شافعی مذهب کردستان در شب‌های ماه رمضان افزود: در میان اهل سنت، رسم براین است که نمازگزاران پس از به جای آوردن نماز عشا، به ادای نماز 'تراویح' می‌پردازند و این آداب، هر شب تا آخر ماه رمضان ادامه دارد.

وی افزود: نماز تراویح در اصل ۲۰ رکعت است و آداب آن به این گونه است که پس از هر ۲ رکعت، سلام داده می شود و پس از هر چهار رکعت نیز استراحت (وقفه کوتاهی) انجام می شود.جمعیت زیادی برای ادای نماز تراویح در مساجد کردستان گرد هم می‌آیند و این سنت جایگاه خاصی در میان مردمان اهل سنت و کُرد‌ها دارد.

معمولا هر شب پس از به جای آوردن نماز تراویح، امام جماعت مسجد به ایراد سخنرانی می‌پردازد و مولودی خوانی و اشعار مذهبی نیز توسط گروه دف نوازی اجرا می‌شود.

از سحرگاه تا به وقت نماز'پارشیو'

این کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان گفت:سحرگاهان ماه مبارک رمضان که در اصطلاح عامیانه کُردی به آن 'پارشیو' میگویند یکی دیگر از بخش‌های گرامی داشتن این ماه است. در میان مردمان اهل سنت نشستن برسرسفره سحری که همراه با آداب وتشریفات خاصی است بسیار دل انگیز و روح نواز است خصوصا این لحظات برای کودکان ونوجوانان بسیار زیبا وخاطره انگیز است.

یک ساعت قبل از اذان صبح از مساجد کردستان نوای 'صلات ' که شامل ادعیه، اذکار و صلوات و درود بر پیامبر اکرم (ص) است، شنیده می شود تا مومنان و روزه داران برای خوردن سحری و آدای نماز صبح بیدار شوند. نان بربری، برساق و کولیره (نان‌های محلی) همراه با دوغ، عسل و روغن محلی در سحر‌های ماه رمضان ازغذای غالب مردم این استان است.

روزه گشودن "بربانگ "

هاشمی گفت:لحظه شیرین افطارکردن که در میان کرد‌های شافعی مذهب همراه با آداب و ذکر و مناجات است واز جایگاه ومنزلت خاصی برخورداربوده از معنویت وصفای مخصوصی برخوردار است وبه راستی گرد آمدن برسر سفره افطار حال وهوای دلپذیری دارد چراکه که حکایت از رحمت بی منتهای پروردگار رحمان است. غذا‌هایی همچون خرما و نان محلی (کولیره یا برساق) که حکایت از سادگی سفره دارد ازغذای غالب مردم کردستان هنگام افطاری است.

لیله القدر شب تقدیر، شب نزول رحمت وبرکت

وی در ادامه به شب های قدر اشاره کرد وگفت: تمام این شب‌ها مردم تا صبح بیدارند و به تلاوت قرآن و شب زندهداری و برگزاری مراسم مذهبی می پردازند.

به طور کلی می توان گفت که مراسم شب‌های قدر در ماه رمضان در مناطق اهل سنت شامل مراسم اعتکاف،  نزول قرآن، رعایت مراسم مذهبی، نذر و نذورات و پرداخت فطریه است و یکی از باور‌های عمیق مردم اهل سنت شافعی مذهب کردستان ارادت ویژه آنان به اهل بیت رسول الله (ص) و بزرگان دینی است که در این ماه مبارک نیز همزمان با ایام ضربت و شهادت امیرالمؤمنین علی (ع) به اوج خود می‌رسد.

مرسوم است که در مناطق مختلف کردستان زنان خانه دار با پختن انواع نان‌های سنتی در روز ۲۷ رمضان برای مراسم شب هفتم شهادت حضرت علی (ع) نذورات خود را به جای می‌آورند و این مهم هم اکنون نیز در جای جای کردستان انجام می‌شود.

مجلس ذکرو محفل قرآن

هاشمی افزود:در آیین مردم اهل سنت کردستان ختم قرآن در ماه رمضان از جایگاه ویژه‌ای برخوردارست به طوری که مردم هر روز در مساجد و تکایا حضور یافته و به قرائت یک جزء از قرآن کریم می‌پردازند که با دعای پایانی امام جماعت به اتمام می‌رسد.

دربرخی از خانواده‌ها رسم براین است که جوانان ونوجوانانی که برای اولین بار قرآن را ختم می‌کنندپدر و مادر به شکرانه این لطف الهی نذر می کنند و سفره می‌اندازند.

برپایی مراسم اعتکاف در دهه آخر رمضان و مصادف با لیالی قدر در مساجد، حفظ چهل حدیث از احادیث نبوی، جشن نزول قرآن کریم، مولودی خوانی و قصیده بردیه خوانی از دیگر آدابی است که کرد‌های اهل سنت در ایام ماه مبارک رمضان به جای می آورند.

الوداع‌ ای زمان طاعت وخیر

کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی استان گفت:با سپری شدن ۱۵ روز از ماه صیام، نوای قبل از اذان عشا از ندای 'مرحبا مرحبا یا شهر رمضان مرحبا' به ' الوداع یا شهر رمضان' تغییر می‌یابد که بیانگر نزدیک شدن به روز‌های آخر این ماه است.

وی افزود:در غروب روز آخر ماه رمضان نیز مردم به دنبال هلال ماه شوال می‏ گردند و با مشاهده آن با صدای مؤذن خود را برای عید رمضان آماده می‏ کنند.صبح روز عید و ساعتی پیش از طلوع آفتاب لحن آشنا و زیبای 'الله اکبر، الله اکبر، الله اکبر، لا اله الا الله، الله اکبر، الله اکبر و لله الحمد' از بلندگو‌های مساجد کردستان برمی خیزد و مردم مؤمن نیز پس از یک ماه طاعت و بندگی خداوند متعال با ظاهری پاک وآراسته راهی مساجد می‌شوند تا ضمن شرکت در آیین نماز عید سعید فطر، خدارا به خاطر نعمات این ماه مبارک سپاس گویند.

وی در پایان گفت: بازدید اقوام وآشنایان وتبریک عید وپرداخت فطریه به مستحقان،زیارت اهل قبور ودلجویی از بازماندگانی که عزیز ازدست رفته دارند از دیگر رسومات این ماه مبارک در میان کرد‌های اهل تسنن است که دارای ابعاد فردی و اجتماعی فراوانی است.

گزارش از فاطمه محمدی

انتهای پیام/م