استقلال شاید، خودمختاری قطعا!

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران، هفته نامه "اکونوميست" (economist) طی یادداشتی تحلیلی به بررسی اوضاع نابسامان مناطق کردنشین در مرزهای ترکیه و سوریه پرداخته و می نویسد:

 

یک پرچم بزرگ کردستان به صورتی بر فراز خاک سوریه برافراشته شده که در شهر "سنيورت" در جنوب شرقی ترکیه که عمدتا کردنشين است، ديده می شود. در مقر محلی حزب حاکم "عدالت و توسعه" مجسمه «آتاتورک» که زير آن جمله "خوشحال است او که خود را ترک می نامد" حکاکی شده در زير پله ای با گرد و غبار پوشانده شده است. در طرف ديگر خيابان در ژاندارمری يک شعار ديگر "وفاداری به ارتش افتخار ماست" در پشت سيم های خاردار ديده می شود.

 

اين صحنه وضع بغرنج و دشوار کردهای ترکیه (و سوریه) را نمايان می سازد. نخست وزیر ترکیه، رجب طیب اردوغان، خواستار کناره گيری بشاراسد، رئیس جمهوری سوریه، شده است. ترکیه در حال حاضر ميزبان هزاران پناهنده سوری است. تنش ها بین دو کشور آن ها را به جنگ نزديک کرده است. با این حال هیچ نشانه ای از پایان درگیری ها در سوریه وجود ندارد. خروج نیروهای سوریه عمدتا از شهرهای کردنشين در امتداد مرز، به خطرات نبرد ۲۸ ساله دولت ترکیه با حزب کارگران کردستان، (پ.ک.ک) افزوده است.

 

شهرها در حال حاضر از سوی گروه وابسته به پ.ک.ک سوریه، حزب اتحادیه دموکرات، اداره می شوند. به اضافه راه اندازی مدارس کردزبان و ترويج لباس کردی، حزب اتحادیه دموکرات به مسلح کردن خود مشغول است و تا کنون سه گردان تشکيل داده است.

گروه ادعا می کند که اين امر برای دفاع در برابر هرج و مرجی است که امکان دارد پس از سقوط بشاراسد اتفاق بيفتد؛ اما در چشم های جنگ طلب آقای اردوغان به طور فزاینده ای حزب اتحادیه دموکرات همان پ.ک.ک، دشمن اصلی ترکیه است.

کردها ترس آن را دارند که آن ها -نه نیروهای بشاراسد- هدف اصلی سربازان ترک و تانک های مستقر در امتداد مرز باشند . آن ها فکر می کنند لایحه اجازه ارتش به دخالت در خارج از کشور که در پارلمان ترکیه به تصویب رسید، آن ها را مورد هدف قرار می دهد. این ممکن است نگرانی بيش از حد باشد، با این حال ترکیه به وضوح از ظهور یک نهاد شبه مستقل کرد در سوریه در کنار ناحيه خودمختار کردستان شمال عراق ترس دارد.

 

 

در "نصيبين" کمی دورتر در امتداد مرز، "عايشه گوکان" شهردار حزب صلح و دموکراسی کردستان (BDP) به حرکت مردم در شهر "قاميشلی" سوریه، تا حدودی تحت کنترل حزب اتحادیه دموکرات، اشاره می کند. هنگامی که پرچم کردستان در "قاميشلی" برافراشته شد، هزاران نفر از مردم محلی به خیابان ها رفتند و جشن گرفتند.

او گفت: «این مرزها مصنوعی هستند، برای قرن ها ما به عنوان یک مجموعه زندگی کرده ايم، قلب ما، اهداف ما و درد و رنج ما يکی است.»

در مرکز فرهنگی "میتانی" حزب صلح و دموکراسی، کردهای جوان در حال جبران زمان از دست رفته اند و به اجرای نمایش و آوازها به گسترده ترین زبان محلی "کرمانجی" می پردازند. يک نوجوان که نقش "هملت" را بازی می کند با لبخند می گويد: «استقلال شاید، خودمختاری قطعا».

 

به نظر می رسد پ.ک.ک کمتر به حقوق کردها و بیشتر به تضعیف حزب عدالت و توسعه توجه دارد. مبارزان مسلح، مبارزات خشونت آمیز خود را در داخل ترکیه افزایش داده اند و تعدادی از سربازان و افراد پلیس را کشته اند. در امتداد جنوب شرقی، پ.ک.ک عمليات تروریستی از جمله به آتش کشيدن ساختمان های دولتی، حمله به مدارس، زخمی کردن کودکان و آدم ربايی معلمان را برای تضعیف کنترل دولت آغاز کرده است.

 

شدیدترین درگیری ها در اطراف کوه ها، در شهر "شمدينلی" بین ایران و عراق بوده است. "جميل اوتر" رهبر قدرتمند قبیله Jirki است که در کنار ارتش ترکيه علیه پ.ک.ک جنگيده است. آقای اوتر زمانی يکی از حامیان سرسخت اردوغان بود و به مردم می گفت به حزب عدالت و توسعه رأی دهند. وی اذعان می کند که «اردوغان به ما بيش از هر رهبر ديگر ترکيه اميد می داد، اما در حال حاضر او فقط مانند دیگران شده است و ما به او دوباره رأی نمی دهيم.»

 

حزب عدالت و توسعه تنها رقیب BDP در منطقه است. اين حزب نیمی از آرای کردنشینان جنوب شرقی کشور در سال ۲۰۰۷ را ازآن خود کرد. در سال ۲۰۰۹، آقای اردوغان به طور اميدوارکننده ای برای اولین بار با کنترل ژنرال های ترکیه و سپس معرفی اصلاحاتی که به کردها آزادی های فرهنگی و زبانی بیشتری می داد، به صلح نزديک شد. او همچنین با رهبر زندانی پ.ک.ک، عبدالله اوجالان، به امید پایان دادن به شورشی که منجر به مرگ نزدیک به ۵۰ هزار نفر شده است، شروع به مذاکرات محرمانه کرد؛ اما سياست سال ۲۰۰۹ "درِ باز برای کردها" ی آقای اردوغان پس انتخاب دوباره او در سال گذشته بسته شد.

 

منتقدان ادعا می کنند که آقای اردوغان از سياست های خود در مورد کردها برای به دست آوردن آرای ملی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ روی گردانده است. منتقدان همچنين می گویند وعده های اردوغان برای یک قانون اساسی دموکراتیک جدید به جايی نخواهد رسيد. دولت اعلام کرده است که با تشدید حملات تروریستی پ.ک.ک، به دست آوردن حمايت عموم مردم غیرممکن شده است. حتی در حالی که جت های جنگی ترکیه اردوگاه های پ.ک.ک در شمال عراق را در هفته جاری بمباران کردند، دولت از کتاب های درسی برای کلاس های کرمانجی در مدارس دولتی رونمايی کرد. فرهنگ لغتنامه کردی-ترکی در حال تنظيم است و به متهمان اجازه داده می شود در دادگاه ها به زبان کردی سخن بگویند.

 

 

با این حال، با هر امتیاز جدیدی، پ.ک.ک انتظارات جديدی را عنوان می کند. شورشیان در حال حاضر اصرار دارند که مذاکرات از سرگرفته نمی شود مگر اینکه آقای اوجالان از سلول انفرادی به يک "شرایط انسانی" مانند بازداشت خانگی منتقل شود.

صدها نفر از زندانیان پ.ک.ک به این منظور دست به اعتصاب غذا زده اند. آقای اوجالان که مورد احترام کردها قرار دارد، می تواند کلید صلح باشد؛ اما پس از ۱۳ سال حبس انفرادی سلامت و نفوذ او در ميان کردها کمرنگ شده است.

 

در واقع، به نظر می رسد تحکیم تسلط حزب اتحاديه دموکرات در سوریه، باعث تزلزل در رسيدن به راه حل در ترکيه شده است. بسیاری سیاست های آقای اردوغان درباره سوریه، به خصوص حمایت او از مخالفان ارتش آزاد سوریه، را مقصر می دانند. يکی از مخالفان می گويد: «آن ها مناطق مرزی را از کنترل نيروهای اسد آزاد کردند و اکنون پ.ک.ک وارد اين مناطق شده است.»

علاوه بر این، با دنبال کردن هدف سرنگونی بشاراسد، ترکیه باعث شده که ایران و عراق درمورد اتحاد خود با پ.ک.ک تجديدنظر کنند.

 

هزینه های اقتصادی نیز در حال افزایش است. تخمین زده می شود ترکیه سالانه ۳ میلیارد دلار تجارت از دست داده است. نصيبين، مرکز سابق برای معامله گران چمدانی، از زمان بسته شدن مرزها در ماه دسامبر گذشته ضربه سختی را متحمل شده است. در خیابان ها مغازه ها تعطيل شده اند. خانم گوکان می گوید: «بیکاری سر به فلک کشيده و ۹۰ درصد است. بدون اميد به آينده، جوانان نصيبين کانديداهای طبیعی برای پ.ک.ک به شمار می آيند.»