سفرهاي تابستاني دل‌چسب‌تر با برنامه‌ريزي کامل‌تر + تصاوير(35)

 اين درياچه قبلاً بسيار شور بوده است ولي امروزه با افزوده شدن آب شيرين از شوري آن کاسته شده ، بطوريکه نوعي ماهي در آن پرورش داده مي شود . اين درياچه داراي امکانات تفريحي ، ورزشي و فرهنگي بسياري از جمله قايق راني ، پيست دو و ميداني ، دوچرخه سواري ، باغ وحش ، هتلهاي مجهز و زيبا، مجموعه شهر بازي براي بچه ها ، رستوران در وسط درياچه و ... است .

اين درياچه در 48 کيلومتري جنوب شرقي اردبيل بطرف خلخال در يکي از دره هاي کوهستان با غيروو در ارتفاع 2500 متري از سطح دريا با مساحتي بالغ بر 210 هکتار و عمق متوسط پنج متر يکي از زيباترين و ديدني ترين درياچه هاي ايران مي باشد .

در حال حاضر نوعي ماهي قزل آلاي رنگين کمان که از زمره بهترين نوع ماهيان دنيا مي باشد در آن پرورش داده مي شود که هر ساله تعداد زيادي از مردم جهت ماهيگيري و کوهنوردي و استفاده از مناظر بديع و بي نظير منطقه و هواي خنک و مطبوع آن به درياچه روي مي آورند 

 اين درياچه در فاصله 42 کيلومتري جنوب شرقي اردبيل در ارتفاع 2480 متري از سطح دريا قرار دارد. راه اصلي دسترسي درياچه جاده روستائي آسفالته به طول 13 کيلومتر مي باشد که از کيلومتر 29 جاده بين شهري اردبيل – خلخال در محل قريه بودالالو بطرف شرق منشعب مي شود . اين درياچه با متوسط 257 هکتار مساحت بزرگترين درياچه آب شيرين استان مي باشد . در حال حاضر نوعي ماهي قزل آلاي رنگين کمان که از زمره بهترين نوع ماهيان دنيا مي باشد .

در آن پرورش داده مي شود که هر ساله تعداد زيادي از مردم جهت ماهيگيري و کوهنوردي و استفاده از مناظر بديع و بي نظير منطقه و هواي خنک و مطبوع آن به درياچه روي مي آورند. گونه هاي جانوري آن شامل: خرس قهوه اي – گرگ – روباه – خوک – مار – مارمولک – قورباغه – اردک – خوتکا – آنقوت – کبک – چکاوک – چنگر – بلدرچين – عقاب طلايي – زاغ و انواع پرندگان گنجشک سان مي باشد.

 

 بولاغلار در شمال شهر نير و به فاصله حدود 400-300 متري خارج از محدوده آن شهر و ار تفا ع متوسط منطقه حدود 1610متر از سطح دريا سيما ي طبيعي آن كوهستاني و مشجر  واز فضاي سبز دلنشين و چشم انداز بديعي برخوردار است.رودخانه آغلاغان يكي از مهمترين زيستگاه هاي طبيعي ماهي قزل آلاي خال قرمز مي باشد.

ازناو يا ازنو منطقه اي كوهستاني است كه در جنوب شهر خلخال واقع شده است.بلندترين نقطه اين محدوده قله ازنو مي باشد كه در 2350 متر از سطح دريا ارتفاع دارد واز دامنه ضلع غربي اين قله و از ارتفاع حدود 1900متري چشمه آبي گوارا و خنك با دبي بسيار بالا خارج مي شود كه به چشمه از ناو شهرت دارد به سبب وجود 5غار طبيعي بزرگ و كوچك در سازه هاي آهكي،شرايط زيستگاهي بسيار مناسب براي كبك و كل و بز وحشي وجود يك پرورش ماهي قزل آلاي رنگين كمان،موقعيت كوهستاني،پوشش گياهي مرتعي و درختچه اي و راه ارتباطي مناسب اين منطقه از قابليت هاي توسعه مناسبي برخوردار است.

چشمه مير عديل يا مير عادل از جمله چشمه هاي پرآب و گوارا و با مناظر و چشم انداز هاي بديع شهرستان خلخال است كه در شمال شرقي روستاي اندبيل قرار دارد.چشمه مير عديل در ارتفاع حدود 2000متري ضلع غربي رشته باغرو مي باشد.

شاه بلاغي يكي از روستاهاي شهرستان نير است كه در فاصله 7 كيلومتري شرق شهر نير و25 كيلومتري جنوب غربي اردبيل در مسير جاده اردبيل-تبريز واقع شده است ناحيه وسيعي از جنوب غربي روستا كه در مسير جاده بين شهري فوق قرار دارد.مجتمعي از چشمه هاي كو چك و بزرگ با آب خنك و گوارا فراگرفته و اراضي را با چمن زارهاي طبيعي همراه با درختان بيد كهنسال در حواشي به وجود آورده است.

لنگان بولاغي، شاه بولاغي، آقبلاغ، داشطي بولاغ، قاشقا بولاغ، دلي آلي بولاغي، اطاقلي بولاغ، گوزه بولاغ، قارا بولاغ، ترشو، چشمه قوتور سويي چايي(گوگردي سرد)، داغ بولاغ، تكله بولاغي، آلا بولاغ، قانلي بولاغ، جيني بولاغ، آجي بولاغ، قيرخ بولاخ، گورگور بولاغ، سسلي بولاغ، بوكموش بولاغ، حاج زال بولاغ، كلخوران فولادلو، قوتور بولاغي، باتمان بولاغي، عيسي باتمان بولاغي، نيره گر، شيران چشمه، شاه بولاغي، بولاغلار، گوئر چين، آيرانلي بولاغ، داشبلاغ، آقبلاغ كرد، پير آغاج بولاغي، از نو بولاغ، مير عديل، خرناب، آقبلاغ

 

اين کوهستان از سوي غرب به دره رودخانه «خال پيلرچاي»، از جنوب به دره رودخانه اهرچاي و قره سو ، از شرق به مرز ايران و جمهوري آذربايجان و از شمال به رودخانه ارس محدود است . کوهستان ارس را مي توان دنباله رشته کوه هاي قفقاز به شمار آورد که دره ارس آن ها را از هم جدا مي کند. اين کوهستان که 9500 کيلومتر مربع وسعت دارد، از کوه هاي به نسبت بلند تشکيل يافته است که بلندترين قله آن ، کوه "سورجر تپه" به ارتفاع 2946 متر است .

 

 

 اين رشته ، از کوهپايه هاي غرب آغاز مي شود و رو به غرب تا شمال تبريز ادامه مي يابد و از آن جا به سوي شمال غربي منحرف مي شود و سرانجام به دره آغ چاي مي انجامد . رشته کوه سبلان – جلفا بيش از 260 کيلومتر درازا دارد و عرض آن در باريک ترين محل (جنوب اهر) به 31 کيلومتر و در پهن ترين محل به حداکثر 70 کيلومتر (شمال سراب) مي رسد . مساحت آن نيز 12900 کيلومتر مربع است . اين رشته کوه ، از شرق به غرب به ترتيب از کوه هاي مهم تشکيل مي شود که بلندترين آن ها قله سبلان به ارتفاع 4811 متر است که در 41 کيلومتري غرب اردبيل است .

سبلان در غرب شهر اردبيل، 4811 متر از سطح دريا ارتفاع دارد. ارتفاع نسبي آن نسبت به دره قره سو در حدود 3400 متر است . رشته کوه آتشفشاني خاموش سبلان از دره قره سو در شمال غرب اردبيل آغاز مي شود و در جهت شرقي – غربي به طول 60 کيلومتر و عرض تقريبي 48 کيلومتر تا کوه قوشاداغ درجنوب اهر امتداد مي يابد . سبلان پس از دماوند معروف ترين کوه آتشفشاني خاموش ايران است که بر اثر فعاليت هاي آتشفشاني ، مخروط قله آن شکل گرفته است و در دهانه مخروطي آتشفشان ، درياچه اي بسيار زيبا به وجود آمده است که در طول سال پوشيده از برف و يخ است .

بلندترين قله سبلان «سلطان ساوالان» نام دارد و دومين قله آن را «حرم داغي» مي گويند که نوکي تيز و غيرقابل صعود دارد . قله سوم که ارتفاع آن نسبت به سلطان ساوالان کم تر است، کوه «جنوار داغي» نام دارد. يکي از ويژگي هاي بارز منطقه سبلان، وجود ده ها چشمه معدني آب گرم است که در اطراف اين کوهستان از سرعين گرفته تا «قوتورسو» پراکنده اند. اين آب ها، بيشتر در سرعين متمرکزاند. سبلان از ديدگاه زيست محيطي، منطقه اي پربار است.

وجود زيستگاه هاي حيات وحش، درياچه ها، برکه هاي آب به عنوان زيستگاه پرندگان و گياهان متنوع، مراتع گسترده، رودخانه هاي پرآب، چشمه هاي زلال و گوارا، آب و هواي مطبوع همه و همه حکايت از باروري منطقه با اکولوژي بي مانند دارد .

زيستگاه هاي وحوش در ارتفاعات پايين شمال و شمال شرقي سبلان است که تا جاده مشگين شهر به اردبيل را در بر مي گيرد و گذار اصلي مهاجرت و ييلاق – قشلاق قوچ و ميش ارمني محسوب مي شود و داراي وضعيت زيستگاهي مناسب است

 باغرو طولاني ترين رشته کوه در استان اردبيل مي باشد. اين رشته امتداد سلسله جبال البرز است که از خراسان تا قفقاز کشيده شده است. رشته کوه باغرو در موازات کناره درياي خزر سرتاسر شرق استان را فرا گرفته و خط الرأس آن حوزه خزري را از استان اردبيل جدا ميکند.

اين رشته کوه از منتهي اليه شرقي کوههاي صلوات (برزند) آغاز و در سرتاسر حدود شرقي استان با افزايش تدريجي ارتفاع به طرف جنوب کشيده شده است و در خارج حدود استان، سرانجام به رشته کوه البرز مي پيوندد. رشته کوه باغرو در قسمتهاي مختلف خود به نامهاي پشته سارا ، تالش ، پلنگا نيز ناميده مي شود .

رشته پلنگا در حوالي درياچه نئور از رشته اصلي منشعب و در سراسر شهرستان خلخال کشيده شده است . بلندترين نقطه اين شاخه فرعي قله 3322 متري آق داغ و کوههاي پلنگا (2886 متر)، سهدي (2715 متر) و ازنو (2412 متر)، از ديگر قلل آن مي باشند .

از شمالي ترين نقطه استان ادامه رشته کوه قره داغ (سياه کوه) که از استان آذربايجان شرقي به سمت شرق کشيده شده است،گذشته و به دره رودخانه قره سو و دره رود ختم مي شود. شاخه اي از اين رشته کوه در آنسوي دره رود که به کوههاي خروسلو و شاخه اي ديگر به کوههاي برزند (صلوات داغ) مي پيوندد .

در ايران برطبق تعريف مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي وزارت صنايع آب معدني به آبهائي گفته مي شود که داراي املاح معدني، عناصر جزئي يا ديگر ترکيبات باشد و مستقيماً از چشمه يا نقاط حفر شده از طبقات زيرزميني بدست آمده و داراي خواص بهداشتي و درماني باشد و سرانجام مورد تائيد و بررسي متخصصان ذيصلاح قرار گرفته باشد .

چشمه هاي معدني يا آبهاي معدني معمولاً به آبهايي گفته مي شود که از تشکيلات زمين ساخت خارج و داراي اثرات بيولوژيک و خواص درماني بوده و توسط مجامع علمي و پزشکي تأييد شده باشند . استان اردبيل بويژه منطقه توده آتشفشاني سبلان از نظر تعداد فراواني چشمه هاي معدني در سطح کشور بي نظير و معروف مي باشد .

ارس مهمترين و پرآب ترين رودخانه شمالي ايران در منطقه آذربايجان است که از غرب جلفا تا اصلاندوز مغان (استان اردبيل) در طول نوار مرزي ايران و جمهوري آذربايجان جريان دارد . ارس که در زبان آذربايجاني "آراز" گفته مي شود پس از طي مسافتي سرانجام به درياي خزر مي ريزد .

دو سد بزرگ يکي در محل قزل قشلاق ماکو و ديگري سد انحرافي ميل مغان در غرب اصلاندوز و سد خدآفرين در ناحيه خمارلو که روي اين رودخانه ساخته شده است . در بستر رودخانه ارس 805 جزيره کوچک و بزرگ خالي از سکنه وجود دارد که به زبان محلي به آن "شام" مي گويند .

 

 بالخلي از جمله رودخانه هاي دائمي استان مي باشد که از گردنه بالخلي "جنوب غربي شهر نير" حد فاصل دو رشته بزقوش و سبلان سرچشمه مي گيرد ، سرشاخه هاي مهمي نظير برجلو چاي ، سقزچي چاي ، آغلاغان ، جوراب چاي ، درويش چاي ، لاطران چاي و... در مسير به اين رودخانه پيوسته و آنرا پرآب مي سازند . اين رودخانه از وسط شهر اردبيل مي گذرد و سرانجام در شمال اردبيل به رودخانه قره سو تخليه مي شود.

 

 رودخانه قره سو از رشته کوههاي تالش (باغرو) در شرق اردبيل سرچشمه مي گيرد و در مسير خود ضمن عبور از دشت اردبيل آبهاي جاري اين قسمت از جمله بالخلي چاي را جمع آوري مي نمايد . اين رودخانه دامنه هاي شمالي توده سبلان را دور زده و در شمال غرب شهر مشکين شهر در محل کوجنق آب رودخانه اهر چاي را نيز دريافت کرده و سپس با يک انحراف قائم به سمت شمال جريان مي يابد و نام درود (دره رود) مي گيرد و سرانجام در محل اصلاندوز به رودخانه مرزي ارس تخليه مي شود  .

 

 خيوچاي يا خياوچاي از سرشاخه هاي مهم رودخانه قره سو در شهرستان مشکين شهر است. اين رودخانه از ارتفاعات هزار ميخ ، آيي قاري ، دلي آلي ، جنوار داغي سرچشمه مي گيرد و سرتاسر دره موئيل را طي نموده و به قره سو مي ريزد . اين رودخانه مهم ترين زيستگاه ماهي قزل آلاي خال قرمز در استان اردبيل مي باشد.

 

 

 هروچاي در شهرستانهاي خلخال و کوثر که جنوبي ترين شهرستانهاي استان اردبيل محسوب مي شوند ، جريان دارد . اين ناحيه وسيع توسط چندين روخانه بزرگ و کوچک زهکشي شده و تمامي آبهاي سطحي آن از طريق قزل اوزن و سفيدرود به درياي خزر مي ريزد . هروچاي از ارتفاعات جنوب شهر خلخال سرچشمه گرفته و بسوي شمال مي رود . آرپا چاي تقریباً در همان امتداد ولي در جهت مخالف از شمال به جنوب جاري است.

مساحت جنگل ها وبيشه زار هاي طبيعي استان اردبيل بالغ بر 6/61968 هكتار برآورد مي گردد كه در سه ناحيه رويشي خزري ( هيركاني ) – ارسباراني و ايران- توراني واقع شده است . گونه هاي غالب جنگل هاي استان اردبيل را فندق ، ارس ، بلوط ، زبان گنجشك ، افرا تشكيل مي دهند . سرانه جنگل در استان اردبيل حدود 04/0 هكتار ( 400 متر مربع ) مي باشد .

براي رسيدن به سطح سرانه جنگل در كشور استان اردبيل به بيش از 200 هزار هكتار جنگل كاري نياز دارد . در حال حاضر براي دو ناحيه رويشي ( خزري و ارسباراني ) جنگل هاي استان اردبيل طرح مطالعاتي تهيه شده است . 

 

ناحيه ي رويشي هيركاني در اردبيل ، مناطق فندقلو را شامل مي شود كه سطحي در حدود 6/5723 هكتار را در بر مي گيرد . اين ناحيه داراي تيپ هاي مختلف الف ) تيپ خالص فندق ب) تيپ راش- ممرز ستان ج) تيپ بلوط – ممرزستان د) تيپ فندق – ممرزستان مي باشد كه گونه هاي همراه آن عباتند از : ازگيل ، زالزالك ، شير خشت ، هفت كول ، سياه اربه ، ال اسبي جنگل هاي اين منطقه داراي تاج پوشش متفاوت در مناطق مختلف مي باشد كه حدود متوسط تاج پوشش 60-50 درصد مي باشد . 

ناحيه ايران توراني در استان اردبيل مناطق جنگلي شهرستان هاي كوثر و خلخال را شامل  مي شود كه در دو منطقه ي ارسستان و پهن برگان واقع شده است . در منطقه ارسستان گونه غالب ارس بوده كه گونه هاي همراه عبارتند از : بنه ، بادام وحشي ، كيكم ، آلوچه وحشي ، تنگرس ، زالزالك و ...   در منطقه پهن برگان در بخش اندبيل خلخال گونه غالب بلوط به همراه گونه هاي : افرا، زبان گنجشك ، وليك و ... مي باشد . 

مساحت اين جنگل ها در حدود 15/43029  هكتار مي باشد . ناحيه رويشي ارسباران شامل مناطقي در شهرستان هاي مشگين شهر ، پارس آباد و مغان و گرمي ميباشد .

گونه ي غالب دراين مناطق گونه بلوط بوده كه همراه با گونه هاي زبان گنجشك افرا ، فندق ، وليك ، آلوچه و زالزالك به وفور يافت ميشود مساحت اين جنگل ها در شهرستان مشگين شهر 25/5212 هكتار ، در شهرستان گرمي هكتار4/722 ودر پارس آباد مغان 5/455 هكتار و در شهرستان بيله سوار 2/502 هكتار برآورد مي گردد .

اين جنگل ها به صورت پراكنده در اين مناطق قرار دارند كه خود دليل بر نابودي اين جنگل ها مي باشد .

از جمله عوامل ديگر تخريب اين جنگل ها وجود دام در داخل جنگل ، استفاده بي رويه مردم از درختان ، تخريب اراضي جنگلي به منظور ايجاد اراضي زراعي و ... مي باشد . 

 

آمار وضعيت جنگلها و بيشه زار هاي طبيعي استان اردبيل به تفكيك شهرستان ها 

 

 در 83 کيلومتري شمال شرق مشگين شهر ، در کوههاي آقابابا واقع شده است . این زیستگاه 70 کيلومتر مربع وسعت و 1200 متر از سطح دريا ارتفاع دارد . اين منطقه محل زيست وحوشي مانند کل و بز ، گرگ ، خرگوش ، خوک و کبک است .

 

زيستگاه ارباب کندي اين زيستگاه در 42 کيلومتري شمال شرق مشگين شهر و 55 کيلومتري شمال غرب اردبيل واقع شده است. زيستگاه ارباب کندي 70 کيلومتر مربع وسعت دارد و در ارتفاع 1500 متري از سطح دريا قرار گرفته است . کل و بز ، خوک ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، کبک و مرغابي از جمله وحوشي هستند که اين منطقه را مأمن زيست خود ساخته اند .

 

 دو جاق ، قزل یره ، ملا احمد ، اوچی دره سی ، قره باغلار ، کناره های رود ارس ، ازناو ، فیروزآباد مشگول ، پارس اباد و پیرآغاجی ، شیروان دره ، دره موئل ، پرزند ، منطقه مرزی موران ، اولاغان و یوزداغ از جمله زیستگاه های آزاد استان اردبیل است .

 

 اين زيستگاه در 22 کيلومتري شمال مشگين شهر در کوههاي حاجيلو واقع شده است. زيستگاه حاجيلو داراي 70 کيلومتر مربع وسعت و ارتفاعي حدود 1900 متر از سطح دريا است و حيواناتي مانند کل و بز ، خوک ، گرگ ، خرگوش ، روباه و کبک اين منطقه را به عنوان محل زيست خود برگزيده اند .

اين زيستگاه در حدود 60 کيلومتر مربع وسعت دارد و در کوههاي زيوه در ارتفاع 1700 متري از سطح دريا واقع شده است. موقعيت مکاني اين زيستگاه ، 80 کيلومتري شمال شرق مشگين شهر است و حيواناتي مانند کل و بز ، خوک ، خرگوش ، گرگ ، روباه و کبک در آن زندگي مي کنند.

اين ميدان ، منطقه اي مسطح است که در دامنه شمال غربي سبلان به ارتفاع 2725 متر واقع شده است . تالاب قره گؤل نيز به قطر تخميني 300 متر در قسمت شمال غربي دامنه هاي هرم و جنوب شرقي زيستگاه هوشنگ ميداني ، در ارتفاع 2820 متري از سطح دريا واقع شده است . حيوانات و پرندگان وحشي در هوشنگ ميداني و تالاب قره گؤل متنوع اند علاوه بر کبک معمولي و کبک دري که شمارش آنها ناممکن است ، اين منطقه زيستگاه قوچ و ميش ارمني است .

 در 95 کيلومتري شمال شرق مشگين شهر کوههاي خروسلو واقع شده است و محل زيست انواع وحوش مانند آهو ، کل و بز ، گرگ ، روباه ، خرگوش ، باقرقره و هوبره است .

 

 آن بخش از رودخانه بالخلي که در اين محدوده واقع است و کمتر در معرض آلودگيهاي زيست محيطي قرار دارند از زيستگاههاي مهم ماهي قزل آلاي خال قرمز و ديگر ماهيان رودخانه اي محسوب مي شوند.

 

 زيستگاه سروان دره سي به فاصله 25 کيلومتري جنوب شرقي مشگين شهر قرار گرفته است و در حدود 105 کيلومتر مربع است . در اين زيستگاه که200 متر از سطح دريا ارتفاع دارد ، کل و بز ، خرس قهوه اي ، قوچ و ميش ، گرگ ، خرگوش ، روباه ، کبک و کبک دري زندگي مي کنند .

 

 "شيروان دره سي" زيستگاهي است که در 20 کيلومتري جنوب شرق مشگين شهر قرار دارد . ارتفاع سطح آن 2200 متر و مساحت آن را 75 کيلومتر مربع برآورد کرده اند . زيستگاه "شيروان دره سي" ، محل زندگي دايمي وحوش مانند کل و بز ، خوک ، روباه ، گرگ ، قوچ و ميش ارمني ، خرگوش ، کبک ، کبک دري ، قمري ، فاخته و شماري از پرندگان مهاجر است .

 

 اين زيستگاه در شمال غرب مشگين شهر واقع شده است و 18 کيلومتر با آن فاصله دارد . در حدود 70 کيلومتر مربع مساحت دارد و محل زيست کل و بز ، خوک ، خرگوش ، گرگ و کبک است . اين منطقه در ارتفاع 1800 متري از سطح دريا قرار گرفته است .

 

 اين زيستگاه درند موويل در جنوب مشگين شهر و در غرب کوههاي هرم سبلان واقع است. ارتفاع اين منطقه از سطح دريا 3200 متر است و استراحتگاه قوچ و ميشهاي منطقه است . در اين زيستگاه ، قوچ و ميش ارمني ، کل و بز از نوع سفيد طوقدار ، کبک دري ، خرس قهوه اي و خاکستري ، گرگ ، خوک ، خرگوش ، انواع پرندگان شکاري و لاشخور زندگي مي کنند .

 زيستگاههاي خشکي يا خاکي يا زميني در جهان حدود 80 درصد انواع رستني ها و جانوران را در خود جاي مي دهند و از آنها حمايت مي کنند . موجودات جاندار در اين زيستگاهها به نهايت درجه تنوع و تکامل رسيده اند .

 زیستگاه نئور با وسعتی حدود هزار هکتار در 30 کیلومتری شهرستان اردبیل قرار دارد .

 

اين آبشار در مسير رودخانه خياو (خيوچاي) بوده و بلندي آبشار حدود 10-12 متر مي باشد و از نظر حجم جريان قابل توجه مي باشد . حوضچه اي دايره اي شكل درمحل ريزش آب ايجاد شده است. آبشار گورگور به علت منظره جالب طبيعي و وجود ماهي قزل آلاي قرمز در رودخانه و حوضچه و برخورداري از موهبت آبگرم معدني ملك سوئي و چشم اندازي از كوهستان سبلان (ارتفاعات دلي آلي، آيتار، هرم و كسري) جذاب و ديدني است.

اين آبشار در نزديكي آبگرم معدني سردابه (24 كيلومتري غرب اردبيل) در دامنة شرقي كوه سبلان واقع است. ارتفاع آن حدود 20-15 متر و حجم جريان آن نسبتاً كم و محدود به خروجي چند چشمه بالادست مي باشد. شايان ذكر است حجم جريان اين آبشار در مواقع بارش و پيوستن جريانهاي سطحي حوزه آبخيز افزايش مي يابد. اين آبشار از محلهاي ديدني مجتمع آبگرم سردابه كه از نقاط گردشگري اردبيل است، مي باشد.

چشمه گورگور از جمله چشمه هاي مشهور منطقه سبلان مي باشد. اين چشمه در دره آلوارس يا قزل گوللر که يکي از عريض ترين و باصفاترين دره هاي سبلان است ، در ارتفاع 2420 متري از سطح دريا واقع شده است . آبدهي اين چشمه بسيار بالا بوده و آب از خلل و فرج ديواره صخره اي مشرف به دره با فشار بيرون مي آيد.

اين آبشار در خلخال و در كوه آق داغ (سفيدكوه) قرار دارد. وجود گونه هاي متنوع گياهي، درختي و علفي در پيرامون اين آبشار زيبائي آن را دوچندان مي نمايد. نزديكترين راه ارتباطي به آقبلاغ از طريق يك راه پياده رو از روستاي لرد بخش شاهرود خلخال ميسر است. در دامنه اين رشته کوه چشمه سارهاي فراواني وجود دارد که تأمين کننده آب جريانهاي چون ميانرودان ، گلبند رود ، رودخانه زال و... مي باشد . مهمترين چشمه اين ناحيه که آبدهي قابل توجهي دارد، چشمه آق بلاغ است . اين چشمه در دامنه شرقي قله مرکزي آق داغ قرار دارد . اين چشمه بلافاصله پس از خروج ، آبشار بسيار زيبا و با دورنماي جالب و ديدني و سفيدرنگ تشکيل مي دهد.

اين چشمه در کنار قهوه خانه ممتاز واقع شده است . دماي آب 21 درجه سانتي گراد و تقريباً اسيدي است. هدايت الکتريکي آن براي 20 درجه حرارت 900 است. مزه آب گس و بي بو است . از آب آن براي درمان بيماريهاي چشم استفاده مي کنند.

اين چشمه در شهر سرعين و در ارتفاع 1940 متري از سطح دريا، بر روي کف دره واقع شده است . آبدهي آن 140 ليتر در ثانيه و يکي از پرآب ترين چشمه هاي اين ناحيه است . آب آن به صورت دائمي و جوشان در جريان است .

دهانه آن پراکنده و دماي آب در حوض 46 درجه سانتيگراد است . خاصيت درماني : آب آن بعلت داشتن ترکيب کلروبيکربناته سديک و کلسيک براي درمان بيماريهاي عمومي، بيماريهاي سيتم حرکتي (دردهاي مزمت روماتيسمي) و بيماريهاي زنان ، خنازير و بيماريهاي قلبي و نيز تقويت عمومي بدن استفاده مي شود .

 

 دو چشمه آب معدنی به فاصله 50 متر از کف حوض کوچکی به اندازه 4×5 متر به عمق یک متر از چندین شکاف با گاز فراوان خارج می شود و به سوی پایین دره جریان می یابند .

 

 این چشمه در حدود 100 متری چشمه اول گل علی واقع شده و آب آن بسیار زلال است . حرارت این آب 20 درجه می باشد .

  این چشمه در یک کیلومتری شمال دهکده وکیل آباد در دره ای گسترده قرار دارد و فاصله آن تا اردبیل تقریباً 24 کیلومتر است . آب چشمه دارای بوی بد اما زلال است. اهالی منطقه آب تنی در این چشمه را برای درمان بیماری های جلدی و پادرد می دانند .

 

 این چشمه ها به فاصله 5/4 کیلومتری جاده اردبیل به سراب در 45 کیلومتری غرب اردبیل واقع شده است . از این چشمه برای استحمام استفاده می شود و حرارت آن 49 درجه است و آب آن صاف و زلال و مزه اش نمکی و گزنده است . اهالی محل برای درمان رماتیسم و درد مفاصل و رفع خستگی از آن استفاده می کنند.

 در60 کیلومتری جاده اردبیل- مشکین شهر و در 25 کیلومتری مشکین شهر روستائی وجود دارد که به لاهرود معروف است . در 24 کیلومتری این آبادی،چشمه قورتور واقع شده است . اهالی محل از شستن لباس در آب این چشمه خودداری می کنند و می گویند این کار باعث سوراخ شدن پوشاک آنها می شود .

 

 چشمه آب گرم خلخال در 22 کیلومتری شمال غربی هروآباد به فاصله 96 کیلومتری میانه از زمین خارج می شود . آب گرم خلخال از دسته آب های بی کربناته سدیک گرم و گاز دار است که در درمان بیماری های مفصلی ، رماتیسم مؤثر است .

این چشمه در جنوب غربی مشکین شهر و به فاصله تقریبی 22 کیلومتری آن واقع شده است. آب این چشمه از دسته آب های کلره سدیک گازدار خیلی گرم است و برای درمان لنفاتیسم ، راشیتیسم، بیماری های زنانه و برخی از رماتیسم های مزمن استفاده می شود و همچنین به سبب دارا بودن گاز، در زمینه بیماری های تنفسی کاربرد دارد .

چشمه ایلاوند ، گاومیش گلی ( پر آب ترین چشمه آب گرم سرعین است)

چشمه در حیاط قهوه خانه همت واقع شده و مقدار آب آن خیلی کم است ، قهوه خانه همت ، قهوه خانه ممتاز و ایلاوند از دیگر چشمه های آبگرم استان اردبیل به شمار می رود .

 

 چشمه های آب معدنی سرد بیله دره در سه کیلومتری شمال سرعین در دره ای واقع شده که از نقاط مختلف زمین خارج می شود . آب این چشمه شبیه به آب چشمه کاشا- اویان فرانسه است که خواص درمانی آن بر روی قسمت های مختلف بدن به قرار درمان بیماری های کلیه ، دستگاه تغذیه ای و کبد ، بافت ها ، مجاری ادرار و ... است .

 

اين چشمه در روستاي ويلادرق و در ارتفاع 1800 متري از سطح دريا واقع شده است . دبي آن 18 ليتر در ثانيه و بصورت دائمي و سرريز در جريان است . دماي آن 18 درجه سانتيگراد و مزه اي کمي ترش و ظاهري شفاف و بي بو مي باشد . کاتيون و آنيونهاي موجود در آن بي کربنات و کلسيم است . هدايت الکتريکي آن براي 25 درجه حرارت 600 است . PH آن 2/5 و ترکيب آن بيکربنات کلسيم است . از آب اين چشمه براي مداواي سنگ کليه و تقويت اعصاب و درمان عوارض دستگاه گوارش استفاده مي شود .

از کف حوضی به اندازه 5/5× 20/5 متر خارج می شود و درجه حرارتش 5/37 درجه است.

 

 این آب از آب حوضی به طول 7/4 و عرض 5/3 متر بیرون می آید و از مجرایی در ضلع غربی حوض به خارج جریان می یابد . حرارت آب در حوض 41 درجه است .

روستاي ارجستان در 21 کيلومتري غرب اردبيل واقع است . در مرکز روستا و نيز در حومه آن چند چشمه آب معدني سرد و گاز دار وجود دارد .

از اين آب معدني به دو صورت آب معدني بسته بندي شده در قالب بطريهاي يک و نيم ليتري توسط کارخانه آب معدني مس کو و همچنين بصرت چشمه اي دائمي که روي مظهر آب حوضچه اي سيماني سرپوشيده ساخته شده که آب ان بعد از پرشدن حوضچه بوسيله لوله اي در قسمت شرقي به بيرون سرازير شده و مورد استفاده اهالي و گردشگران قرار مي گيرد.

آب معدني داراي آب سرد بي بو با مزه گس گازدار بوده، که بصورت نوشيدني طبيعي و مفيد از آن استفاده مي کنند . دماي آب در حدود 10 الي 15 درجه سانتي گراد و آنيونهاي آن کلرور، بيکربنات ،... و کاتيونهاي مهم آن کلسيم ، منيزيم و پتاسيم مي باشد . داراي گاز کربنيک بوده و داراي منشاء آب معدني نيمه عميق مي باشد./ز