نمایی از جنگ بدر در عملیات مسلم‌‌بن‌ عقیل

به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی باشگاه خبرنگاران، بيست و نه سال پيش در نيمه شبي در منطقه غرب و شهر سومار، عمليات مسلم‌بن‌عقيل آغاز شد.

اين عمليات با حضور شهيد محراب آيت‌الله عطاءالله اشرفي اصفهاني و به فرماندهي شهيد حاج محمدابراهيم همت به اجرا درآمد، پيش از عمليات رزمندگان غيور سپاه اسلام دعاي کميل اميرالمؤمنين را زمزمه کردند و با قرائت «دعاي توسل» دست نياز به سوي معبود خويش گشودند تا راه هدايت و پيروزي را به روي‌شان بگشايد.

شهيد آيت‌الله قدوسي نيز در ميان رزمندگان دقايقي سخن گفت و با آنها دعاي کميل را زمزمه کرد؛‌ هوا گاهي باراني مي‌شد و گاهي ماه از پشت ابرها بيرون آمده و به رزمندگان درود مي‌فرستاد.

عمليات مسلم‌بن عقيل به لحاظ شرايط جوي اجراي اين عمليات و نحوه رويارويي با دشمن، براي رزمندگان تکراري از جنگ بدر پيامبر اسلام (ص) با مشرکان و کفار بود.

ناگهان نداي رمز عمليات با نام مقدس سرور جانبازان اسلام يا ابوالفضل العباس(ع) در آسمان سومار پيچيد؛ زمين زير پاي رزمندگان به لرزه درآمد، «سومار» کربلايي ديگر شد و معراج شهيدان مفقود.

هدف از انجام عمليات مسلم بن عقيل تصرف همه ارتفاعات مشرف بر شهر مندلي عراق بود. اين منطقه با توجه به توقف و ناكامي در عمليات رمضان در شرق بصره و شيوه‌اي كه براي حمله از مناطق كوهستاني اتخاذ شده بود ، انتخاب گرديد تا نقاط قوت و ضعف نيروهاي هر دو طرف براي جنگ كوهستاني به دست آيد. هدف دوم تامين مرزهاي جبهه مياني، آزاد سازي بخشي از خاك ايران و پس زدن عراق از غرب شهر سومار بود .

اين عمليات با همكاري سپاه و ارتش و با رمز يا ابا الفضل العباس در تاريخ 9 مهرماه 1361 به اجرا در آمد . در مرحله نخست ، نيروهاي ايراني به خوبي پيش رفتند و در مرحله بعدي از سرعت پيشرويشان كاسته شد و عليرغم پا تك‌هاي سنگين دشمن ، سرانجام مواضع فتح شده تثبيت گرديد.

در اين عمليات كه مدت هفت روز و در 2 مرحله انجام شد، 150 كيلومتر مربع از خاك ايران آزاد و حدود 30 كيلومتر مربع از خاك عراق تصرف شد. نيروهاي خودي ضمن تامين دشت سومار ، روي ارتفاعات كيسكه، كهنه ريگ مستقر و بر تنگه‌هاي مرزي مسلط شدند .

شهر مندلي نيز در ديد و تير رس آنان قرار گرفت و امكان پيشروي به عمق خاك عراق فراهم و آسان شد . نيروهاي عراقي در جريان اين عمليات و پاتك‌هاي خود تعداد 4275  تن كشته و زخمي به جا گذاشت.

همچنين يك دستگاه رادار، يك دستگاه ردياب صوتي توپخانه، 3 دستگاه بولدوزر و بولدوزر دي-8 و چند قبضه توپ 100 ميليمتري آنان به غنيمت نيروهاي ايراني در آمد و 79 دستگاه تانك و نفربر از جمله چند دستگاه تانك پيشرفته، 20 دستگاه خودرو، 3 دستگاه لودر و 3 قبضه كاتيوشا به همراه 7 فروند هواپيماي دشمن منهدم و ساقط شد .

در پی توقف عملیات رمضان در دشت شرق بصره به دلیل تمرکز قوا و مانور زرهی دشمن، نیروهای خودی جست وجوی منطقه‌ای کوهستانی و محدود برای تحت فشار قراردادن ارتش عراق بودند تا ضمن شکستن تبلیغات دشمن، ابتکار عمل را حفظ کنند و همچنین نبردمنطقه ی ناهموار را تجربه نمایند . برای دستیابی به این هدف‌ها منطقه‌ی عملیاتی سومار درجبهه ی میانی برگزیده شد .

منطقه ای که سومار در قلب آن قرار دارد، از شمال به نفت شهر، از غرب به مندلی، از جنوب به میمک و از شرق به گیلان غرب منتهی می‌شود و ارتفاعات مرزی گیسکه، کله شوان، کهنه ریگ، سان واپا و سلمان کشته ازشاخصه های آن است. ارتفاعات مزبور بر شهر مرزی سومار ایران و شهر مندلی عراق اشراف دارند و عراق در عقب نشینی اجباری خود، با حفظ آنها سومار و جاده‌‌های ارتباطی سومار – نفت شهر – قصر شیرین را در زیر دید و تیر خود نگه داشت و ارتباط این جبهه با مناطق شمالی را با مشکل روبه رو ساخت.

پس از شناسایی منطقه و طراحی دقیق مانور، عملیات در ساعت 47 دقیقه بامداد 9/7/1361 با رمز یا ابوالفضل العباس به فرماندهی قرارگاه عملیاتی مشترک نجف اشرف سپاه و ارتش آغاز شد. برای این عملیات که محدود به ارتفاعات گسیکه تا سان پاوا را در بر می‌گرفت، 38 گردان نیروی رزمی پیش بینی شده بود .

رزمندگان تیپ محمد رسول الله سپاه همراه با دلاوران تیپ 55 هوابرد ارتش به طور شگفت‌آوری در کم‌ترین زمان با رعایت اصل غافل گیری، هدف‌های مشخص شده را تصرف کردند و علی رغم تعمیق مواضع پدافندی یگان‌های عراقی با 50 ردیف مین و وجود تله‌های انفجاری آماده باش صد در صد و هشدارهای مکرر، قوای دشمن را غافل‌گیر کردند.

از صبح روز بعد فرماندهی لشکر 12 زرهی ارتش عراق با فراخوانی یگان‌های احتیاط، پاتک‌های متعددی را تدارک و اجرا کرد، اما با مقاومت رزمندگان اسلا م روبه رو شد و ناکام ماند .

بدین ترتیب قوای خودی ضمن تثبیت موقعیت، بیش از 150 کیلومترمربع از مناطق اشغالی ایران آزاد و نزدیک به 30 کیلومتر مربع از خاک عراق را تصرف کردند و علاوه بر تامین دشت سومار بر تنگه مرزی تسلط یافتند. همچنین شهر مندلی در دید و تیر رس آنان قرار گرفت. در نتیجه امکان پیشروی در خاک عراق فراهم گردید .

شرح منطقه عملیات:

منطقه عملیاتی که دشمن برروی آنها مسلط بود اهمیت ویژه‌ای هم برای ما و هم برای عراق دارد لذا دشمن درحالی مستقر بود که تمام نیروهای ما در دید آنها قرار داشتند و لذا با گرفتن این ارتفاعات دشمن در دشت قرار می‌گیرد بنابراین دشمن بر روی ارتفاعات سوق الجیشی قرار می‌گیرد و بر ما مسلط می‌شود.

چون این منطقه از اهمیت ویژه‌ای برای عراق برخوردار است و با تصرف این ارتفاعات ورود نیروهای ایران به خاک عراق آسان خواهد شد دشمن نیروهای خود را تقویت نموده و با اینکه عراق از حمله ما به این منطقه اطلاع داشت طبق گفته یک افسر اسیر عراقی فرماندهان عراق تصور این را داشتند که نیروهای ایرانی قادر نخواهند بود از 50 ردیف مین و تله‌های انفجاری که برروی زمین کار گذاشته بودند بگذرند.

نیروهای دشمن در منطقه عبارت بودند از:

تیپ 412 از لشگر 12
تیپ 46 از لشگر 12
تیپ 421 از لشگر 12 جهت تقویت منطقه از جنوب مأمور می‌شود. این تیپ 20 روز قبل از عملیات مذکور 80٪ منهدم شد ضمنا لازم به ذکر است که این تیپ سومین بار بود که از بین می‌رفت یکبار در بستان و بار دیگر در شوش.

طرح عملیات:

برای شروع عملیات با وسعت زیاد و با هدف اینکه ما قادر هستیم هر کجا که صلاح بدانیم نیروهای خود را وارد عمل نمائیم در غرب قرارگاه نجف تشکیل شد که قرارگاه ظفر زیر نظر این قرارگاه قرار داشت.

ارتفاعات این منطقه در حدود 22 کیلومتر می‌باشد و برای ما اهمیت فوق العاده‌ای داشت از نظر تاکتیک نظامی دارای اهمیت فراوانی بود و با گرفتن این ارتفاعات دشمن در دشت قرار می‌گرفت و نیروهای ما نیز کاملا روی آنها تسلط پیدا می‌کردند.

نزدیک شدن به شهر مندلی و تهذیذ بغداد که از جنبه تبلیغاتی نیز برای ما پیروزی می‌آورد. کل منطقه عملیات ما از سمت چپ میان تنگ تا سلمان کشته بود و همچنین گرفتن پاسگاه دوله شریف و کوله سنگ.

بعد از شناسایی منطقه و بررسی استعداد دشمن قرارگاه نجف تصمیم می‌گیرد که با یک قرارگاه دیگر به نام ظفر که از دو لشگر "نصر" از سپاه پاسداران و 81 زرهی باختران از ارتش تشکیل شده بود این عملیات را روی ارتفاعات مرزی سومار انجام دهد.

کل نیروهای موجود دشمن بعد از عملیات عبارت بودند از:

1- تیپ 46 از لشگر12
2- تیپ 421 از لشگر 12
3- تیپ 412 از لشگر 12
4- تیپ 5 زرهی از لشگر12 و تیپ 37 از لشگر 12
5- تیپ51 از لشگر1 که در ارتفاعات "آقداغ" با تانکهای تی72 مستقربودند و تیپ4 از لشگر2 و تیپ30 زرهی
6- تیپ2 از لشگر2 در میمک و تیپ43 از لشگر9 و تیپ19 از لشگر7 و تیپ39, تیپ28, تیپ38 و تیپ90 از لشگر4 و تیپ10 از لشگر4 و تیپ37 یکروز قبل از حمله از بصره به مندلی آمده بود ولی هنوز وارد عمل نشده.

دشمن به جهت این که بتواند دور مندلی را خاکریز بزند و نیروهای خود را تقویت کند سعی کرد با آتش شدید توپخانه و پاتک‌های شدید ارتفاعات از دست داده را بازپس بگیرد اما رزمندگان اسلام با روحیه‌ای که سرشار از ایمان به خدا بود تمام پاتک‌های دشمن را دفع نمودند و با کشته و زخمی کردن هزاران بعثی همچنان برروی ارتفاعات به غیر از سلمان کشته مستقر شوند و چون سلمان کشته در زاویه قرار دارد و از سه طرف: 1-جاده نفت شهر جنوبی 2-جاده مرزی 3- جاده داخل خاک عراق مورد حمله قرار داشتیم و ممکن بود تلفات زیادی متحمل شویم لذا تصمیم گرفته شد نیروها بر روی ارتفاعات "سانواب ها" استقرار یابند و همچنین پاسگاه دوله شریف که در روزهای عملیات در دست نیروهای ما قرار داشت ولی عراق موفق شد آنجا را تصرف نماید و ما برروی تپه های "کومه سنگ" و پاسگاه "کومه سنگ" استقرار یافتیم. لازم به توضیح است که این دو پاسگاه در پشت تنگه "میان تنگ" قرار دارد و کاملا روی تنگه تسلط داشتیم.


دشمن در گذشته بطور متوالی با واحدهای ضربه خورده در خط اقدام به پاتک نمود و هربار با تلفات سنگین متواری گشت و هدف از این پاتک‌های متوالی مشغول نمودن نیروهای ایرانی و خسته کردن آنها باشد تا آنکه بتواند تیپ های پیاده 39 و 19 از لشگر 7 را به منطقه اعزام نماید تا بتواند تک اصلی را انجام دهد.

این دو تیپ در تاریخ 1361/7/15 از خانقین با مندلی با پوشش امنیتی که فقط در شب حرکت میکردند بعد از 4 روز به مندلی رسیدند و فردای آنروز دشمن با این دو تیپ در سه محور سلمان کشته و میان تنگ و کانی شیخ و دروازه و با پشتیبانی توپخانه و هلی کوپتر و هواپیما هجوم خود را آغاز نمود که با مقاومت شدید نیروهای ایرانی مواجه شدند.

نیروهای ایرانی موفق شدند نیروهای دشمن بعثی را دور زده و تلفات سنگینی را به آنها وارد کنند و علاوه بر تلفات سنگین اسرای زیادی نیز از این محور تخلیه شد و بیش از 100 نفر اسیر و حدود 400 نفر کشته و زخمی به جای گذاشت بطوری‌که در محور کانی‌شیخ به جز چند افسر بقیه کشته و اسیر و یا فرار نمودند.

انتهای پیام/