بازارهای قدیمی و سنتی یزد در حال تخریب وتغییر کاربری / بازارهای قدیمی یزد هویت مهم فرهنگی و اقتصادی یزد

به گزارش خبرنگار باشگاه خبرنگاران مرکز یزد

مجموعه بازارهای قدیمی یزد، دوران پهلوی با احداث خیابان شاه (خیابان قیام فعلی) به دو قسمت تقسیم شد و برخی از فضاهای اصلی آن مانند بازار ارسی دوزها، بازار محمدعلی خان، بازار پنجه علی و ... به کلی تخریب شد.

در حال حاضر نیمه شمالی بازار از رونق اقتصادی بیشتری برخوردار است، عمده ترین کالاهای مورد معامله در این بازار پارچه، شیرینی های یزدی، طلا و فرش است.

بازار قیصریه که حد فاصل میدان خان و مدرسه خان قرار دارد، از لحاظ معماری نسبت به سایر بازارها شکیل تر است و به وسیله دو در چوبی با ارزش، بسته می شود. این بازار محل فروش پارچه های یزدی است.

قدیمی ترین بخش بازار یزد- به نام بازار حاجی قنبر- متعلق به قرن نهم هـ. ق و جزیی از مجموعه فرهنگی، تاریخی "امیر چقماق" است، در قرن سیزدهم هـ. ق، بر سر در این بازار، تکیه زیبای بلندی به شیوه دیگر تکایا و حسینیه های یزد با کاشی معقلی ساخته شد.

از کارگاه های تولیدی بازار، می توان به کارگاه مازاری (محل ساییدن حنا- برگ طبیعی)، کارگاه حلوایی (محل تبدیل کنجد به حلوا ارده) و کارگاه رنگرزی (محل رنگ آمیزی الیاف نخی و پشمی) اشاره کرد که هر یک به اقتضای نوع فعالیت، دارای معماری ویژه خود هستند

.بازار تبریزیان: بازار تبریزیان احتمالاً متعلق به دوره قاجار است و در انتهای بازار "پنجه علی" قرار دارد. طول، عرض و ارتفاع بازار به ترتیب 59، 3/5 و 5/5 متر است. متوسط هر دهانه چهارمتر و مساحت متوسط آن 19/6 متر مربع است.

سقف این بازار به صورت طاق و تویزه با قوس های هلالی و بیشتر جناقی است. در قدیمی حجره ها چوبی و چهارلتی و مصالح به کار رفته در بنا خشت و گل، آجر و گچ است.

بازار دروازه مهریز: جهت بازار دروازه مهریز شمالی- جنوبی است؛ جنوب آن از بازار "خان" شروع می شود و به کوچه دارالشفاء یا "دروازده تاریخی" شهر ختم می شود. این بازار توسط "علی آقا" – داروغه یزد- در زمان "گور کانیان" احداث شد.

.سایر بازارهای یزد عبارتنداز:بازار مسگری- قرن نهم هـ. ق، بازار علاقبندی- قرن نهم هـ. ق بازار محمدعلی خان- زندیه، بازار صدری (شاهزاده فاضل) – قاجاریه، بازار افشار- قاجاریه، بازار خان- قرن سیزدهم هـ. ق، بازار پنجه علی، بازار قیصریه، بازار کاشیگری، بازار چیت سازی، بازار مسجد ملا اسماعیل، بازار حاجی قنبر، بازار جعفرخان و بازار نخود بریزی

اما با توجه به اینکه این بازارها هنوز در بین مردم یزد اهمیت ویژه ایی داشته و کانونهای مهم گردشگری یزد به شمار میروند در حال تخریب هستند بازارهایی که نقش استراتژیک مهمی در بافت تاریخی یزد داشته و محل فروش صنایع دستی قدیمی و سنتی یزد است

در یک بررسی اجمالی از وضعیت شهر تاریخی یزد، مشاهده می شود که طی دو دهه اخیر و با سرعت شگفت انگیزی، بافت وسیع و نوین شهری، پیرامون بافت تاریخی یزد در حال شکل گیری است و ترکیب کلی این شهر حالتی دوگانه به خود گرفته که این تغییر، بافت تاریخی این شهر با هزاران مشکل و معضل برای حفظ و نگهداری مواجه کرده است.

هسته مرکزی و قدیمی شهرتاریخی یزد با تحمیل طرح های ناقص شهری مواجه بوده و در نتیجه اجرای این طرح ها آسیب های فراوان در سیمای آنها ایجاد کرده است که این خود به نظر می رسد باعث شده تا بسیاری از دستگاه های مسئول اعم از اعضای شوراهای شهر، شهرداری و مدیران میراث فرهنگی از درگیر شدن با مسائل و معضل های بافت تاریخی و سامان دادن به آن ها اکراه داشته باشند به طوری که با گذشت سالیان سال ، هنوز قسمت های بسیاری از بافت تاریخی به ویژه بازار یزد از نابسامانی رنج می برد و اهالی کسبه را با مشکل روبرو کرده و موجی نارضایتی آنها شده است.

هرچند مرمت و بازسازی ابنیه های تاریخی به ویژه آثار ماندگار در بافت تاریخی چون بازار خان و بازار شاهزاده فاضل یزد از قانون خاص خود تبعیت می کند بازاری که شکوه و قدمت معماری خشت و گل و ایرانی اسلامی را در خود جای داده است

میراث بر جای مانده از گذشتگان در مطالعهٔ تاریخ بشر موثر هستند. حفظ آن‌ها نیازهای گذشتگان را بازگو می‌کند و در پس هر یک داستانی نهفته است. از دیدگاهی دیگر حفظ آثار می‌تواند به اعتبارسنجی خاطرات گذشتگان کمک کند

 مأموران میراث ، به بهانه حفاظت از میراث فرهنگی و آثار باستانی با پیکور افتاده بودند به جان آثار باستانی و خشت خامی که به قول کارشناسان خودشان حتینباید میخ در آن کوبیده شود! اما فریاد زدیم حسینیه و سایر آثار باستانی در حال تخریب و از بین رفتن است ، بازار زیر زمین و سیم های برق پرخطر را درست کنید اعتنا نمی کنند! /س