معبدی بی نظیر در زنجان

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زنجان؛ شاید وقتی نام معبد اژد‌ها را بشنوید ذهن شما را به معابد چین ببرد، ولی اینجا معبدی سنگی است که در ارتفاعات روستای ویر حوالی ارگ سلطانیه ساخته شده است.

مسیر‌های بی نام و نشان نیز نمی‌توانند مانع رسیدن علاقمندان و گردشگران به این مکان با ارزش شوند.

اینجا وهم و ذوق بهم آمیخته است و می‌توان به طور واضح تاثیر و تاثر هنر متقابل ایران و چین بر یکدیگر را در این مکان دید.

داش کسن یا آنچنان که جهانگردان آن رامی شناسند: معبد اژد‌ها بنایی است صخره‌ای در زنجان از نظر نقشه و نقوش تزئینی یکی از با ارزش‌ترین نمونه‌های معمارصخره‌ای در طول تاریخ معماری ایران به شمار می‌رود.

"معبد اژدها" در فاصله کمی از شهر قرار دارد و نقش دو اژد‌ها از معروف‌ترین و جذاب‌ترین نقش‌های این محوطه تاریخی است، طول آن پنج متر و ارتفاعش یک‌و‌نیم متر است.

اژد‌ها از قدیم در فرهنگ ایران وجود داشته است، اژد‌های نقش شده بر پیکره صخره‌ای داش کسن که در هنر و اندیشه ایرانی مظهر ظلم، ستم و پلیدی است با نفوذ قوم فاتح همچون محافظ همیشه بیدار که نشان از ارزانی، خیر، برکت، دولت و سلطنت دارد در هنر ایران جای می‌گیرد.

معبد داش‌کسن در دو دوره تاریخی استفاده می‌شده دوره اول زمان ساسانیان بوده است، اما از این دوره چیز زیادی باقی نمانده؛ دوره دوم، زمان فرمانروایی مغول‌ها در ایران، قرن هشتم هجری بوده است. زمانی که ایلخان مغول، ارغون از دنیا رفت، الجای‌خاتون، خواهر سلطان محمد خدابنده تصمیم گرفت به معبد شکلی تازه بدهد. برای همین از هنرمندان چینی دعوت کرد تا معبد را تزیین کنند.

دو اژد‌های عظیم به طول ۵ متر و عرض ۵/۱ متر هر کدام در پیچ و خم‌های سحر آمیز خود اسراری را نهفته دارند و شخصیت محوری معبد، از آن آنهاست، گویی محافظان همیشه بیدار معبدند و درپیچ و خم‌های شگفت انگیز خود رموز نهفته‌ای دارد.

به‌جز دو اژدها، آثار هنری زیبای دیگری هم در این معبد توجه بیننده را به‌خود جلب می‌کند. محراب‌هایی در دو طرف نقش دو اژد‌ها با مقرنس‌های ظریف و زیبا و همین‌طور نقش‌های تزیینی معبد نشان می‌دهند هنرمندانی که این نقش‌ها را به‌وجود آورده‌اند، چه چینی چه ایرانی، در کارشان مهارت زیادی داشته‌اند.

دیگر نقوش تزئینی این معبد، طاقچه‌های بسیار فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژد‌ها کنده شده اند. این طاقچه‌ها با مقرنس‌های بسیار زیبایی شکل گرفته که یاد آور استادی هنرمندان سنگ تراش معبد در آن دوره است.

همچنین نقوش اسلیمی که در نوع خود ماهرانه تراشیده شده اند با طرح‌های بسیار متنوع بیانگر فعالیت هنرمندان مسلمان در پدید آوردن این معبد است.
طبق نظر برخی باستان شناسان، قدمت این معبد به قبل از اسلام باز می‌گردد که در زمان ایلخانان نقوشی از جمله اژد‌ها بر آن افزوده شده است.

آثار به جای مانده در محل؛ این احتمال را قوت می‌بخشد که ایلخان بیش از گرایش به دین اسلام، اقدام به ساخت به این معبد نموده است.

حالا این بنا صدمه‌های زیادی دیده، آن‌قدر که چیزی جز یک صخره و تکه‌هایی از سنگ که در دامنه آن ریخته، دیده نمی‌شود با وجود این هنوز هم به‌خاطر نقشه معماری‌اش و همین‌طور به‌خاطر نقش‌های تزیینی‌اش، جزو ارزشمندترین بنا‌های سنگی ایران محسوب می‌شود.

در کاوش‌های باستان شناسی برای معبد در سال‌های ۸۶ و ۸۷ با انجام پژوهش‌هایی برای تصمیم گیری درست در مورد محافظت و نگه‌داری از بنای سنگی معبد داش‌کسن اقدامات لازم به عمل آمد. این پژوهش‌ها در نهایت نصب محفظه شیشه‌ای پیرامون نقوش سنگی را در پی داشت.

معبد تاریخی داش کسن از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده اشراف دارد وراه رسیدن به این معبد چندان مناسب نبوده و از روستای ویر به بعد کاملا خاکی است.

خانم عسگری ازکارشناس فرهنگی درباره ساخت معبد داش کسن گفت: ساخت این معبد آشتی بین ملت‌ها و آیین‌های گذشته است که در کنار صلح و آرامش در کنار هم می‌زیستند.

عسگریان معاون احیاء و مرمت آثار تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان در جواب سوال خبرنگار ما مبنی بر نامناسب بودن مسیر این معبد افزود: زیرسازی راه معبد داش کسن صورت گرفته، ولی هنوز آسفالت ریزی آن هنوز انجام نشده است.

عسگریان گفت: با توجه به اینکه در این مکان بلیط فروشی نمی‌شود به همین جهت تعداد دقیق بازدید کنندگان از این معبد مشخص نیست، ولی آنگونه که از شواهد پیداست گردشگرانی که از گنبد سلطانیه بازدید می‌کنند زمانی هر چند کوتاه مهمان این معبد نیز می‌شوند.