شرح مختصری از زندگی امام جواد(ع)

به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ محمد بن على بن موسى الرضا عليه السّلام، نهمين پيشواى شيعيان و از برگزيدگان خدا براى هدايت مى‌ باشند. ایشان در سال 195 هجری در مدینه چشم به جهان گشودند و در آخر ذى‌قعدۀ سال 220 هجرى توسط همسرشان ام الفضل دختر مأمون در حالی که بیش از 25 سال نداشتند و پس از 17 سال امامت، به شهادت رسیدند.

ولادت

كلينى، شيخ مفيد و شيخ طوسى تولّد آن حضرت را در ماه رمضان دانسته‌اند. ولی در مصباح کفعمی آمده است که: ابن عياش گفت توقيعى توسط شيخ بزرگوار أبوالقاسم (رضوان اللَّه عليه) با اين جملات خارج شد: «اللهم انى اسألك بالمولودين في رجب: محمّد بن علي الثاني و ابنه علي بن محمّد المنتخب». ابن عياش می گويد ولادت حضرت جواد(علیه السلام) در دهم ماه رجب بود. اما چیزی که مسلم است این است که حضرت در سال 195 هجری در مدینه به دنیا آمده اند در خانواده امام رضا عليه السلام و در محافل شيعه، از حضرت جواد عليه السلام به عنوان مولودى پرخير و بركت ياد مى‌شد. چنانكه ابو يحياى صنعانى مى‌گويد: روزى در محضر امام رضا عليه السلام، فرزندش ابوجعفر را كه خردسال بود، آوردند. امام فرمود: «اين مولودى است كه براى شيعيان ما، با بركت ‌تر از او زاده نشده است».

همسران ایشان

همسران آن حضرت: حضرت سمانه خاتون سلام الله علیها و ام الفضل دختر مأمون که جاسوس در خانه حضرت بود و حضرتش را با سم به شهادت رسانيد.

فرزندان ایشان

1- امام علی النقی علیه السلام

2- ابواحمد موسی مبرقع: ايشان جد سادات رضوى است كه الحمدلله نسل فرزندان وى هنوز هم زياد هستند و بسيارى از سادات نسبشان به او مي رسد. وى اولين فرد از سادات رضوى است كه در سال 256 هق به قم وارد شد و چون همواره به روى خويش رقع (نقاب ) مى انداخت بنابراين به ايشان موسى مبرقع مى گويند.

3- حكيمه خاتون سلام الله علیها: وى از زنان نيكوكار، اهل عبادت ، تيزهوش ،بود كه در موضوع ازدواج امام حسن عسكرى عليه السلام با نرجس خاتون مادر حضرت حجت ثانى عشر رواياتى از ايشان نقل شده است.

مادر تمام این بزرگواران سمانه خاتون سلام الله علیها بوده‌اند.

برخورد امام با فرقه‌ها

از پرسش‌های شیعیان و پاسخ‌های امام جواد که در منابع شیعی نقل شده، به دست می‌آید که در دوره امامت جوادالائمه، فرقه‌های اهل حدیث، واقفیه، زیدیه و غلات فعالیت می‌کردند. اهل حدیث بر این باور بودند که خدا جسم است. امام جواد(ع) شیعیان را از نماز خواندن پشت سر کسانی که خدا را جسم می‌دانستند و نیز از پرداخت زکات به آنان نهی می‌کرد. ایشان در پاسخ به ابوهاشم جعفری که از تفسیر آیه «لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصار» پرسیده بود، امکان دیدن خدا با چشم(عقیده مجسمه) را نفی کرد و فرمود: اوهام قلوب، دقیق‌تر از دید چشمان است. انسان می‌تواند چیزهایی را که ندیده‌ تصور کند اما نمی‌تواند آنها را ببیند. وقتی که اوهام قلوب نمی‌توانند خدا را درک کنند چگونه چشمان او را بینند و درک کنند؟

روایاتی از امام جواد(ع) در مذمت واقفیان نقل شده است. امام نهم، زیدیه و واقفیان را در ردیف نواصب قرار می‌دادند و می‌فرمودند آیه «وجوهٌ یومئذٍ خاشعه، عاملهٌ ناصبه» درباره آنان نازل شده است. همچنین امام جواد اصحاب خود را، از نماز خواندن پشت سر واقفیان نهی می‌کرد.

امام جواد(ع)، غالیانی همچون ابوالخطاب و پیروان او را لعن می‌کردند. ایشان همچنین کسانی که در لعن ابوالخطاب توقف یا تردید می‌کردند را نیز لعن می‌نمودند. حضرت جوادالائمه، افرادی همچون ابوالغمر، جعفر بن واقد و هاشم بن ابی‌هاشم را پیرو ابوالخطاب معرفی می‌کردند و می‌فرمودند که آنها با نام ما (اهل بیت) از مردم بهره‌کشی می‌کنند. بنابر روایتی که در رجال کشی آمده است، امام جواد(ع) قتل دو تن از غلات به نام‌های ابوالمهری و ابن ابی‌رزقاء را جایز دانست و دلیل آن را نقش آنان در منحرف کردن شیعیان عنوان کرد. گفته شده که امام جواد(ع) در نامه‌هایی که برای وکلای خود می‌فرستادند، شیعیان را از رفت و آمد با غالیان منع می‌کردند.

همچنین حضرت جوادالائمه خطاب به محمد بن سنان، ادعای مفوضه مبنی بر واگذاری خلق و تدبیر جهان به پیامبر(ص) و امامان را رد کردند. البته تفویض احکام را به عنوان عقیده‌ای درست معرفی نمودند و آن را هم به مشیت الهی منتسب کردند و فرمودند: «این عقیده‌ای است که هر کس از آن جلوتر برود از اسلام خارج است و هر کس آن را نپذیرد (دینش) نابود می‌شود و هر کس آن را بپذیرد به حق پیوسته است.»

اخلاق و فضایل امام جواد علیه‌السلام‌

نهمين پيشواى ما را به خاطر دست بخشنده و گستردگی جود و كرم، «جواد» مى‌خوانند. امام جواد علیه‌السلام‌ وقتی خبر بیماری کسی را می‌شنیدند، به عیادتش می شتافتند و از او دلجویی می کردند. غذای امام جواد علیه السلام همانند جد بزرگوارشان امیرمؤمنان علیه السلام خیلی ساده و به دور از تشریفات بود. ایشان همانند فقیران جامعه غذا می خوردند و با دیگران هم غذا می شدند. در بسيارى از احاديث آمده است كه آن‌حضرت از آنچه در درون ضماير مردم مى‌گذشته و يا رويدادهايى كه در آينده براى آنها پيش‌ مى‌آمده، مطّلع بوده و از آنها خبر مى‌داده اند.

ارتباط با شیعیان

امام جواد(ع) از طریق وکیلان (نمایندگان) با شیعیان در ارتباط بودند. ایشان در سرزمین‌های اسلامی از جمله بغداد، کوفه، اهواز، بصره، همدان، قم، ری، سیستان و بُست نمایندگانی داشتند. تعداد وکیلان امام جواد را ۱۳ تن گفته‌اند. آنان وجوهات شرعی شیعیان را به ایشان می‌رساندند. ابراهیم بن محمد همدانی در همدان و ابوعمرو حذّاء در نواحی بصره وکالت آن حضرت را بر عهده داشتند. صالح بن محمد بن سهل به موقوفات آن حضرت در قم رسیدگی می‌کرد. همچنین زکریا بن آدم قمی، عبدالعزیز بن مهتدی اشعری قمی، صفوان بن یحیی، علی بن مهزیار و یحیی بن ابی‌عمران از وکلای امام جواد(ع) بودند. برخی از نویسندگان با استناد به شواهدی محمد بن فرج رخجی و ابوهاشم جعفری را از وکیلان ایشان به شمار آورده‌اند. البته احمد بن محمد سیاری نیز ادعای وکالت از سوی امام جواد(ع) را داشت ولی امام ضمن رد ادعای او، از شیعیان خواستند تا وجوهات را تحویل وی ندهند.

گفته شده است که امام جواد(ع) به دو دلیل از سازمان وکالت برای ارتباط با شیعیان استفاده می‌کردند: 1- تحت کنترل دستگاه حاکم بودند 2- برای دوره غیبت زمینه‌سازی می‌کردند.

 امام نهم شیعیان در ایام حج نیز با شیعیان دیدار و گفتگو می‌کردند. برخی از محققان بر این باروند که سفر امام رضا(ع) به خراسان، سبب شده بود تا روابط شیعیان با امامان خود گسترش یابد. از این رو شیعیانی از خراسان، ری و بست و سجستان در ایام حج به دیدار امام می‌آمدند.

 شیعیان با امام جواد(ع)، از طریق نامه‌نگاری نیز در ارتباط بودند. آنان در نامه‌هایشان سؤالاتی را که بیشتر در مسائل فقهی بود، مطرح می‌کردند و امام به آنها پاسخ می‌دادند. در موسوعة الامام الجواد، به جز پدر و پسر امام، نام ۶۳ تن از افرادی که حضرت با آنان مکاتبه داشته اند، گرد آمده است. البته برخی از نامه‌ها در پاسخ به گروهی از شیعیان نوشته شده است.

شهادت امام جواد (علیه السلام)

معتصم عباسی كه از رشك بيش از حد و كم علاقه شدن ام فضل دختر مامون به امام جواد(ع) آگاه بود، با همكارى جعفر پسر مامون و برادر ام فضل و از راه حيله و نيرنگ زمينه اى فراهم ساخت كه ام فضل را تحريك و به قتل امام جواد وادار نمايد. معتصم يا جعفر سمى را در انگور رازقى تزريق كردند و براى ام فضل فرستادند و او نيز آنرا در كاسه اى گذاشت و جلو همسر جوانش حضرت جواد عليه السلام نهاد. زمانيكه حضرت جواد عليه السلام از آن انگور ميل فرمودند، طولى نكشيد كه آن عزيز آثار زهر را احساس فرمودند و كم كم درد شديد بر ايشان عارض گرديد. به سختى ايشان را رنجور ساخت در آن حال آن زن نابكار پشيمان شده و گريه مى كرد. حضرت جواد عليه السلام فرمودند: «اكنون كه مرا كشتى - اين گريه ات ديگر براى چيست؟ به خدا سوگند به چنان فقر و تنگدستى گرفتار مى شوى كه قابل جبران نباشد و به دردى مبتلا مى شوى كه درمان ندارد و به بلائى گرفتار مى شوى كه پوشيده نماند.»

امام جواد(ع) را پس از شهادتشان در مقبره قريش بغداد و پشت قبر مطهر جد مظلوم باب الحوائجش موسى بن جعفر(ع) به خاک سپردند.

انتهای پیام/