تداوم خشکسالی در سیستان پایان عمر هزاران ساله کشاورزی را رقم خواهد زد

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زاهدان،  تداوم خشکسالی در سیستان و بلوچستان به ویژه منطقه سیستان به عنوان قطب کشاورزی این استان در چند سال گذشته که در سال زراعی ۹۶ - ۹۷ به اوج رسیده پایان عمر هزاران ساله کشاورزی و تبعات بعد از آن از جمله افزایش مهاجرت‌ها از این منطقه را رقم خواهد زد.

به گفته کارشناسان خشکسالی پی در پی در این استان اثرات مخرب فراوانی در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی وارد کرده به طوری که کاهش ذخایر آبی، افزایش کانون‌های بحرانی ریزگرد‌ها و روند شور شدن زمین‌های زراعی، از بین رفتن مراتع و پوشش گیاهی در منطقه، مهاجرت و به وجود آمدن حاشیه نشینی در اطراف شهر‌های بزرگ و خشک شدن ذخایر آب زیر زمینی و قنوات از جمله این مشکلات است.

مردم شمال سیستان و بلوچستان از سال ۷۶ تا کنون با خشکسالی دست به گریبانند، اما متاسفانه در سال‌های اخیر به ویژه سال زراعی جاری با قطع کامل آب رودخانه هیرمند شاهد خشکسالی شدید در این منطقه هستیم به طوری که به بخش زیادی از باغات و زمین‌های کشاورزی منطقه خسارت وارد آمده است.

آورد کم آب رودخانه هیرمند که باید از افغانستان تامین شود در سال گذشته سبب شده بود بخشی از کشاورزان منطقه زمین‌های خود را در سال زراعی جاری زیر کشت ببرند و بخشی نیز نتوانستند کشت کنند، اما قطع کامل آب این رودخانه سبب نابودی محصولات آنان شد به طوری که از این محصولات حتی نمی‌توان به عنوان خوراک دام‌ها استفاده کرد.

تنها منبع آبی اصلی شمال سیستان و بلوچستان متشکل از شهرستان‌های زابل، زهک، هامون، نیمروز و هیرمند و زاهدان رودخانه هیرمند است که از افغانستان سرچشمه می‌گیرد و در کنار آن از آب مخازن موجود نیز برای فعالیت‌های کشاورزی استفاده می‌شود که به تنهایی جوابگوی نیاز منطقه نیست.

نجفی رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از زاهدان، گفت: ۲۰۰ هزار هکتار زمین زراعی و ۸۴ هزار هکتار باغ در این استان وجود دارد که ۱۲۰ هزار هکتار از زمین‌های زراعی و ۲ هزار هکتار از باغات در منطقه سیستان واقع شده است.

منطقه سیستان همیشه در طول تاریخ هر ۳۰ سال یک دوره خشکسالی را شاهد بوده، اما متوسط زمان دوره جدید از خشکسالی که ۲ دهه طول کشیده نسبت به دوره‌های قبل به مراتب بیشتر بوده و امسال نیز به سبب قطع کامل آب رودخانه هیرمند به اوج رسیده و احتمال نابودی کشاورزی منطقه زیاد است.

آیت الله عباسعلی سلیمانی نماینده، ولی فقیه در سیستان و بلوچستان در نشست هفته جاری شورای اداری از نمایندگان مردم استان در مجلس خواست به طور جدی مساله خشکسالی منطقه را پیگیری کنند، که بعد از مطرح شدن این درخواست نمایندگان مردم زابل و زاهدان در جلسات علنی مجلس خواستار حل مشکلات ناشی از خشکسالی مردم سیستان شدند.

نماینده مردم زابل در نشست علنی روز چهارشنبه مجلس گفت: حق آبه هیرمند را به صورت جدی از افغانستان مطالبه کنید.

حبیب الله دهمرده در تذکری به رئیس جمهور گفت: آقای رئیس جمهور با توجه به خشکسالی در سیستان به داد مردم برسید، به منظور کاهش درصدی از آلام مردم دستور دهید هیاتی به نمایندگی از طرف شما به منطقه اعزام شود تا تصویر واقعی برای شما تهیه کنند و خسارت ناشی از فاجعه خشکسالی را هرچه سریعتر به مردم پرداخت کنید.

وی اظهار کرد: حق آبه رودخانه هیرمند را از افغانستان به صورت جدی مطالبه کنید، میزان بارندگی در سال زراعی ۹۶-۹۷ تنها ۷.۶ میلیمتر بوده و ورودی رودخانه هیرمند نسبت به سال زراعی ۹۵-۹۶ فقط ۲ درصد بوده، یعنی ۹۸ درصد کاهش داشته است.

این نماینده مجلس ادامه داد: نتیجه این امر سبب شده مردم سیستان کار و سرمایه خود را از دست بدهند، امروز مردم منتظر عنایت دولت هستند.

فرماندار شهرستان زابل  خشکسالی را مساله جدیدی ندانست و گفت: این پدیده حدود ۲ دهه گریبانگیر مردم این استان به ویژه سیستان است.

هوشنگ ناظری افزود: مشکلات ناشی از خشکسالی منطقه سیستان به دلیل وابستگی به منابع آب خارجی، بیشتر از سایر نقاط سیستان و بلوچستان است به طوری که از سال ۷۶ خشکسالی در این منطقه آغاز و سال ۷۹ تالاب هامون به طور کامل خشک شد.

وی ادامه داد: از آن تاریخ به بعد هر از گاهی آب به شکل خیلی محدود و کم وارد سیستان می‌شد که مردم منطقه با آن کشاورزی می‌کردند.

وی تصریح کرد: در سال زراعی امسال (۹۶ - ۹۷) به دلیل اینکه آوردی از رودخانه هیرمند نداشتیم، شدت خشکسالی نسبت به قبل بیشتر شده است.

فرماندار زابل تاکید کرد: با توجه به این وضعیت خشکسالی امسال در سیستان به شدت نمود پیدا کرده، تبعات منفی آن همراه با مشکلات زیاد برای مردم تا پایان سال زراعی ادامه خواهد داشت.

اجرای طرح ۴۶ هزار هکتار آبرسانی با لوله به دشت سیستان، پیگیری حق آبه تالاب هامون، حفر چاه برای دسترسی به آب‌های ژرف و انتقال آب از دریای عمان از مهمترین برنامه‌های دولت برای کمک به بهبود وضعیت خشکسالی در سیستان و بلوچستان به ویژه سیستان است.

ناظری افزود: برنامه‌های زیادی در بخش خارجی برای تامین حق آبه تالاب هامون توسط دولت در حال اجراست و تیمی به سرپرستی دکتر عراقچی برای پیگیری این موضوع تعیین شده که مذاکرات زیادی با کشور افغانستان برای گرفتن حق آبه هیرمند و تالاب هامون انجام دادند.

وی خاطرنشان کرد: حق آبه هیرمند دارای پروتکلی بوده در گذشته و در مساله حق آبه تالاب هامون بر اساس نظر مجامع بین المللی و کنوانسیون رامسر همه کشور‌هایی که آب تالاب‌های کشور‌های دیگر در حوزه خارج از آن کشور در محدوده آن‌ها قرار دارد باید آب مورد نیاز آن را تامین کنند.

**طرح آبیاری با لوله در ۱۰ هزار هکتار از دشت سیستان اجرا شده است

فرماندار زابل گفت: اجرای طرح ۴۶ هزار هکتار آبیاری با لوله زمین‌های کشاورزی دشت سیستان از دیگر طرح‌های دولت با هدف استفاده حداکثری از حداقل آب و تخصیص آب زراعی مطمئن به کشاورزان و باغداران است.

وی ادامه داد: هم اینک حدود ۱۰ هزار هکتار از زمین‌های دشت سیستان با اتمام لوله گذاری و پرداخت اعتبار از سوی وزارت نیرو به شرکت برق برای برق رسانی به ایستگاه‌های پمپاژ آماده بهره برداری است.

ناظری افزود: هر خانوار در این طرح به طور متوسط ۲ هکتار زمین در اختیار خواهد داشت که با آب مطمئن و الگوی کشت مناسب و اقتصادی به فعالیت زراعی بپردازد.

**عملیات حفر چاه برای دسترسی به آب‌های ژرف بزودی آغاز می‌شود

وی گفت: در ارتباط با آب‌های ژرف با تامین اعتبار از سوی دولت کار‌های مطالعاتی توسط وزارت نیرو با هماهنگی مشاور خارجی انجام و وسایل و تجهیزات وارد منطقه سیستان شده است.

وی تصریح کرد: بزودی این کارگاه عملیات حفاری را برای استفاده از آب‌های ژرف آغاز می‌کند که نتیجه آن مقابله با خشکسالی و تامین آب مورد نیاز مردم منطقه خواهد بود.

فرماندار زابل انتقال آب از دریای عمان به مناطق مختلف سیستان و بلوچستان و استان‌های کرمان، هرمزگان و خراسان جنوبی را از دیگر طرح‌های در دست بررسی دولت برشمرد و گفت: کار‌های مطالعاتی آن به صورت فوری در حال انجام است.

ناظری تاکید کرد: امیدواریم برنامه مطالعاتی این طرح بزودی به نتیجه برسد، زیرا می‌تواند منبع آبی جایگزین خوبی در منطقه سیستان باشد.

وی گفت: همچنین می‌توانیم علاوه بر تغییر الگوی کشت، با توجه به محدود بودن منابع آبی از ظرفیت سایر بخش‌ها که نیاز به آب ندارد مانند انرژی‌های نو، مرز، ترانزیت کالا، توسعه گردشگری و صنایع برای بهبود وضعیت معیشتی مردم بهره گیریم.

**خشکسالی ۴۵۰ میلیارد ریال به زمین‌های کشاورزی زابل خسارت زد

فرماندار زابل گفت: بخشی از کشاورزان این شهرستان آب مرحله نخست خود از ذخیره چاه نیمه را دریافت کردند و زمین‌های خود را تاحدودی زیرکشت بردند، اما عده‌ای از کشاورزان در این مرحله نیز آب لازم را برای کشت نداشتند.

ناظری ادامه داد: در سال زراعی گذشته همزمان با استفاده از مخازن ذخیره سازی، آورد‌های هیرمند هم برای تامین آب زمین‌های کشاورزی وجود داشت، اما امسال با توجه به نبود این آب نتوانستیم به شکل مکمل آب مورد نیاز را رهاسازی کنیم و این مساله سبب خشک شدن بخش زیادی از محصولات کشاورزی مانند گندم، جو، پیاز، سیر، یونجه و شبدر در منطقه شد.

وی با اشاره به اینکه بیش از هفت هزار و ۸۰۰ هکتار زمین در سال زراعی امسال در زابل به زیر کشت رفته بود گفت: بر اساس برآورد‌های انجام شده خشکسالی امسال ۴۵۰ میلیارد ریال به زمین‌های کشاورزی این شهرستان خسارت زد.

وی اظهار داشت: خسارت خشکسالی همچنین به ۲۵۰ هکتار از باغات زابل بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال بوده است.

وی تصریح کرد: در بحث دام نیز با مشکلات زیادی مواجه شدیم در گذشته وقتی که علوفه را نمی‌توانستیم تامین کنیم بخشی از کشت‌ها صرف مصرف دام‌های منطقه می‌شد، اما با توجه به خشکسالی اکنون دام‌ها همان محصولات خشک شده روی زمین را هم نمی‌خورند، چون تغییر مزه داده و به سمت تلخی رفته و دیگر قابل استفاده برای دام‌ها نیست.

وی تاکید کرد: برنامه ریزی شده علوفه مورد نیاز دام‌ها از سایر مناطق کشور وارد شود و این وظیفه بر عهده شرکت پشتیبانی دام و تعاون روستایی است.

فرماندار زابل گفت: بر اساس پیگیری‌های انجام شده خسارت وارده ناشی از خشکسالی به کشاورزان منطقه از سه محل صندوق بیمه، صندوق خسارت و اعتبارات مربوط به ستاد بحران پرداخت می‌شود.

**۱۰۰ درصد گستره سیستان و بلوچستان دچار خشکسالی است

رئیس گروه تحقیقات هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: ۱۰۰ درصد گستره این استان از سال گذشته دچار خشکسالی در درجات متوسط، شدید و بسیار شدید شده است.

الله بخش ریگی اظهار داشت: خشکسالی این مدت در ۵۵ درصد از گستره سیستان و بلوچستان شدید، ۳۴ درصد بسیار شدید و ۱۱ درصد متوسط گزارش شده است.

وی با اشاره به بارندگی‌های سیستان و بلوچستان در سال زراعی ۹۶-۹۷ گفت: از یکم مهرماه سال گذشته تا ۲۱ فروردین امسال میزان بارش‌های این استان تقریبا ۲۰ میلی متر اعلام شد که نسبت به دوره مشابه سال گذشته ۷۶ درصد و نسبت به بلند مدت خود ۷۸ درصد دچار کاهش بارندگی بوده است.

ریگی افزود: سیستان و بلوچستان در این مدت ۱۷ درصد بارندگی خود را دریافت کرده و دچار ۸۳ درصد کمبود بارش است.

وی تصریح کرد: با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان بیشتر بارش‌های خود را در فصل زمستان دریافت می‌کند احتمال جبران این کمبود بارش در ادامه سال آبی بعید است.

سیستان و بلوچستان به دلیل بروز خشکسالی افزون بر ۱۹ ساله و وزش باد‌های موسمی ۱۲۰ روزه در سیستان و مونسون در دریای عمان و سواحل چابهار همواره با باد‌ها و توفان‌های شدید و گرد و غبار روبروست که گاه سبب کاهش دید و آلودگی هوا بیشتر از ۲۰ برابر حد استاندارد می‌شود.

خشکی تالاب بین المللی هامون در شمال سیستان و بلوچستان و جازموریان در جنوب غرب استان، قطع آب رودخانه هیرمند، کاهش سفره‌های آب زیر زمینی، کمبود نزولات آسمانی، گرمای زیاد و تبخیر بیش از حد نرمال کشور این استان را با مشکلات زیادی در زمینه تامین آب آشامیدنی و کشاورزی رو به رو کرده است.

انتهای پیام/ع