برجام، جامعه جهانی را در معرض انتخابی سخت قرار داده است/ نوشتن یادگاری بر دیوار اروپایی‌ها کار درستی نیست

دبیر شورای راهبردی روابط خارجی در یاداشتی اختصاصی برای باشگاه خبرنگاران جوان به تشریح رفتار اروپایی‌ها در قبال برجام پرداخت.

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان؛ محمدباقر خرمشاد دبیر شورای راهبردی روابط خارجی در یک یادداشت اختصاصی برای باشگاه خبرنگاران جوان به تشریح سیاست اروپا در قبال برجام پرداخت.

وی در این یادداشت تلاش کرده است تا پاسخی روشن نسبت به این سوال بدهد که آیا می‌توان برجامی متکی بر اروپا تصور کرد یا خیر؟ همچنین خرمشاد در این یادداشت به تلاش اروپایی‌ها برای حفظ برجام و دلایل آنها برای این کار نیز پرداخته است.

متن این یادادشت به شرح زیر است:

در شرایط کنونی معاهده برجام جامعه جهانی را در معرض یک آزمون جدی قرار داده است. در جهانی که امروز در دهه دوم قرن بیست و یکم دچار آشوب فراوانی است و از بی نظمی ناشی از دوران گذار رنج می برد. چنانچه برجام با توجه به رفتار ایالات متحده دچار توقف بشود، آسیب‌های بین المللی آن بسیار گسترده خواهد بود.

بنابراین با توجه به وضعیت کنونی، اروپایی‌ها در دو راهی سختی قرار گرفته‌اند. آنها از یک طرف با سر و صدایی که به راه انداختند یک معاهده بین المللی را میزبانی کردند که اثرگذاری زیادی بر عدم اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی دارد و از دید آنها یک دستاورد مهم تلقی می‌شود که نشانه‌ای از استقلال سیاست خارجی دولت‌های قاره سبز است، اما در آن سوی قضیه با بد عهدی آمریکا روبه‌رو شده‌اند. کشوری که متحد سنتی آنها پس از جنگ جهانی دوم بوده است و به نوعی هم پیمان تلقی می‌شود. در این میان آمریکا با تمامیت طلبی تلاش می‌کند این معاهده بین المللی را علی رغم تعهداتی که دولت قبلی این کشور پذیرفته است، زیر سوال ببرد.

این نکته لازم به ذکر است که اروپایی‌ها در گذشته نیز رفتارهای دوگانه‌ای داشته‌اند و گاهی در مقابل تحریم‌ها، قانونی را وضع کردند تا استقلال خود را حفظ کنند و زمانی نیز فارغ از نگاه به استقلال از آمریکا تبعت کرده‌اند، اما آنچه بیش از همه باید به آن توجه کرد انتخاب سختی است که پیش روی تروئیکای اروپایی وجود دارد. آنها در پیچی قرار گرفته‌اند که ملزم به انتخاب هستند، به طوری که در معرض آزمونی بزرگ باید یکی از دو راه یعنی ایران یا آمریکا را برگزینند. اروپایی‌ها بارها اذعان کرده‌اند که میزبان شکل گیری این توافق راهبردی بوده‌اند و در خلال گفت‌وگوی سخت و سنگین بین ایران و آمریکا برای دستیابی به نقطه نظری مشترک، نقش مهمی را ایفا کرده‌اند.

این آزمون سخت تاثیر قابل توجهی بر روابط اروپا با ایران و آمریکا خواهد داشت و در عین حال صحنه بین الملل درگیر پیامدهای گسترده‌تر خواهد کرد با توجه به اینکه ایران به تمام تعهدات خود به خوبی عمل کرده است پایداری این پیمان استراتژیک موجب می‌شود که سنگ روی سنگ بماند. در غیر این صورت باید منتظر موجی از بی اعتمادی در تعاملات بین دولتی باشیم.

ما به عنوان یک کشور متعهد طبیعتا مایل هستیم اروپایی‌ها به عهد خود به صورت طولانی مدت‌تر پایبند بمانند و با در نظر گرفتن منافع دراز مدت خود و جهان پای برجام بایستند، به خصوص در زمانی که ایالات متحده آمریکا در حوزه‌های مختلف با اروپا دچار چالش شده است، این نظریه بیشتر قوت می‌گیرد که اروپا در هر صورتی برجام را حفظ کند.

منازعه و کشمکش درباره ناتو، محیط زیست جهانی، تعرفه‌های گمرکی و تجارت بین الملل همه از عواملی هستند که به عنوان مولفه‌های اثرگذار در راوبط واشنگتن-بروکسل نقش مهمی را ایفا می‌کنند لذا شرایط به گونه‌ای است که فرض پایبندی اروپایی‌ها به برجام تقویت شده است.

البته در این میان شواهدی نیز وجود دارد مبنی اینکه در گذشته اروپایی‌ها نتوانستند در برابر رفتار آمریکا هویت مستقلی را برای خود تعریف کنند، بنابراین ماندن آنها در برجام راهی دو سویه است که یک سوی آن به منفعت و طرف دیگر آن به ضرر ختم می‌شود. انتخاب برای اروپایی‌ها گزینش بین یک دوست قدیمی غیرقابل اعتماد و اعتمادسازی برای جهان است لذا من فکر می‌کنم منافع ماندن در برجام برای اروپایی‌ها و نظم آینده جهانی بلند مدت‌تر خواهد بود در حالی که ماندن آنها در کنار ایالات متحده و زیر پا گذاشتن این تعهد بین المللی که زیر نظر صد هزار نگاه بین المللی شکل گرفته تبعات مطلوبی را در پی نخواهد داشت.

اما در خصوص اعتماد به اروپایی‌ها و تصور برجام با اروپا و بدون آمریکا باید بگویم در روابط بین الملل جمله معروفی از هابز است که می‌گوید :" انسان گرگ انسان است." وقتی معادله در روابط بین الملل بر این امر استوار است که هر کشوری گرگ کشور دیگر محسوب می‌شود و دیوار بی اعتمادی کوتاه‌تر از این است که بخواهیم منافع ملی خود را متکی بر کشوری دیگر کنیم. صحبت بر اساس اعتماد صرف و پاک کمی دور از انتظار است.

در روابط بین الملل قدرت هر حرف اول را می زند لذا در چنین فضایی نمی‌شود به هیچ کس و هیچ چیز اعتماد کرد زیرا ماهیت روابط بین الملل بر مبنای جدایی اخلاق از سیاست است و این امر راهبرد حاکم بر روابط دولت‌ها است، بنابراین بازیگران کمی را می‌توان یافت که به نام اخلاق بخواهند سایر قواعد را که مبتنی بر منفعت طلبی و قدرت محوری است را کنار بگذارند در نتیجه اخلاق در روابط بین الملل قربانی اول است و اینکه ما بتوانیم به اروپایی‌ها اعتماد کنیم و روی دیوار آنها یادگاری بنویسم نه تنها در خصوص اروپا بلکه در مورد هیچ کشور دیگری نیز صادق نیست.

به همین جهت کشور ما بایستی هم با ماندن آمریکا در برجام و هم با نماندن آن گام‌های خود را برنامه ریزی کند. اینکه لفظی تحت عنوان اعتماد را استفاده کنیم اگر مفهومش این است که اروپایی‌ها باشند خیالمان راحت است و اتفاقی نخواهد افتاد صد البته اشتباه است؛ از سوی دیگر هم نباید بر اساس پیش فرض‌ها رابطه خودمان را با اروپایی‌ها بهم بریزیم و رفتار عاقلانه‌ای نداشته باشیم. در شرایط کنونی بایستی متناسب با تاکیدات بزرگان سیاسی کشورمان که معتقد هستند باید دست روی زانوی خودمان بگذاریم و بلند شویم، گام برداریم و در هر شرایطی رفتار پیش‌دستانه‌ای نداشته باشیم، اما برای هر رخدادی پیش بینی لازم را کنیم.

انتهای پیام/