تجلی ظرافت اندیشه بانوان ممقان در هنر توخوش

 به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛ سوزن دوزی ممقان این رشته هنری که به شکل خانگی در ممقان رواج دارد و ساعات فراغت زنان و دختران خانه دار را به خود اختصاص داده، الهام گرفته از فرهنگ بومی منطقه است و رگه هایی ناب از فرهنگ و فولکلور منطقه در آن به چشم می‌خورد.

سوزن دوزی یکی از شعب رو دوزی‌ های ایرانی‌ است‌ که‌ طی آن زمینه اساسی‌ پارچه‌‌ را بخیه می‌پوشاند و زمینه تازه‌ از نقش و رنگ‌ ایجاد می‌شود ودر گذشته تولیدات دست‌ اندرکاران را ‌بیشتر نوعی‌ کلاه که‌ دارای مصرف محلی بود.

آذربایجان شرقی، گنجینه صنایع دستی ایران

فرشاد به آفرین معاون صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛گفت: هنر توخوش یا سوزن دوزی ممقان جزو مهارتهای رودوزی است که از دیر باز در گنجینه صنایع دستی ایران کاربرد داشته و این نوع رودوزی با ویژگیهای خاص آن به جز در آذربایجان شرقی در هیچ منطقه دیگری از کشورمان رایج نیست.

وی افزود: سوزن دوزی ممقان که از سالیان دور توسط دختران و زنان با ظرافتی خاص در انتخاب رنگها و طرح اندازیها تاثیر پذیرفته از علائق بومی و شرایط زیست است با مواد اولیه در دسترس و عمدتا در اوقات فراغت انجام می شود.

وی افزود: برخلاف اغلب توليدات صنايع دستی كشور كه در محدوده جغرافيایی وسيعی توليد می شود ممقان دوزی فقط در اين شهر رواج دارد و به اصطلاح، خاص اين منطقه است .

معاون صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی، گفت: منحصربه فرد بودن هنری در يك شهر كوچك باعث می شود اين هنر همواره از شرايط حاكم بر منطقه مثل مسائل اقتصادی و اجتماعی و... متاثر شده و ركود و رونق منطقه برآن تاثير مستقيمی دارد.

ترویج هنر سوزن دوزی در روستاهای همجوار آذربایجان شرقی

الهام هاشمی راد هنرمند و مربی صنایع دستی ممقان دوزی نیز درگفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛گفت: زیبایی این هنر با اینکه انحصارا مربوط به شهرممقان است ما را سر شوق آورد  تا در تبریز هم شروع به تولید و ترویج سوزن دوزی کنم  تا این هنرزیبا به دست فراموشی سپرده نشود .

وی افزود: متاسفانه خانم های ممقان که دوزندگان اصلی این هنر می باشند به علت ناتوانی در توزیع وفروش محصولات خود به پاک کردن نخود روی آوردند.

وی،گفت: ممقان دوزی یا سوزن دوزی مختص آذربایجان شرقی است همونطور که ازنامش پیداست این هنر زیبا و رنگارنگ توسط زنان و دختران شهرستان ممقان تولید می شود.

وی افزود :درقدیم از این هنر زیبا بیشتر برای تهیه کلاه و جلیقه استفاده می کردند ولی درحال حاضر کاربردهای زیادی ازقبیل زیر لیوانی‌، کمربند، کفش، جلیقه و سالفت (نوعی‌ رومیزی که‌‌ دارای ابعاد متفاوتی‌ است‌ و معمولا در وسط‌ میزهای بزرگ‌ گسترده‌ می شود) وکوسن،کیف، جاموبایلی و...نسبت به خلاقیت وابتکار دوزنده استفاده می شود.

مربی صنایع دستی ممقان دوزی گفت: این هنرزیبا روی پارچه دبیت ویا چادرمشکی غیر قابل استفاده است، خانوم ها درممقان با سوزن 4یا5سانتی وبا نخ های ابریشم الوان «طبیعی یا مصنوعی و ویسکوز»شروع به دوخت می کنند.

هاشمی راد  به نحوه دوخت ممقان اشاره کرد و گفت: ابتدا طرح و اندازه مورد نظر با «کاغذ روزنامه یا پاکت سیمان »به عنوان لایی برش داده می شود و سپس پارچه دبیت راکمی بزرگتر از روزنامه برش داده و روزنامه را پشت پارچه قرارداده لبه های پارچه رابه پشت تا زده وبا نخ قرقره می دوزند وبه طوری که کل زمینه پوشیده می شود و از نقش های زیبایی که معمولا هم به صورت ذهنی دوخته می شود.

وی  توضیح داد: نقوش ممقان دوزی معمولا ذهنی واز تنوع رنگی بسیاربالا برخوردار است وبیشتراز رنگ های گرم استفاده می شود.

وی در ادامه به اصطلاحات زیبای ترکی آذربایجانی اشاره کرد و گفت:دوخت های ممقان شامل سوچکماخ،آی چکاماخ، دویمه قراغی، گوبه، آق یرآچماخ، لخ وگل لاماخ می باشد.

هنرمند و مربی صنایع دستی ممقان دوزی، بابیان اینکه من به عنوان یک هنرمند در زمینه دوخت های سنتی وقتی وارد حیطه ممقان دوزی شدم متاسفانه با یک سری مشکلاتی روبه رو شدم که تاثیر بسزایی در استفاده وفروش این هنر داشت .

وی افزود:ازجمله استفاده ازکاغذ روزنامه برای صاف نگه داشتن کار که به نظرم ایراد بزرگی رو درپی داشت وکاربردهای آن راکمتر می کرد، من با گذشت زمان باجایگزین کردن لایه پارچه ای به جای روزنامه واستفاده از ابریشم های که رنگ پس ندهند تاحدی توانستم این هنر را بیشتر کاربردی کنم.

هاشمی راد ، با کمک سازمان صنایع دستی استان که دربخش آموزش روستایی به من مجوزآموزشی را دادند تا با آموزش در روستاهای همجوار آذربایجان شرقی، بتوانم این هنر را با روش ها وطرح های کاربردی بیشتر آموزش ورواج دهم ،متذکرشد: هم اکنون 40نفر از هنرجوها در روستاهای مختلف اطراف تبریز وحدود 20نفر هم درشهرستان ممقان مشغول تولید ممقان دورزی هستند.

نبود بیمه یکی از مشکلات  هنرمندان ممقان دوزی

زهرا معصومی یکی ازدوزندگان تبریزی، نیز در خصوص كيفيت هنر ممقان دوزی در گذشته و حال  درگفتگو با خبرنگار    گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛  افزود: باتوجه به اين كه قبلا مواد اوليه از نوع مرغوب توسط شركت تعاونی خريداری شده و با قيمت مناسب در اختيار هنرمندان قرار می گرفت ولی درحال حاضر تهیه نخ ابریشم مناسب با رنگ رزی متنوع ازجمله مشکلات بزرگ درتهیه مواداولیه ممقان دوزی می باشد.

وی، با اشاره به اين كه درآمد حاصل از دوخت بسيار پرزحمت و وقت گير ممقان بسيار پايين است و اكثر زنان و دختران هنرمند كه از اين راه معاش خود و خانواده خود را تامين می كنند،تصریح کرد:با توجه به ظرافت کاروفشاری که برروی شانه هاوگردن دوزندگان دارد واز طرفی عدم وجود بیمه مناسب برای هنرمندان این صنعت وجود ندارد.

 ترویج هنرزیبای ممقان دوزی دربین هنرمندان علاقه مند به صنایع دستی

فاطمه هاشمی راد فروشنده وتولیدکننده ممقان دوزی ، نیز درگفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از تبریز؛گفت: من خود به عنوان دوزنده وتولید کننده این هنرزیبا معتقد بودم که باید خودم وارد عرصه فروش این محصول شوم تا مستقیما با خریداران روبه رو شده ، تا بتوانم خواسته های آنها را درتنوع طرح ونقش های گوناگون برآورده کنم .

وی با شرکت در نمایشگاه های مختص صنایع دستی که ازطرف سازمان صنایع دستی معرفی شده بود وافزود: توانستم قدم های موفقی درعرصه نمایش معرفی وفروش محصولات خود داشته باشم.

وی بابیان اینکه،امروزه هنر سوزن دوزی بومی استان است ولی درخود آذربایجان شرقی زیاد شناخته نشده اظهار کرد: هم اکنون درشهرهای تهران ،اصفهان ،مشهد وشیراز و مکان های توریستی خواهان هنرممقان دوزی هستند.

فروشنده وتولیدکننده ممقان دوزی گفت: به عنوان یک تولیدکننده آذربایجانی ازهم استان های خود تقاضا دارم ، برای ترویج هنرزیبای سوزن دوزی  ، باید ابتدا ازخودمان شروع کنیم .

وی افزود:متاسفانه درخانه های تبریز به جای رومیزی های زیبای دستی ممقان دوزی بیشتر از رومیزی های چرخی هندوستان دیده می شود.

سوزن دوزی، صنعتی برخوردار از ظرافت دوخت و تنوع رنگ بوده که بیانگر ذوق، سلیقه، سنت و هنر منطقه است.

انتهای پیام/

گزارش از ناهید خدادادی