چالش‌ها و فرصت‌های صلح سوریه بر روی میز آستانه

به گزارش خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، نخستین نشست آستانه در سال ۲۰۱۹  میلادی امروز (پنجشنبه) در شهر سوچی روسیه برگزار خواهد شد و روسای جمهور سه کشور ایران، ترکیه و روسیه در این نشست شرکت خواهند کرد. اکنون هفت سال از آغاز جنگ داخلی سوریه می‌گذرد، جنگی که منجر به کشته شدن هزاران نفر و آواره شدن صدها هزار نفر دیگر شد. در ابتدا و در سال ۲۰۱۱ تضاهرات گسترده‌ای در سوریه آغاز شد و در نهایت تبدیل به جنگ داخلی شد، رفته رفته و با ضعیف شدن دولت مرکزی این کشور، گروه‌های تروریستی و مخصوصا داعش قدرت گرفتند.

برای حل بحران سوریه و ایجاد صلح و ثبات در این کشور نشست‌ها و کنفرانس‌های متعددی برگذار شد اما به عقیده برخی از کارشناسان هیچ کدام به اندازه "آستانه" موفق نبوده است؛  سه کشور حاضر در نشست آستانه توانستند با تعیین نقاط کاهش تنش در سوریه، به روند بازگشت ثبات و امنیت به این کشور سرعت ببخشند. در حال حاضر بیشتر مناطق سوریه تحت سلطه و نظارت ارتش ملی این کشور در آمده و عمده تروریست‌ها از هر کجا که رانده شدند در استان ادلب جمع شدند در حالی که بنا بود با اعلام آتش بس در این استان نیروهای غیر نظامی را خارج کنند تا بقیه تروریست‌ها را هم پاک سازی کنند، با آزاد سازی عمده خاک سوریه، کشورهای نشست آستانه در دور یازدهم و آخرین نشست سال ۲۰۱۸، با هدف "تدوین قانون اساسی جدید سوریه" گرد هم جمع شدند تا برای آینده سوریه، قانونی جدید تدوین کنند، اما این امر محقق نشد و در همان نشست استفان دی‌میستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه از این امر اظهار نا امیدی کرد و گفت: «این آخرین فرصت برای برگزاری نشست آستانه در سال ۲۰۱۸ بود و متأسفانه برای مردم سوریه فرصت سرعت بخشیدن به تشکیل یک کمیته تدوین قانون اساسی مورد اعتماد، متوازن، جامع، متعلق به خود سوریه، به رهبری خود سوریه و با تسهیل سازمان ملل از دست رفت».

البته باید در نظر داشته باشیم که با توجه به اوضاع نا بسامان و آشفته در سوریه، ایجاد صلح، تدوین قانون اساسی و... چندان هم آسان نیست! اما چه عواملی باعث کندی روند صلح در این کشور می‌شود؟

موانع روند صلح سوریه

با وجود اینکه مناطق زیادی از سوریه آزاد شده، اما آن طور که انتظار می‌رفت به صورت کامل از تروریست‌ها پاکسازی نشده و قانون اساسی جدید نیز تدوین نشده است! شعیب بهمن کارشناس مسائل آسیای مرکزی و قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، در رابطه با عوامل کند شدن روند صلح و ثبات در سوریه توضیح داد: در حال بحث برقرار نشدن صلح در سوریه بیشتر مربوط به کشور‌های خارجی می‌شود که از گروه‌های تروریستی مستقر در این کشور حمایت می‌کنند، قاعدتاً در هر کشوری وقتی شاهد تعدد بازیگران باشیم و هر کدام از آنها هم منافع و اهداف خاص خود را پیگیری کنند، حل بحران‌ها روند طولانی را طی خواهد کرد و در حال حاضر به همین دلیل شاهدیم که با وجود برگزاری نشست‌های متعدد و تلاش‌های فراوان برای ایجاد ساز و کار‌های مختلف جهت برقراری صلح و ثبات در سوریه، عملاً امنیت کامل در داخل این کشور برقرار نشده است. هر چند که نشست‌های آستانه تأثیر قابل توجهی در پیشبرد روند صلح در سوریه داشته است، با این حال وجود بازیگران مختلف باعث می‌شود تا روند حل و فصل مسائل سخت‌تر شود، زیرا حرف‌های زیادی وجود دارد که باید مطرح شده، با یکدیگر کنار آمده یا از میدان خارج شوند.

بنابر گفته این کارشناس مسائل آسیای مرکزی و قفقاز تعدد بازیگران صحنه نظامی و سیاسی سوریه و حمایت کشورهای خارجی از گروه‌های مختلف در این کشور از عمده عوامل کندی روند صلح در سوریه است؛ بنابراین به نظر می‌رسد در ابتدا باید بین تمام بازیگران به صورتی که هیچ یک ناراضی نباشند صلح ایجاد کرد؛ ولی آیا این امر امکان پذیر است؟

اولویت‌های محور گفت‌وگو در نشست آتی

با توجه به مباحثی که در نشست آخر آستانه مطرح شد، تدوین قانون اساسی سوریه، مهم ترین موضوع در این میان است! اصغر زارعی کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره مباحثی که احتمال مطرح شدن آنها در نشست آتی آستانه که قرار است در سوچی برگذار شود، وجود دارد گفت: در نشست سوچی عمده‌ترین بحث‌ها پایان بخشیدن به شرایط ناپایدار در ادلب، ایجاد آمادگی برای برگزاری تدوین قانون اساسی سوریه بر اساس فرهنگ و خواست ملت و دولت قانونی سوریه بدون دخالت بیگانگان و همچنین کمک به بازسازی سوریه در شرایط پس از بحران است. ناگفته نماند که ما امروز شاهدیم بسیاری از کشور‌هایی که تا دیروز اقدام به قطع رابطه دیپلماتیک و یا تعطیلی سفارتخانه‌هایشان در سوریه کرده بودند، دوباره در حال بازگشت به این کشور بوده و حتی کشور‌هایی مانند امارات و برخی از کشور‌های اتحادیه عرب هم اخیراً سفارتخانه‌های خود را در سوریه فعال کرده و تردد‌های دیپلماتیک در سوریه ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده و ورود هیئت‌های تجاری، اقتصادی و عمرانی برای بازسازی سوریه گسترش پیدا کرده و همین مسئله نشان می‌دهد که شرایط سوریه شرایط پایداری است. همچنین سفر اخیر معاون رئیس جمهور ایران به سوریه و دیدار با مقامات سوری و همچنین سفر وزیر خارجه کشورمان به لبنان و ملاقات‌هایی که صورت گرفته حاکی از ایجاد یک شرایط امن برای بازسازی ویرانی‌ها و تخریب‌های است که در سوریه طی ۷ سال اخیر انجام شده است.

اما شعیب بهمن درباره مسائلی که احتمالا در سوچی به بحث و گفت‌وگو گذاشته خواهد شد نظر دیگری دارد؛ به عقیده وی در حال حاضر دو مسئله بیش از بقیه مطرح است؛ نخست بحث شرق فرات است که به دلیل حضور نیرو‌های تروریستی در آن منطقه و خروج نیرو‌های آمریکایی که جمعیت زیادی نداشته و از تأثیرگذاری کمی هم برخوردار بودند، اما در عین حال حضورشان شرایط خاصی را در آن منطقه به وجود آورد اهمیت پیدا کرده و بر همین اساس هم جزء مواردی هستند که مورد بررسی قرار خواهند گرفت و موضوع دیگری که وجود دارد و می‌توان گفت از حساسیت بیشتری به خصوص برای ترکیه برخوردار است، بحث شمال ترکیه و حضور کرد‌ها در آن بخش و همچنان امیال و اهدافی است که دولت آنکارا در بخش‌های شمالی سوریه دنبال می‌کند؛ بنابراین بیشترین مسائلی که می‌توان گفت در نشست آتی سوچی مورد بحث قرار خواهند گرفت مسائل شرق فرات، شمال سوریه و کرد‌ها خواهد بود.

سوریه، چالش‌ها و فرصت‌ها

با تمام این تفاسیر، باید حقیقت را پذیرفت؛ در سوریه چیزی جزء ویرانه باقی نمانده است، برای آباد کردن این کشور در ابتدا باید از موانع عبور کرده و با ایجاد صلح و ثبات، فرآیند بازسازی را فراهم کنند؛ اما به هر صورت از دل ویرانه‌های سوریه فرصت‌های اقتصادی زیادی می‌تواند به‌وجود آید!

گزارش از رهادخت رستگار

انتهای پیام/