مخوف ترین تشکیلات پلیسی پیش از انقلاب / از پلیس خُفیه تا ساواک

تا پیش از سلطنت ناصرالدین شاه فکر تشکیل ‏یک نیروی نظامی امنیتی که علاوه بر رصد داخل، تهدیدات خارجی را نیز مدنظر قرار دهد به فکر هیچ حاکمی خطور ‏نکرده بود .

به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان،  شاید بتوان گفت تشکیلات پلیسی و امنیتی مطابق با استانداردهای روز دنیا از اواخر سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بود که ‏در ایران استقرار یافت. البته تا پیش از آن نیز سازمان معروف به «پلیس خفیه» وظیفه حفاظت از جان شاه و سران کشوری ‏را برعهده داشتند که اساس این تشکیلات را نیز امیرکبیر بنیان گذاشته بود.


بیشتربخوانید: قیامی که انقلاب را بیمه کرد/۲۹بهمن آغازی بر فرجام رژیم ستمشاهی + تصاویر


در اواخر حکمرانی ناصرالدین شاه و همچنین ‏در طول سلطنت جانشینان او که مصادف با باز شدن پای مستشاران خارجی به ایران بود، فکر راه‌اندازی یک تشکیلات ‏انتظامی جدای از پلیس در فکر دولتمردان ایرانی رسوخ کرد. تفکری که در دوره پهلوی اول در چهره «پلیس سیاسی» ‏متبلور شد و در دوره پهلوی دوم نهایتِ آن در قامت «ساواک» تجلی یافت.‏

اداره مخوف سوم
‏٦٢‌سال پیش در چنین روزی، برابر ٢٣ اسفند ١٣٣٥ خورشیدی، مجلس شورای ملی طرح تشکیل سازمان اطلاعات و ‏امنیت کشور، اختصارا «ساواک» را به تصویب رساند. شرح وظیفه اصلی ساواک مقابله با نفوذ خارجی و جاسوسی ‏دولت‌های بیگانه تعریف شده بود، اما این سازمان کم‌کم و در طول زمان، شناسایی و مقابله با مخالفان سلطنت و دودمان ‏پهلوی را به‌عنوان هدف نخست سرلوحه کار خود قرار داد. تا قبل از تأسیس ساواک، مسئولیت برقراری امنیت کشور بر ‏عهده اداره اطلاعات شهربانی قرار داشت که با تشکیل ساواک این مهم از شرح وظایف شهربانی برداشته شد. براساس ‏مصوبه مجلس شورای ملی ساواک زیر نظر نخست‌وزیری قرار داشت، اما رئیس آن را شخص شاه تعیین می‌کرد. ساواک ‏از ١١ اداره مختلف تشکیل شده بود، اما در طول زمان اداره سوم آن‌که وظیفه سرکوبی عناصر ضد سلطنت را برعهده ‏داشت به اصلی‌ترین و پرکارترین اداره آن مبدل شد.‏

ماجرای اعدام سه رئیس

بنیان‌گذار و نخستین رئیس ساواک تیمسار تیمور بختیار بود که ١٤‌سال پس از تأسیس این سازمان، در استان دیاله عراق و ‏به دست یکی از ماموران سازمانی که خود آن را پی‌ریزی کرده بود ترور شد. تعقیب و حذف مخالفان نظام سلطنتی را باید ‏مهمترین دل‌مشغولی ساواک در دهه‌های ٤٠ و ٥٠ خورشیدی قلمداد کرد. براساس آمار منتشره طی این سال‌ها فقط نزدیک به ‏‏٤٠٠ مخالف مسلح طی درگیری مستقیم با ماموران این سازمان کشته شدند و نزدیک به ١٠٠ زندانی سیاسی نیز در طی ‏بازجویی جان خود را از دست دادند. با اوج‌گیری اعتراضات مردمی در‌سال ٥٧ و پس از خروج شاه از ایران، دولت ‏شاپور بختیار با توجه به بدنامی غیرقابل تطهیر ساواک، این سازمان را منحل اعلام کرد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ٣ ‏رئیس این سازمان بعد از تیمسار بختیار یعنی حسن پاکروان، نعمت‌الله نصیری و ناصر مقدم به حکم دادگاه انقلاب اعدام ‏شدند.

منبع: روزنامه شهروند

انتهای پیام/

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
آخرین اخبار