سفری به وسعت بافت ثامن مشهد

به گزارش  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد ، در این سفرها می توان جاهایی را که هر بار بی تفاوت از کنار آن رد می شویم بازنگری و پیشینه آن را کشف کنیم و از این طریق است که ارزشمندی هر زاد و بومی برای اهالی آن روشن می شود.

 

روز‌های آخر اسفند و تعطیلات نوروزی نزدیک است، برنامه ریزی برای تعطیلات و اینکه سفر کجا برویم یکی از بحث‌های همیشگی روز‌های آخر سال و همیشه گزینه اول پیشنهادی معمولا سفر‌های خارج از شهر است هر کدام از ما تصورمان این است که همه دیدنی ها، آثار و جاذبه‌های شهر محل سکونت خود را می‌شناسیم،

 

اما شاید اگر شما هم مثل من سفرنامه گردشگران دیگر به شهرتان را خوانده باشید متوجه می‌شوید که چه جا‌هایی دیدنی در شهرتان وجود داشته است که از آن بی خبر هستید.

 

امروز در یکی از سایت‌های سفر تجربه دختر جوانی را می‌خواندم که برای زیارت به حرم مطهر رضوی آمده بود و در بارگاه رضوی و اطراف حرم رضوی آثار تاریخی و آرامگاه‌های بزرگانی را کشف کرده بود که برای من بسیار خواندنی بود با اینکه به عنوان یک مجاور بار‌ها به زیارت حرم مطهر رضوی رفته بودم، اما اطلاعی از این آثار نداشتم شاید شما هم مانند من امسال با خود عهد کرده باشید در تعطیلات نوروز ابتدا شهر خود را  بشناسید تا وقتی فرصتی پیش می‌آید سر زدن به مکان‌های دیدنی شهر یکی از گزینه‌ها باشد.

 

 

گاهی لازم نیست رهسپار سفر‌های دور شوی فقط کافی است به اماکن و کوچه‌ها و خیابان‌هایی که همیشه از آن می‌گذری دوباره بنگری تاریخ را در درون آن جستجو کنی ره توشه این سفر آگاهی است. در این گزارش شما را با مکان تاریخی حرم مطهر رضوی و بافت اطراف آن آشنا می‌کنیم.

شاید نقطه شروع مکاشفه را بتوان از حرم مطهر رضوی شروع کرد. این بار که به زیارت حرم مطهر رضوی رفتید فرصت بیشتری بگذارید و علاوه بر زیارت روضه منوره بر مزار سایر بزرگان آرمیده در حرم نیز بروید.

 

 

شیخ محمد بن حسن حُرّ عاملی مولف کتاب وسائل الشیعه، شیخ بهایی عارف و دانشمند بزرگ دوره صفویه، شیخ محمد عارف عباسی مشهور به پیر پالان دوز هم عصر با شیخ بهایی و از عارفان و صاحبان کرامت، شیخ حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی از عرفای معاصر در گذشته در سال ۱۳۶۱ ه. ق. بخشی از مشاهیر مدفون در حرم مطهر رضوی هستند.

 

اگر از خادمان حرم سوال کنید می‌توانند شما را راهنمایی کنند تا مقبره این مشاهیر را پیدا کنید.

مجموعه حرم امام رضا (ع) نمونه‌های ارزشمندی از سبک معماری اسلامی را در دل خود جای داده است.

 

بخش‌هایی از این مجموعه به لحاظ قدمت به سال ۶۱۰ هجری قمری می‌رسند، اما بیشترین ساخت و ساز در مجموعه حرم به دوران صفویه و به ویژه شاه طهماسب صفوی باز می‌گردد.

 

آن قسمت از حرم که مدفن حضرت رضا (ع) است “روضه منوره” نام دارد طرح ضریح از استاد محمود فرشچیان است و اکنون بر مدفن حضرت رضا(ع) قرار دارد.

مسجد بالاسر از آثار دوره غزنویان، کهن‌ترین بخش از حرم امام رضا است، مسجد گوهرشاد، مسجد پریزاد و مدرسه دودر از آثار تاریخی دوره ایلخانیان و صحن عتیق (صحن انقلاب) از آثار تاریخی دوره صفوی بخشی از بنا‌های تاریخی حرم مطهر رضوی را شامل می‌شود.

 

این بار که به زیارت روضه منوره مشرف شدید بعد از زیارت می‌توانید با نگاهی تاریخی و جستجو این اماکن را در حرم مطهر رضوی بیابید.

بعد از زیارت بارگاه رضوی، می‌توان راهی موزه‌های آستان قدس رضوی شد که در حرم مطهر قرار دارد. برای آن که به ساختمان موزه مرکزی برسید، لازم نیست راه چندان دور و درازی را بپیمایید، زیرا که این موزه جذاب درست در مجموعه حرم امام رضا (ع) قرار دارد.

 

فقط کافیست راهی صحن کوثر شوید. در این صحن چند موزه خواهید دید که سر در موزه مرکزی پیش از همه به چشم می‌آید. گنجینه‌های سکه، تمبر و اسکناس، نقاشی، ظروف، صدف و موجودات زیردریایی، نجوم، ساعت، سلاح و گنجینه مدال‌ها بخشی از موزه‌های آستان قدس رضوی را شامل می‌شود. خوب است بدانید بهای ورودی موزه‌های آستان قدس رضوی بسیار مناسب است.

اولین گزینه کوچه گردی، سر زدن به خانه‌های تاریخی مشهد است. در سال‌های اخیر طرح بازسازی بافت ثامن باعث شد تعدادی از خانه‌های قدیمی مشهد تخریب شود، اما در این میان تلاش‌های دوستداران تاریخ و نهاد‌های فعال در زمینه میراث فرهنگی توانست تعدادی از خانه‌های تاریخی شهر را احیا کند.

عید نوروز فرصت خوبی است بازدیدی از آثاری داشته باشیم که هویت شهر را روایت می‌کند.

برای بازدید از این اثر و دو خانه تاریخی دیگر در مجاورت این خانه باید راهی خیابان نواب صفوی و راسته بازار مسگران شوید، ماجرای ساخت این خانه به زمانی برمی‌گردد که یوسف خان هراتی، آخرین داروغه‌ی مشهد و اولین رییس نظمیه بعد از مشروطه، تصمیم گرفت منزل شخصی‌اش را بسازد او به معماران روس دستور داد با بهترین طراحی و معماری خانه‌ای بنا کنند.

تا سی سال پیش این خانه کاربری مسکونی داشته است ورثه‌  خانه در سال ۱۳۶۶ آن را به یکی از هیات‌های مذهبی فروختند و از آن زمان این خانه به حسینیه تبدیل شد.

 

در سال ۱۳۹۱ شهرداری این منزل را خریداری و مرمت می‌کند. جالب است بدانید در سال ۲۰۱۶ جایزه حفظ و نگهداری میراث فرهنگی یونسکو به خانه تاریخی داروغه اهدا شد.

در محوطه تاریخی این خانه عکاسخانه و قهوه خانه سنتی قرار دارد و گزینه خوبی برای تفریح خانوادگی در ایام فراغت نوروز است.

در مجاورت خانه تاریخی داروغه، خانه تاریخی دیگری وجود دارد که مردم بومی محله‌های اطراف در قدیم آن را خانه جنیان می‌خواندند، اما نترسید این افسانه‌هایی است که درباره این خانه ساخته شده در واقع روشنایی بسیار کم عمارت، تعدد اتاق‌ها و فضا‌های پنهان زیاد در خانه به دلیل نوع معماری منشا پیدایش این خرافات شده است.

 

این خانه ۲۰۰ سال پیش در دوران قاجار، به دست شخصی به نام " کشمشیان" از بازرگانان آن دوره ساخته شده چهل سال پیش شخصی به نام توکلی این خانه را خریداری کرده است و از همان موقع این بنا با نام توکلی شناخته می‌شود.

توکلی تا ۲۰ سال پیش ساکن خانه بوده و بعد از کوچ او، این خانه متروکه شد و بعد‌ها به تملک شهرداری درآمد. این خانه اکنون تبدیل به موزه مکتب خانه شده و برای ایام نوروز قرار است برنامه‌های نقالی شاهنامه نیز در حیاط خانه اجرا شود که صفای بازدید از این اثر تاریخی را دو چندان می‌کند.

شاید از آن دسته افرادی باشید که به بازار و خرید علاقه دارید و از آن بازارگرد‌های حرفه‌ای هستید در کوچه‌های قدیم مشهد، بازار‌های تاریخی است که راسته کار این آدم‌ها است.

 

 

شاید این روزها، به دلیل گرانی دیگر کسی سراغ فرش‌های دستباف نرود، اما با قدم زدن در این بازار و دیدن نقش گل بوته‌های فرش‌های لاکی خانه مادربزرگ می‌توانید خاطرات شیرین کودکی را برای خود زنده کنید.

بازار فرش مشهد قبلا قسمتی از بازار بزرگ مشهد بوده است. بازار بزرگ مشهد در حاشیه حرم امام رضا (ع) قرار داشت که قسمت اعظم آن بعد از طرح نوسازی اطراف حرم تخریب شد.

اگر بعد از زیارت حرم، از خروجی باب الجواد خیابان اندرزگو خارج شوید ۱۰۰ متر پایین‌تر به سمت چهار راه خسروی می‌توانید گشتی در این بازار بزنید.

بیشتر مشهدی‌ها نام کوچه و بازار عباسقلی خان را شنیده اند کوچه‌ای در اطراف حرم که با هر میزان از بودجه و سطح توانایی مالی دست خالی از این بازار برنمی گردید در گذر عباسقلی خان سرایی به نام عزیزالله اف قرار دارد که زمانی تجارتخانه یهودی‌ها و متعلق به یک تاجر یهودی روسی‌الاصل به نام عزیزا... اف بوده‌است. این بنا در سال ۱۳۰۷ ساخته شده و در فهرست آثار ملی قرار دارد.

این بازار هنوز فعال است و واحد‌های صنفی در آن فعالند. برای رفتن به این بازار باید از ورودی نواب صفوی تردد کنید.

 

جالب است بدانید حمام تاریخی در مشهد به قدمت حمام فین و گنجعلی خان کرمان در بافت اطراف حرم مشهد وجود دارد که شاید کمتر کسی از قدمت آن اطلاع دارد.

 

این اثر، حمام مهدی قلی بیک نام دارد و هم اکنون تبدیل به موزه مردم شناسی شده است قدمت این بنا به زمان شاه عباس صفوی برمی گردد و معماری خارق العاده آن حکایت از شکوه و عظمت معماری اصیل ایرانی دارد.

این حمام تاریخی، درست در کنار حرم امام رضا(ع) ، مسجد شاه و بازار فرش فروش‌های مشهد قرار دارد. می‌توانید بعد از زیارت حرم مطهر رضوی با خرید یک بلیت ۵۰۰ تومانی از این حمام تاریخی بازدید کنید.

 

اگر بخواهیم همه مکان‌های تاریخی و دیدنی اطراف حرم رضوی را توضیح بدهیم این گزارش خیلی طولانی می‌شود به اسامی سایر مکان دیدنی اطراف حرم به اختصار اشاره می‌شود تا با جستجوی اطلاعات درباره آن شاید کنجکاو شوید این بار که برای زیارت به بارگاه رضوی زدید سری هم به این مکان‌ها بزنید.

 

 

گنبد خشتی در ابتدای خیابان طبرسی، کلیسای مسروپ در میدان ۱۰ دی مشهد، زورخانه توس قدیمی‌ترین سرای ورزش‌های باستانی مشهد در میدان بیت المقدس (فلکه آب) بخشی از این بنا‌ها است که سر زدن به آن خالی از لطف نیست.

 

انتهای پیام//ج.ر