قدم اول انگلیسی‌ها برای تبدیل شدن به یک قدرت استعماری / وقتی که دزدان دریایی خرج ملکه الیزابت را می‌دادند
امروز کمتر کسی است که بخاطر آورد عظمت امپراطوری بریتانیا و جهش انگلستان در دوران انقلاب صنعتی مدیون چپاول‌گری‌های دزدان دریایی و همپیمانی آن‌ها با ملکه الیزابت در تجارت بوده است.
به گزارش گروه وبگردی باشگاه خبرنگاران جوان، سری فیلم‌های "دزدان دریایی کاراییب" از محبوب‌ترین محصولات هالیوود در نشان دادن بخشی از تاریخ دریانوردی دنیا با چاشنی تخیل است. سواحلی غرق در رطوبت معمول آمریکای جنوبی با قلعه‌هایی که سربازان امپراطوری بریتانیا از آن بر بخش مهمی از سواحل دریای کاراییب فرمان می‌رانند و صد البته دزدان دریایی که در عشرتکده‌ها، غنیمت‌های آخرین غارت خود را خرج می‌کنند.
این تصویر پر زرق و برق علی‌رغم اغواگری فراوان با آنچه در تاریخ روی داده تفاوتی به اندازه زمین تا آسمان دارد. در واقعیت امپراطوری بریتانیا نه تنها دشمن دزدان دریایی نیست بلکه آشکارا با آن‌ها علیه دشمنان خود همپیمان می‌شود. همپیمانانی که نه تنها سلطه امپراطوری بریتانیا را بر آب‌های جهان تضمین کردند بلکه تبدیل به مادرخرج درباره پر هزینه بریتانیا شدند.
اروپایی‌ها چگونه یک تریلیون دلار در آمریکای لاتین غارت کردند
نقطه آغاز داستان عجیب دزدان دریایی را می‌توان در شهر گرنادا یا همان غرناطه یافت. زمانی که ایزابل ملکه کاستیل به همراه شوهر خود فردیناند در دوم ژانویه ۱۴۹۲ پس از ۹ ماه محاصره آخرین نشانه‌های حاکمیت مسلمانان در شبه جزیره ایبری را محو کردند. هفت ماه بعد در اوت ۱۹۴۲ یک ماجراجوی ایتالیایی به نام کریستف کلمب از سوی ایزابل و فردیناند راهی سفری دریایی شد تا با غارت هند افسانه‌ای خزانه پادشا‌های بریتانیا را انباشته‌تر کند. سرزمینی که از زمان جنگ‌های صلیبی به عنوان منبعی غنی از طلا در ذهن شهسواران اروپایی نقش بسته بود.
در گوشه دیگری از شبه جزیره ایبری، مانوئل پادشاه پرتغال که حریصانه تلاش‌های ایزابل و فردیناند را دنبال می‌کرد در سال ۱۴۹۸ و پنج سال بعد از سفر کلمب را راهی سواحل هند. با قاطعیت می‌توان گفت که از این تاریخ دوران جدیدی از تاخت و تاز اروپاییان در دنیا بر پایه تسلط دریایی آغاز شده است.
واسکودوگاما پس از دور زدن قاره آفریقا و نام نهادن امید نیک بر انتهای این خشکی به بنادر پر رونق شرق آفریقا رسید. ممباسا و مالیندی در شرق آفریقا اولین مقصد دوگاما در مسیر هند و پس از آن وی به بندر کالیکوت در ساحال مالابار هند رسید و سرانجام در اوایل سال ۱۴۹۹ با ثروتی هنگفت به لیسبون بازگشت. پس از دوگاما پادشاه پرتغال ناوگان بزرگ و مجهزی به همراه ۱۳ کشتی به فرماندهی ماجراجویی به نام «پدرو مابرال» عازم شرق کرد که این بار در سال ۱۵۰۰ به سواحل برزیل رسید و آن را به نام پادشاه پرتغال متبرک کرد.
در کنار موفقیت‌های پرتغالی‌ها در کشف و ایجاد یک امپراطوری دریایی در اقیانوس هند و آمریکای لاتین اسپانیایی‌ها هم به موفقیت‌های بزرگی رسیدند. در سال ۱۵۱۸ فرناندو کورتز یک ماجراجوی اسپانیایی سفر خود را به سمت غرب و بر اساس مسیر کلمپ آغاز کرد. وی در ابتدا به جزایر آنتیل رسید و سپس در ۱۳ مارس ۱۵۱۹ با پانصد مرد مسلح به ساحل مکزیک قدم گذاشت. این واقعه زمینه یک هجوم طولانی علیه امپراطوری ثروتمند آزتک‌ها در آمریکای لاتین بود. امپراطوری که از لحاظ دست آورد‌های علمی و اقتصادی از تمام کشور‌های اروپایی بالاتر بود و تنها یک برتری جزیی در زمینه سلاح‌های گرم سبب سقوط این امپراطوری و قتل عام دسته جمعی مردم بومی این منطقه شد. در ادامه نیز «فرانسیسکو پیزارو» نظامی دیگر اسپانیایی نیز کشور پرو را تصرف کرد. به این ترتیب تمام آمریکای لاتین به تصرف دو امپراطوری اروپایی پرتغال و اسپانیا در آمد و در کنار آن غارت همه جانبه این کشور‌ها نیز آغاز شد.
آمار روشنی در خصوص میزان دارایی به غارت رفته از این کشور‌ها وجود ندارد، اما بر طبق برخی برآورد‌های تاریخی میزان طلا و جواهرات به غارت رفته از کشور‌های آمریکای لاتین به یک تریلیون دلار می‌رسد.
این ثروت عظیم پایه‌های تمدن جدید اروپایی که همه آن را به عنوان رنسانس می‌شناسیم را محکم کرد.
قدم اول انگلیسی‌ها برای تبدیل شدن به یک قدرت استعماری
در این دوران کشور دیگری نیز در تکاپوی غارت ثروت‌های عظیم آمریکای لاتین و هند است. هنری هفتم پادشاه بریتانیا که به شدت به همتایان خود در پرتغال و اسپانیا رشک می‌برد یک ماجراجوی ایتالیایی به نام جیووانی کابوتا با همکاری تجار بریستول دومین شهر بندری اروپا راهی اقیانوس اطلس کرد. این ایتالیایی ماجراجو که انگلیسی‌ها در تاریخ خود به نام جان کایوت نام می‌برند با فرمان هنری هشتم راهی دریا‌ها شد تا هر سرزمینی که متعلق به مشرکان و غیر مسیحی‌ها بود را تصرف کند.
کایوت در سفر خود به جزیره کیپ برتون در نوا اسکاتیای کانادا رسید و آن را به نام هنری هشتم تملک کرد. با این حال جدی‌ترین تلاش انگلیسی‌ها برای رقابت با پرتغال و اسپانیا در زمان الیزابت اول آغاز شد. دختری که حاصل تلاش هنری هشتم برای برانداختن مذهب کاتولیک در انگلستان بود و در دوره حکومت وی بود که تلاش‌های جدی انگلیسی‌ها برای تشکیل کلونی‌ها در سواحل آمریکا آغاز شد.
وقتی که دزدان دریایی خرج ملکه الیزابت را می‌دادند
در زمان به قدرت رسیدن ملکه الیزابت جمعیت انگلستان تنها حدود دو میلیون نفر بود. جمعیت لندن در اوایل دوره الیزابت نزدیک به ۹۰ هزار نفر بود که درپایان سلطنت او به ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار نفر رسید که عمدتا ناشی از مهاجرت دزدان دریایی و ماجراجویان برای تصرف مناطق ماورای اقیانوس اطلس بود. لندن در آن زمان شهری به شدت طبقاتی بود که ثروتمندان آن در غرب شهر و انبوهی از فقرا در شرق این شهر زندگی می‌کردند و تنها بندرگاه آن نیز در ساحل رود تیمز به کمپانی هند شرقی تعلق داشت.
زمانی که الیزابت در انگلستان به قدرت رسید، جامعه انگلستان در وضع اقتصادی نابسامانی قرار داشت. در این میان ملکه انگلستان برای تامین مخارج دربار خود که در سال به بیش از ۳۰۰ هزار پوند در آن زمان بالغ می‌شد، راحت‌ترین راه را برگزید و آن هم مشارکت با دزدان دریایی و تصرف سایر سرزمین‌ها بود.
سگ‌های درنده ملکه الیزابت چه کسانی بودند
دو همپیمان اصلی ملکه الیزابت در غارت کشتی‌ها سرجان هاوکیینز و سر فرانسیس دریک بودند هر دو جزو دزدان دریایی منطقه کاراییب و به مدت ۴ دهه سگ‌های درنده الیزابت در دریا‌ها محسوب می‌شدند.
هاوکینز که او با بنیانگذار تجارت آزاد انگلیس با آمریکای جنوبی می‌خوانند، سرپرستی تجارت برده را از سوی شخص الیزابت را بر عهده داست. او نخستین بار در سال ۱۵۶۳ با سه کشتی و یکصد خدمه با سرمایه بازار لندن ۵۰۰ برده در سیرالئون را به بردگی بردگی برد و در هاییتی فروخت. سپس کشتی‌های خود را از کالا پر کرد و به لیورپول بازگشت. سفر بعدی هاوکینز به سواحل گینه بود. ملکه الیزابت در این سفر یک هزار پوند سرمایه گذاری کرد که معادل یک سوم کل سرمایه این محموله بود. این سرآغاز تجارت انگلیسی برده بود که تا اواسط قرن نوزدهم ادامه داشت.
از سوی دیگر دریک نیز با همراهی و سرمایه گذاری الیزابت در حال راهزنی دریایی بود. فرانسیس دریک که کار خود با دریانوری در یک کشتی باری آغاز کرده بود ناوگانی را برای غارت کشتی‌های اسپانیایی تشکیل داد و شروع به غارت آنان کرد. سرمایه اصلی برای تشکیل این ناوگان در حدود ۵۰۰۰ پوند بود که نیمی از آن بر عهده ملکه الیزابت بود و ۶۰۰ هزار پوند برای ملکه انگلیس سود به همراه داشت.
تنها در یک مورد دریک با غارت یک کشتی اسپانیایی توانست بیست و پنج هزار پزو طلای ناب را بدست آورد. دریک همچنین در کار تجارت برده بود و عمدتا روستا‌های آفریقایی در مستعمرات پرتغال را غارت می‌کرد. حملات مداوم او به کاروان‌های اسپانیایی سبب تا پادشاه اسپانیا برای سر وی جایزه بگذارد، اما ملکه الیزابت در سال ۱۵۸۰ به وی مقام سر را اهدا کرد و در سال ۱۵۸۸ نیز به مقام معاون دریاسالاری نیروی دریایی بریتانیا رسید.
به نوشته جیمز میل زمانی که «فرانسیس دریک» در سال ۱۵۸۰ با استقبال ملکه الیزابت پا به خاک انگلستان گذاشت، نزدیک به ۵۰۰ هزار پوند طلا و کالای غارت شده از اسپانیایی‌ها را به همراه داشت و به این ترتیب توانست مخارج یک سال دربار ملکه الیزابت را تامین کند.
ارنست ماندل مورخ نیز در همین باره می‌نویسد: در حدود سال ۱۵۵۰ در انگلستان کمبود شدید سرمایه وجود داشت. راهزنی دریایی علیه ناوگان اسپانیا که در کسوت شرکت‌های سهامی سازمان داده شده بودند، این موقعیت را به خوبی تغییر داد. بر اساس تخمین‌های صورت گرفته راهزنان دریایی در زمان حکومت الیزابت نزدیک به ۱۲ میلیون پوند ثروت مستقیم وارد این کشور کردند.
پیش به سوی تصرف دنیا‌های جدید
اقدام دیگر ملکه الیزابت که باز هم با همکاری دزدان دریایی آغاز شد، تصرف مناطق جدید در ادامه ماجراجویی‌های کایوت بود. در سال ۱۵۸۵ با حمایت مستقیم ملکه الیزابت «والتر ریگ» نخستین مستعمره انگلیس را در در سرزمین کنونی آمریکا تصرف کرد که بخاطر ملکه الیزابت که در آن زمان وی را ملکه باکره می‌نامیدند، ویرجینیا نامیدند.
برای جلب سرمایه کمپانی‌های متعددی تاسیس شدند که اولین آن‌ها کمپانی ویرجینیا بود که اولین مزارع را بر پایه نیروی کار بردگان آفریقایی ایجاد کرد. در نتیجه همین اکتشافات بود که مستعمرات فراوان انگلیسی‌ها در قاره آمریکا همچون نیوفاوندلند، برمودا، باربادوس، باهاماس، ماساچوست، آنتیگوا، بلیز و جاماییکا کشف شدند.
دزدان دریایی چگونه بریتانیا را نجات دادند
قدم بعدی که در همین زمان بریتانیا برای تسلط بر دریا‌ها و عقب زدن اسپانیا و پرتغال انجام داد، پیروزی بر ناوگان عظیم «فیلیپ دوم» پادشاه اسپانیا بود. فیلیپ که بر سرزمین‌های وسیعی از آمریکای لاتین تا خاور دور حکم می‌راند و از دزدی‌های فرانسیس دریک از ناوگان اسپانیا به ستوه آمده بود دستور حمله به خاک بریتانیا را صادر کرد.
در این حمله قرار بود که ناوگان عظیم اسپانیا با یورش به خاک انگلستان و خلیج تیمز سر پل‌های لازم برای حمله به خاک انگلستان را فراهم کند و در ادامه نیز نزدیک به ۱۵ هزار سرباز اروپایی وارد خاک انگلستان شده و به سمت لندن پیشروی کنند.
ناوگان اسپانیا شامل ۱۳۰ کشتی جنگی بسیار بزرگ بود که نزدیک به ۲۰ هزار ملوان را با خود حمل می‌کرد. کشتی‌های اسپانیایی بدون برخورد با مانعی تا دریای مانش جلو آمدند، اما در بدترین مکان ممکن گرفتار حمله فرانسیس دریک شدند. فرانسیس دریک با استفاده از تاریکی شب و کشتی‌های کوچک که قدرت حمل سی توپ را داشتند از پشت به کشتی‌های اسپانیایی حمله کردند و تا توانستند این کشتی‌ها را هدف قرار داده و غارت کردند.
ناوگان اسپانایی‌ها بار دیگر تا بندر کاله در فرانسه عقب نشینی کردند و این بار تلاش کردند تا با دور زدن انگلستان شانس خود را برای حمله امتحان کنند. ناوگان اسپانیا این بار نیز گرفتار باد‌های سخت و حملات چریکی کشتی‌ها انگلیسی شد و بسیاری از این کشتی‌ها نیز با برخورد به سواحل صخره‌ای ایرلند قتل عام شدند. کسانی که نجات یافته بودند نیز اغلب به دست مردم محلی ایرلند قتل عام شدند.
در نهایت ناوگان آرمادا در حالی که نصف ناوگان خود را از دست داده بودند بار دیگر به بندر اصلی خود بازگشتند. نیروی دریایی اسپانیا هرگز پس از این شکست نتوانست کمر راست کند و عملا تسلط بر دریا‌های جهان را به انگلستان سپرد.
از سوی دیگر انگلیسی‌ها با همکاری دولت صفوی در ایران توانستند پرتغالی‌ها را با تصرف جزیره و بندر گمبرون از خلیج فارس بیرون برانند که مقدمه سقوط امپراطوری این کشور در شرق دور و منطقه هند بود. تنها زمان لازم بود که انگلیسی‌ها بر امپراطوری هند مسلط شده و تبدیل به قدرت اصلی استعمارگر دنیا شوند.
عظمتی که مدیون دزدان دریایی بود
این تاریخچه کوتاه به خوبی نشان می‌دهد که مهم‌ترین دوره استعماری بریتانیا و تلاش برای انباشت سرمایه نتیجه همکاری مستقیم ملکه الیزابت با دزدان دریایی بوده است.
سود اصلی این غارت گری‌ها نیز نه به مردم بریتانیا بلکه مستقیما به کمپانی‌های خصوصی که با سرمایه تجار بریتانیایی تشکیل شده بود می‌رسید و در تمام این تشکل‌های اقتصادی نیز دربار انگلستان سهامدار اصلی بود.
ثروت ناشی از همین چپاول‌ها بود که زمینه ساز آغاز انقلاب صنعتی در بریتانیای قرن ۱۸ و ۱۹ شد و غرب را به سرمایه دار اصلی دنیا تبدیل کرد. شاید خنده دار‌ترین نکته در این میان ساخت یک نمونه کامل از کشتی فرانسیس دریک و به آب انداختن آن در رودخانه تایمز باشد. کشتی‌ای که در آن زمان «گلدن هیند» نامیده می‌شد و شاید به مردم بریتانیا و حتی مردم دنیا یادآوری می‌کند که آنچه انگلستان دارد از چپاول دزدان دریایی است.
منبع: فارس
انتهای پیام/
