زباله‌گردی انتخابی مختارانه یا اجباری ناجوانمردانه

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان ، سر و صدای بازی بچه‌های کوچه کمتر شد، ولی صدای قشنگ تری به گوش می‌رسید. از پنجره که به خیابان نگاه کردم تا رد صدا را پیدا کنم مردی را دیدم تا کمر در سطل زباله تکیده بود.

چند بطری پلاستیکی که از داخل سطل زباله پیدا کرده بود را در چرخش گذاشت، به خواندن ادامه داد،« من از این دنیا چی می‌خوام»، صداش حرف نداشت بچه‌ها اطرافش را گرفته بودند. داشت با بچه‌ها صحبت می‌کرد.نزدیکشون که رسیدم رفته بود، از پسرم پرسیدم آن مرد جوان راجع به چه موضوعی با آن‌ها بحث کرده است؟

"شما که امکان تحصیل برایتان فراهم است حتما به درس خواندن ادامه دهید تا یک روزی مجبور نشوید مثل من به دنبال نان در زباله باشید. " این جمله‌ای بود که آن جوان تقریبا ۲۷ ساله زده بود. با دیدن همین صحنه جرقه‌ای در ذهن من ایجاد شد تا گزارشی در این زمینه تهیه کنم.

داستان زباله‌گردی تازه نیست، اما تکثیر قارچ گونه آن‌ها در سطح شهر‌ها چهره نامناسب و نارحت‌کننده‌ای به شهر‌ها داده و ایلام هم از این معضل بی‌بهره نیست.

جامعه‌شناسان بر این باورند هرگاه در جامعه زباله‌گردی افزایش یابد می‌تواند تداعی‌گر این مهم باشد که فاصله طبقاتی در جامعه زیادتر شده و به نوعی قشر فقیر جامعه یا همان زباله‌گرد‌ها باوجود اینکه به این کار مشغول هستند، این تصور را نیز دارند که سهم آن‌ها و یا حق آن‌ها را بشر مرفه جامعه از آن خود کرده که این خود می‌تواند عاملی برای افزایش خشم درونی در افراد شود.

امروزه وجود فقر، بیکاری و اعتیاد یکی از عوامل زباله‌گردی در کشور و همچنین در استان ایلام است و هر چند طبق آمار مدیریت پسماند استان تنها ۵ درصد زباله‌گرد‌های شهر ایلام بومی‌اند و این معضلی جدید در ایلام است.

خدیجه فتاحی کارشناس علوم اجتماعی در این ارتباط می‌گوید: امروزه در سایه استفاده بیش از اندازه از ظروف یک بار مصرف و همچنین رشد شهرنشینی، مدیریت پسماند شکل تازه‌ای به خود گرفته است، به گونه‌ای که زمینه ساز بروز آسیب‌های اجتماعی متعدد می‌شود. زباله همه جای دنیا نامش طلای کثیف است. اگر چه این را به زبان می‌آوریم، ولی هنوز به طلا بودنش باور نداریم.

در این که زباله یکی از اصلی‌ترین تهدیدات زیست محیطی کشورمان است شکی نیست، اما زباله‌گردی پدیده شوم این روز‌های ایران که باید بیشتر به آن پرداخته شود.

متاسفانه در سایه افزایش فقر در جامعه شاهد بالا رفتن آمار زباله‌گرد‌ها در سطح شهر‌ها هستیم. معضلی که خود می‌تواند زمینه ساز بروز مشکلات بسیار جدی برای جامعه و خود این افراد شود.

ایلام یکی از استان‌هایی است که این روز‌ها بیشتر از گذشته شاهد این پدیده ناخوشایند است؛ روز به روز به تعداد زباله‌گرد‌های سطح شهر و اطراف آن اضافه می‌شود. شرایط اقتصادی و معیشتی نامطلوب این قشر از جامعه و کمبود منابع و امکانات لازم جهت رفع نیاز‌های اولیه این خانواده‌ها، در این امر دخیل است.

بی‌خانمان‌ها، بیکارها، معتادها، زباله‌دزد‌ها و افرادی این چنینی که فرقی نمی‌کند زن باشد یا مرد، پیر باشد یا جوان، چرا که وقتی به دلیل نداری و بیچار‌گی و فقدان شغل دستشان به جایی بند نیست، ناگزیر سراغ این کار می‌روند.

به طور حتم اصلی‌ترین دلیل روی آوردن افراد به زباله‌گردی، نامناسب شدن شرایط مالی افراد جامعه است. هر چند در این میان ضعف فرهنگی نیز تا حدودی تاثیرگذار خواهد بود. افراد زباله‌گرد به دلیل برخورداری از طبقه اجتماعی و فرهنگی پایین، شاید راحت‌تر از دیگران به برخی از کار‌های خلاف عرف و شان جامعه روی می‌آورند.

قبلا اگر شب‌ها قبل از ماموران شهرداری از راه می‌رسیدند و زباله‌ها را تفکیک می‌کردند، حالا دیگر مدت‌هاست که روز‌ها هم بی‌هیچ مزاحمی به کار و کاسبی‌شان می‌رسند.

آن‌ها همچنان به سبک و سیاق همیشه به کارشان ادامه می‌دهند و سود این زباله‌گردی، در نهایت نصیب مافیایی می‌شود که می‌گویند تمام قد پشت زباله‌گرد‌ها ایستاده است. اینجا هم چهره مافیای زباله‌گردی مثل بقیه مافیا‌ها در کسب و کار‌های دیگر، شناخته شده نیست، اما جدا از این مسله واقع امر این است که هیچ گاه نمی‌توان زباله‌گرد‌ها را از چرخه بازیافت پسماند‌های شهری حذف کرد.

با این حال این تصور وجود دارد که اگر بتوان با ساماندهی این افراد، به صورت شناخته شده و معقول علاوه بر اشتغالزایی (هر چند موقت و کم درآمد) به صنعت بازیافت نیز توسعه داد، چرا به این امر جدی‌تر فکر نکنیم؟

حمایت بهزیستی از زباله گرد‌ها منوط به تحت حمایت بودن است

زهرا همتی مدیر‌کل سازمان بهزیستی ایلام در این ارتباط می‌گوید "حمایت سازمان بهزیستی از زباله‌گرد‌ها بستگی به آن دارد که این افراد جزو جامعه هدف و طبق آیتم‌های تحت حمایت سازمان باشند".

او گفت: در این زمینه (زباله‌گردی) کودکان و بانوان سرپرست خانوار (طلاق، فوت همسر، از کار‌افتادگی همسر) می‌توانند تحت حمایت سازمان قرار گیرند. هر چند که در استان ما کودک زباله‌گرد (که از نماد‌های کودک‌آزاری است) به ما معرفی نشده، ولی از همشهریان درخواست داریم در صورت مشاهده چنین مواردی با سامانه ۱۲۳ تماس بگیرند، قطعا سازمان بهزیستی مداخله خواهد کرد.

همتی با اشاره به اینکه تعداد زیادی از این افراد به علت اعتیاد زباله‌گرد هستند یادآورشد: سازمان بهزیستی به این افراد مشاوره و حمایت روانی می‌دهد و در صورتی که فرد معتاد خواهان درمان باشد وی را تحت درمان ترک اعتیاد قرار می‌دهند.

او تصریح کرد: اصولی‌ترین راه برای پیشگیری از این معضل، تفکیک از مبدا است تا زمینه‌یی برای زباله‌گردی ایجاد نشود. شهرداری‌ها می‌توانند با ساماندهی این افراد زباله‌گردی را شکیل‌تر و با مجهز کردن به امکانات رفاهی و بهداشتی تحت عنوان یک شغل هماهنگ کنند به طوری که شخص زباله‌گرد ماهانه حقوقی را از این مرکز دریافت کند.

طرح جامع مدیریت پسماند شهری برای احداث کارخانه بازیافت انجام شده است

قربانی با بیان اینکه اگر طرح تفکیک زباله از مبدا و ساماندهی زباله‌گرد‌ها به درستی انجام شود شاهد افزایش چشمگیر زباله‌گردی در استان نیستیم اظهار داشت: سازمان نوپای مدیریت پسماند در استان با تدبیر شهردار و شورای شهر و توجه به سلامت همشهریان به مدت یکسال است که در استان تاسیس شده است.

او گفت: طرح جامع مدیریت پسماند شهری برای احداث کارخانه بازیافت انجام شده است.

مدیر عامل مدیریت سازمان پسماند شهرداری ایلام از فرهنگ سازی طرح تفکیک از مبدا در سنین پایه میان دانش‌آموزان خبر داد و تصریح کرد: با توجه به اینکه اشاعه فرهنگ جداسازی پسماند‌ها در تمام اقشار و سطوح امری ضروری است، با همکاری آموزش و پرورش زنگ بازیافت مدارس در سال ۹۷ در تمامی دبستان‌های استان به صدا درآمد و مدارس ابتدایی سطل‌گذاری شده است.

قربانی ضمن اشاره به عقد تفاهم‌نامه‌هایی با اداراتی، چون فرودگاه ایلام، مدیر‌کل زندان‌ها و دانشگاه ایلام با توجه به فراوانی تولید پسماند گفت: با وجود یکی از بهترین کارخانه بازیافت کاغذ در شهرک‌های صنعتی ایلام در اکثر ادارات استان، سطل‌های مخصوص کاغذ نصب کرده و با این اقدام در حد توان از دفع کاغذ جلوگیری شده و به چرخه تولید بازگشت داده می‌شود.

مدیرعامل پسماند ایلام تصریح کرد: همان‌طور که شاهد‌یم زباله‌گردی در سطح کشور در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی، بهداشت و محیط زیست به یک معضل تبدیل شده است، ولی خوشبختانه در استان با همکاری دادستانی و محیط زیست تعداد زیادی از مکان‌های ضایعات غیر‌مجاز (پسماند) پلمپ شده و همچنین با هماهنگی‌های لازم صورت گرفته با پلیس راهور از خروج پسماند به خارج شهر جلوگیری می‌شود.

این مسئول یادآور شد: مدیریت نوپای پسماند استان در ابتدای کار است و در جهت رفع این معضل اجتماعی (زباله گردی) می‌طلبد که مردم و دستگاه‌های ذی‌ربط (نیروی انتظامی، دادستانی، بهداشت و محیط زیست) هماهنگی و همکاری لازم را با این دستگاه برای ساماندهی آن‌ها داشته باشند.

او خاطرنشان کرد‌: از آنجا که حدود ۲۷ درصد پسماند‌ها خشک شهر ایلام دارای ارزش بازیافت بوده، لذا سال گذشته سازمان مدیریت پسماند در راستای وظایف سازمانی خود برای اجرای پروژه تفکیک از مبداء پسماند‌های خشک شهر، نسبت به مطالعات و ساز و کار اجرایی طرح و سپس واگذاری آن از طریق فراخوان عمومی به بخش خصوصی اقدام کرده و در مهرماه امسال نیز مجددا به فراخوان خواهیم گذاشت.

قربانی گفت: مشارکت اجتماعی شهروندان در این حوزه بسیار مهم است شهروندان اگر خواهان شهری زیبا و در خور هستند باید عهده‌دار مسئولیت اجتماعی خود باشند، کار تفکیک زباله را از منازل شروع کنند و زباله‌های قابل بازیافت خود را به دو غرفه فعال در سطح شهر تحویل دهند. امیدواریم بتوانیم تا پایان سال تعداد غرفه‌های بازیافت را به عدد ۵ برسانیم.

منبع: تسنیم

انتهای پیام/ب