کهکشان‌های شگفت انگیز آسمانی در دل زمین/ مشهد، پایتخت جهانی سنگ های قیمتی

اگر روی جزئیات نقشه جهان کمی زوم کنیم و تصویر را بزرگتر کنیم، کمی پایین‌تر از سرمای منفی ۵۰ درجه سیبری و مقداری بالاتر از گرمای مرطوب استوا، به چهار فصلی خوش آب و هوا می‌رسیم که در دل خود حدود ۲۰ درصد از ذخایر سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی دنیا را جای داده است.

 

سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی زیادی در ایران یافت و استخراج می‌شود که به معروف‌ترین‌های این خانواده اشاره می‌کنم. نگین‌های زیبا و دلربای ایران هم مانند طبیعت و فصل هایش رنگارنگ و متنوع هستند.

این سبز خوش رنگ که تا سال‌ها فقط روس‌ها به داشتن آن می‌نازیدند، حالا مقیم ایران نیز هست و به رنگ‌های قرمز، قهوه ای، نارنجی هم یافت می شود اما سبز تیره از ارزش بالاتری نسبت به گارنت با رنگ‌های دیگر برخوردار است، گارنت کرمان اهمیت بالایی در سطح جهانی دارد و بعد از گارنت سبز نیجریه، جزء گرانبها‌ترین گارنت‌ها در دنیا به شمار می‌رود.گارنت سبز باغ برج کرمان بعد از فیروزه نیشابور، یکی از معروف‌ترین سنگ‌های جهان است.

ایران زیبا یکی از تامین کنندگان سنگ عقیق در جهان است. این دلربای اسرار آمیز که محبوب دل‌های بسیاری است در رنگ‌های سیاه، خاکستری، سفید و زرد تا قرمز، سبز و آبی روشن نیز یافت می‌شود و نژاد خراسانی دارد.

این سنگ از قدیم به دلیل خواص درمانی جایگاه ویژه ای برای بشر دارد، یشم سبز یک نوع ماده معدنی است و دارای رنگ‌های گوناگون از جمله سبز، زرد کم‌رنگ، سفید، بنفش و سرخ است، یشم سبز بسیار کمیاب و گرانبها است.

این آبی اشراف زاده ایرانی از قدمت بالایی برخوردار است و هر چقدر نقاط طلایی داخل سنگ بیشتر باشد، ارزش بیشتری هم دارد.

اگر در ایران این گالری رنگارنگ و متنوع سنگ‌های قیمتی گردشی داشته باشیم به مشهد، مرکز تجمع این مجموعه ارزشمند می‌رسیم؛ معادن عظیم فیروزه و سایر سنگ‌های زینتی و قیمتی باعث شده تا در سال ۹۵ شورای جهانی صنایع دستی، عنوان پایتخت سنگ‌های قیمتی جهان را به شهر خورشید هشتم بدهند. به بازار‌های سنتی مشهد که سری بزنیم، می‌بینیم مملو از گردشگران داخلی و خارجی است که در حال تماشا و انتخاب سنگ‌های زینتی محبوب خود از ویترین مغازه‌ها هستند.

برای بیشتر آشنا شدن با بازار فروش و انواع این گوهر سنگ‌ها به بازار رضا می‌روم و از میان ازدحام همیشگی علاقمندان و گردشگران به سمت یکی از مغازه‌های قدیمی می‌روم، مغازه‌ای با صفا مثل صاحبش.

 

حاج یحیی پیرمردی خوش اخلاق و گشاده رو، مانند پدر بزرگ‌های مهربان قصه هاست که همیشه جیب‌های کت شان پر از شکلات است، از آن بابا بزرگ‌هایی که همچنان به رادیوی قدیمی شان وفادارند و تسلیم هیچ کدام از تکنولوژی‌های جدید نشده اند.

 

انگار مغازه اش هم مانند جیب هایش پر از آب‌نبات‌های رنگارنگ است، این همه رنگ و تنوع و درخشش در سنگ‌های قیمتی مغازه اش مرا به ذوق آورده، از او می‌خواهم راجع به خودش و تجربه هایش برایم بگوید، او با لبخندی دوست داشتنی که چین‌های روی صورتش را جابه جا می‌کند می‌گوید که از ۱۲ سالگی یعنی حدود ۶۰ سال قبل وارد این حرفه شده و از شاگردی شروع کرده و پس از استاد کاری در تراش سنگ‌های قیمتی برای خودش حجره‌ای دست و پا کرده است.

پس از گفتن خاطرات تلخ و شیرینش راجع به گردشگران خارجی از او می‌پرسم و در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، می‌گوید: تا به حال از اکثر کشور‌ها مشتری داشته است، راجع به سنگ‌ها برایم می‌گوید و میزان مرغوبیت هر کدام که هر چه شفاف‌تر باشند و درخشان‌تر با ارزش ترند. برایم جالب است که با این سن هنوز کار می‌کند و خصوصیات همه سنگ‌ها را به یاد دارد.

حاج یحیی گلایه‌ای هم دارد، می‌گوید: چرا شهرمان با این همه معادن سنگ‌های قیمتی، برای خودش اسم و رسمی ندارد؛ وقتی به او می‌گویم که مشهد پایتخت سنگ‌های قیمتی جهان شده، گویی در چشمانش چهل چراغ روشن می‌کنند، ذوق زده می‌شود و خدا را شکر می‌کند. از حاج یحیی و آلبوم خاطراتش خداحافظی می‌کنم و گشتی در بازار می‌زنم و پس از خوش و بشی با گردشگران از بازار خارج می‌شوم.

به راستی که مشهد شایسته دریافت چنین عنوانی است؛ دریافت این جایگاه برای شهرمان حاصل تلاش افراد زیادی است، یکی از مراکزی که در ثبت جهانی شدن مشهد نقش داشته اند، کانون دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های زینتی است.

سید محمد جواد پیش بین رئیس کانون دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های زینتی است و من برای آگاه شدن از وضعیت شهر و استان و شاید بهتر باشد بگویم کشورمان در حوزه گوهر سنگ‌ها گپ و گفتی با او دارم.

رئیس کانون دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های زینتی در گفت و گو با خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، می‌گوید:کشور ما در سطح منطقه از نظر منابع و معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی شرایط خوبی دارد و می‌توانیم بهره‌های فراوانی در زمینه صادرات از آن ببریم.

او ادامه می‌دهد: فرآوری سنگ‌های قیمتی بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ ‪ درصد ارزش افزوده دارد و در هیچ صنعتی چنین وضعیتی نداریم، یکی دیگر از مزیت‌های مهم این صنعت سرانه سرمایه گذاری کم به ازای هر شغل است.

این مقام مسئول می گوید: نگاه ما در صنعت گوهر سنگ‌ها باید به بازار‌های خارجی باشد و متاسفانه در این زمینه خوب عمل نشده است و فقط مقادیر کمی فیروزه صادر می‌کنیم.

 

پیش بین با بیان اینکه خروج گوهر سنگ‌ها از کشور به صورت خام و فرآوری نشده ممنوع است، می افزاید: به دلیل حجم کم و ارزش بالای گوهرسنگ ها، انگیزه قاچاق در این زمینه بسیار بالاست و جالب است بدانید ۹۵ درصد نگین‌هایی که در ایران در صنعت جواهر سازی مصرف می‌شوند به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.

او با اشاره به سنتی بودن صنعت تراش و فرآوری گوهر سنگ‌ها تصریح می کند: انگیزه سرمایه‌گذاری در معادن و صنعت گوهر سنگ‌ها بسیار کم است و این موضوع خود مانعی است که نتوانیم تراش با کیفیت داشته باشیم.

رئیس کانون دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های زینتی با طرح این موضوع که کیفیت بالای تراش سنگ قیمتی تا ۴۰ درصد ارزش آن را بالا می‌برد، می گوید: صنعت تراش در کشور ما هم کاملا سنتی و پر هزینه است و هم وقت گیر، ما امروز نیاز به مراکز آموزشی قوی داریم تا بتوانیم ابتدا در سطح منطقه و سپس جهان حرفی برای گفتن داشته باشیم.

پیش بین می‌افزاید: باید در سطح بین المللی محصولات مان را معرفی و برند سازی کنیم و شهر جهانی شدن مشهد فرصت بسیار خوبی برای تحقق این هدف است؛ یکی از مزیت‌هایی که شهر‌های جهانی دارند این است که می‌توانند هنر و فرهنگ خود را در سطح جهان معرفی کنند و از امتیازات ویژه نمایشگاه‌های بین المللی در سطح دنیا استفاده کنند.

او ادامه می‌دهد: مشکل دیگری که در صادرات گوهرسنگ‌ها وجود دارد این است که در گمرک سرشاخه مشخصی برای تعرفه گوهر سنگ‌ها نداریم در حالی که باید کد تعرفه‌ای مخصوص به خود را داشته باشد و به طبع آن، برنامه ریزی و قانون گذاری خاص خود را هم می‌طلبد.

رئیس کانون دانش، صنعت و بازار جواهرات و سنگ‌های زینتی می‌گوید: سرمایه گذاران در حوزه گوهر سنگ‌ها نیاز به تسهیلات مالی ندارند، آن‌ها احتیاج به حمایت‌های قانونی و تسهیل صادرات دارند.