زندگی از نوع معیشتی متفاوت/کوچ نشینی کهن ترین شیوه زیستی بشر

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از کرمانشاه ،كوچ‌نشینی كهن‌ترین شیوه زیست بشر است كه پابرجا بودن آن تا عصر حاضر از بزرگ ترین جاذبه‌های این سبک زندگی است. عشایر به شیوه‌ای جذاب و باورنكردنی طی قرن‌ها و سال‌های طولانی اقدام به حفظ سنن و آداب و رسوم گذشته خود کرده اند و این اصالت به جاذبه‌ای برای صنعت گردشگری تبدیل شده است.

عشایر در چادر‌هایی زندگی می‌کنند که از موی بز بافته شده است و می‌تواند آنان را در مقابل سرما و گرما محافظت کند. نوع مسکن عشایر و نوع زندگی آن‌ها، زبان و موسیقی، غذا‌های محلی، صنایع دستی، رقص و لباس‌های محلی به همراه آیین‌های به جای آوردن جشن‌های عروسی و محلی از مهم‌ترین جاذبه‌های زندگی ایلات و عشایر است.

بارزترین مشخصه ایلات و عشایر شیوه زیست آنان است که بر خلاف یک‌جا‌نشینان روستایی و شهری، در کوچ و نقل و انتقال دایمی سیاه چادر‌ها و رمه‌های خود هستند.

عشایر کوچ رو که یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری فرهنگی به شمار می‌آیند در همه نقاط ایران، در حوزه‌های غرب و جنوب غرب، شرق و جنوب شرق، شمال غرب، شمال شرق و مرکزی ایران ایلات و عشایر پراکنده شده اند.

در استان کرمانشاه کوچ‌نشینی هنوز رواج دارد، ایلات و عشایر کُرد ایران نیز به عنوان حافظان آداب و رسوم و سنت‌های این قوم بزرگ از اهمیت خاصی برخوردار هستند و دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی هستند. جامعه عشایری جایگاه ویژه‌ای دارند. قوم کرد از لحاظ فرهنگی سابقه چشمگیری دارد.

ايل‌هايی كه در استان كرمانشاه در حال كوچ‌ هستند شامل ايل كلهر، سنجابی، زنگنه، زوله، جمهور، تركاشوند، كرند، گوران، قلخانی، ثلاث باباجانی، قايروند، بالوندزردلان و ايل با‌ن‌زرده هستند.

جوامع عشایر کوچ رو یک میراث فرهنگی

محمدجواد عظیمی کارشناس گردشگری و میراث فرهنگی استان کرمانشاه در گفت‎و‎گو با خبرنگار ما، با بیان اینکه جوامع عشایر کوچ رو در اصل یک میراث فرهنگی محسوب می‌شوند، گفت: نوع معیشت عشایر دارای اصالت کارکردی است و هم افزایی انسان را با طبیعت نشان می‌دهد.

او گفت: در طول قرون گذشته از صورت بندی‌های اجتماعی ایران زندگی عشایری بوده بطوری که در اوایل قرن بیستم یک سوم جمعیت ۱۰ میلیونی ایران را عشایر تشکیل داده اند.

او افزود: در گستره رشته کوه‌های زاگرس سنتی عشایر از رونقی تام برخوردار بوده و وجود قلل سترگ و برفگیر، دره‌های عمیق، رودخانه‌های خروشان، چشمه سار‌ها و مراتع غنی، محیط مساعدی برای عشایر کوچ رو فراهم می‌کرده چرا که اساس زندگی ایلیاتی مبنی بر دام است و دام محتاج علف و گیاه است.

تعریف عشایر و نحوه زندگی آن ها

میرپناهی مسئول روابط عمومی اداره کل عشایر استان کرمانشاه نیز در گفت‎و‎گو با خبرنگار ما گفت: عشایر به کسانی گفته می‌شود که در قالب گروه‌ها و دسته‌های مختلفی براساس نوع نگاهی که به زندگی دارند و بر اساس نسبت فامیلی در قالب گروه‌های چند ده نفره یا چند نفره باهم از نقطه‌ای به نقطه دیگر در سال کوچ می‌کنند.

او گفت: کار اصلی آن‌ها دامپروری و صنایع دستی است.

میرپناهی افزود: عشایر به دو دسته تمام کوچ رو و عشایر نیمه کوچ (سکونت روستایی دارند و در یک فصولی برای چرای دام هایشان به مناطق عشایری می‌روند و نصفه نیمه کوچ را انجام می‌دهند) تقسیم می شوند اما جامعه هدف ما عشایر کوچ رو هستند که عشایر واقعیند و ما به آن‌ها خدمت می‌کنیم.

او افزود: عشایر در سال دو بار کوچ می‌کنند یک کوچ ییلاق که زمان آن تمام شده و در اواخر فروردین از مناطق سردسیر به مناطق خوش آب و هوا کوچ می‌کنند و کوچ دیگر اوایل پاییز است که کوچ قشلاق یا پاییزه نام دارد و به مناطق گرمسیری می‌روند.

میرپناهی ادامه داد: با توجه به ۴ فصل بودن استان معمولا اکثر عشایر در مناطق گرمسیری در سرپل ذهاب و قصرشیرین هستند، اما عشایرمان دامنه حرکت خارج استان هم دارند و به مناطق گرمسیری و خوش آب و هوای فصل زمستان استان ایلام و مرز‌های استان خوزستان هم می‌روند .

او ادامه داد: بر اساس آخرین سرشماری ده سال پیش آمار عشایر ۸۰ هزار نفر بود البته اکنون این آمار بیشتر شده است و ما به ۱۴ هزار خانوار در قالب ۱۴ ایل استان خدمات می‌دهیم.

خدمات ارائه شده به عشایر توسط اداره امور عشایر

میرپناهی خدمات ارائه شده به عشایر را اینگونه عنوان کرد: در قالب شرکت‌های تعاونی که خود عشایر عضو شدند و به مدیریت اداره امور عشایر است در فصول گرم سال آبرسانی می‌کنیم و امسال این آبرسانی رایگان صورت می گیرد و در کنار آن آرد با سوبسیت و قیمت مناسب و سیلندر‌های گاز برای پخت و پز و جلوگیری از استفاده از سوخت‌های فسیلی هیزم و درخت و نفت سفید در اختیارشان قرار می‌دهیم.

او ادامه داد: از دیگر خدمات ارائه شده به عشایر ایل راه‌ها (راه‌هایی که عشایر از آن تردد می‌کنند) است که در قالب ابنیه و پل و خود مسیر راه‌ها آن ها را مرمت و بازسازی می‌کنیم  . قالب پروژه‌هایی که تعریف می شود از طریق بخش خصوصی انجام می شود . ما برای عشایر راه‌های جدید احداث و راه‌های قبل را که بخاطر بارندگی اغلب راه شوسه و خاکی است مرمت و بازسازی می‌کنیم.

میرپناهی ادامه داد: خدمات دیگر تسهیلات سالیانه برای پروار بندی دام و خرید علوفه است چون عشایر فلسفه کاریشان نگهداری دام سبک است و دام سنگین ندارند . 

او گفت: برای جلوگیری از قاچاق دام عشایر و خروج دام مولد از استان طرح شناسنامه دار کردن و پلاک کوبی دام را در برنامه داریم.

میرپناهی گفت: هویت عشایر براساس شناسنامه‌ای است که به اسم دفترچه عشایر در اختیار عشایر قرار می‌دهیم و این بیمه سازمان را مکلف کرده که عشایر در قبال بیمه خدمات دریافت کنند.

او گفت: از دیگر  خدمات ارائه به عشایر صادرکردن کارت تردد در مناطق مرزی است . مناطق مرزی ۳ بخش است که بخشی در اختیار نیروی انتظامی، بخشی در اختیار سپاه و بخشی در اختیار ارتش است، براساس نوع تردد و مناطقی که عشایر برای چرای دام و برای عبورو مرور انتخاب می‌کنند در مناطق مرزی برای آن‌ها کارت تردد صادر می‌شود.

این مسئول ادامه داد: کار دیگر بحث آموزش است که با همکاری معاونت سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش برای کودکان عشایر انجام شده و با همکاری اداره نوسازی مدارس ۱۱ کانکس مدرسه‌ای سیار یا کلاس سیار برای عشایر در نظر گرفتیم .

آموزش بهداشت فردی به عشایر

میرپناهی در ادامه افزود: امسال در کنار خدمات بهداشتی و آموزشی، آموزش بهداشت فردی در بحث کرونا در اختیار عشایر قرار داده شده مواد ضدعفونی کننده محیطی، ماسک و موادشوینده به آن‌ها داده شده و تا الان در جامعه عشایر فرد مبتلا به کرونا گزارش نشده است، ولی ما همچنان پایش خودرا انجام می‌دهیم و ترغیب آن‌ها را به عضویت در سامانه سلامت وزارت بهداشت برای خوداظهاری و یا غربالگری که از طریق شرکت تعاونی و ادارات تابع انجام می‌شود در دستور کار داریم.

او گفت : عشایر کار اصلی آن‌ها تولید گوشت قرمز و محصولات لبنی روغن حیوانی پشم پوست کرک است . عشایر ۴ درصد جمعیت استان ما را تشکیل می‌دهند که سهم اندکی از نظر سرانه استان دارند، ولی بیش از ۳۰ درصد محصولات پروتئینی استان را تامین می‌کنند. صادرات مستقیم در جامعه عشایری نداریم، اما محصولات فرآوری شده قطعا صادر می‌شود.

تولیدات عشایر جهشی در بحث نامگذاری شعار سال

میرپناهی گفت: باتوجه به شعار امسال که مقام معظم رهبری جهش تولید نامگذاری کردند از ابتدای امسال جلساتی بصورت ویدئو کنفرانس برگزار شده ، قطعا جهش خوبی در بحث تولید عشایر خواهیم داشت . با توجه به شرایط کشور تسهیلات به عشایر داده می شود که دامنه فعالیت را ارتقا و گستره کار را وسعت بدهند .

او افزود: برنامه ایجاد کارخانه تولید خوراک دام در استان ؛ تولید دارو‌های گیاهی در کنار توسعه صنایع دستی که اولویت خوبی است و استفاده از ظرفیت‌های گردشگری مناطق عشایری که سال گذشته برنامه و تفاهم نامه‌هایی با اداره کل میراث داشتیم در دستور کار داریم و ۱۳ تا ۱۴ نقطه گردشگری معرفی کردیم قرار است مطالعات آن انجام شود که با سرمایه گذاری در بحث توریسم در جامعه عشایری که خروجی آن جهش تولید در جامعه عشایری است می توانیم این صنعت را توسعه دهیم.

محمدی مدیرکل امور عشایر کرمانشاه با اشاره به فصل کوچ بهاره عشایر استان از مناطق گرمسیری به ییلاقی، به خبرنگار ما گفت: عشایر استان ۲ دسته یک جانشین و کوچرو هستند که آغاز رسمی کوچ بهاره عشایر استان نیمه دوم اردیبهشت ماه است و معمولا عشایر یک جانشین از ۱۵ اسفند به مراتع کوچ می کنند که امسال از این کار در راستای پیشگیری از بیماری کرونا جلوگیری شد و حال با مجوز امور عشایری کشور برای کوچ عشایر استان هیچ محدودیتی وجود ندارد.

او با اشاره به شیوع بیماری کرونا افزود: تاکنون هیچ مورد مشکوکی مبتلا به این بیماری در بین عشایر استان مشاهد نشده و باتوجه به نحوه زندگی آنها، جامعه عشایر از این بیماری پاک است.

او به بازگشت هزار خانوار عشایر از استان‌های همجوار اشاره کرد و گفت: تمام تمهیدات لازم مانند گندزدایی محل اسکان ییلاق و همچنین ضدعفونی کامیون‌های حامل دام‌های آن‌ها در راستای پیشگیری از بیماری کرونا اندیشیده شده است.

عشایر ذخایر انقلاب و سرمایه های کشور هستند که سهم بزرگی را در تولید فرآورده های دامی و لبنی ایفا می‎کنند و با توجه به این تعریفات این جمعیت مولد با توجه به خودکفایی و نقشی که در تولید دارند در اقتصاد کشور و استان کرمانشاه بسیار تاثیرگذارند.

انتهای پیام/د