خراسان رضوی ۸۰ درصد آب‌های زیرزمینی را بلعیده است
بیش از ۸۰ درصد منابع تامین آب در خراسان رضوی، آب‌های زیرزمینی است و برداشت بی‌رویه از این منابع فرونشست زمین را به همراه دارد.
به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از مشهد، فرونشست زمین در خراسان رضوی به دلیل تداوم پدیده خشکسالی، برداشت بی‌رویه ازسفره‌های آب زیرزمینی با دشت‌های بحرانی این استان عجین شده است که در کنار آن در مشهد نیز به دلیل وجود قنات‌های قدیمی و برخی زیرساخت‌های غیرفنی هر از چندگاهی شاهد فرونشست زمین هستیم.
فرونشست زمین یا پایین رفتن قسمتی از سطح زمین اغلب به صورت تغییرات ارتفاعی عمودی سطح زمین قابل مشاهده می‌باشد که با جابه‌جایی‌های اندک افقی نیز همراه است.
فرونشست زمین یا پایین رفتن قسمتی از سطح زمین اغلب به صورت تغییرات ارتفاعی عمودی سطح زمین قابل مشاهده می‌باشد که با جابه‌جایی‌های اندک افقی نیز همراه است.
طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی، براساس آخرین مطالعات انجام شده از ۳۱ استان کشور خطر فرونشست زمین در محدوده ۱۸ استان گسترش یافته و استان‌های دربردارنده پهنه‌های دارای خطر فرونشست زمین به ترتیب گسترش شامل اصفهان، تهران، کرمان، خراسان رضوی، البرز، فارس، یزد، همدان، مرکزی، چهارمحال و بختیاری، آذربایجان شرقی، زنجان، قم، اردبیل، کردستان، آذربایجان غربی، خراسان شمالی، و کرمانشاه هستند.
همچنین طبق این مطالعه، از نظر تعداد جمعیت شهری نیز استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، البرز، کرمان و قم هرکدام با جمعیت بیش از یک میلیون نفر در ردیف استان‌های با ریسک جمعیتی زیاد در معرض خطر فرونشست زمین قرار دارند.
دشت مشهد دچار فرونشست شده است و محدوده تحت تاثیر فرونشست این دشت حدود هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع و دارای بیشترین نرخ فرونشست تا ۲۲ سانتی متر در سال است که شامل ۱۸۶ روستا و مرکز جمعیتی از جمله روستا‌های با بیشترین جمعیت به ترتیب شامل روستا‌های گرجی سفلی، دهرود، کشف و دوست آباد است.
جعفر رکنی معاون اجرایی اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی شمال شرق کشور، گفت: پدیده فرونشست زمین در پنج دشت بحرانی خراسان رضوی همچنان ادامه دارد.
او افزود: در اسفند ماه سال ۹۶، از محل منابع در اختیار سازمانی، اعتباری برای پایش فرونشست در پنج دشت بحرانی خراسان رضوی اختصاص یافت که این مطالعات به عنوان جامع‌ترین مطالعات مرتبط با پدیده فرونشست در این استان به شمار می‌رود.
معاون اجرایی اداره کل زمین شناسی و اکتشافات معدنی شمال شرق کشور ادامه داد: طبق مطالعات انجام شده از ۲ هزار و ۷۱۸ کیلومتر مربع مساحت دشت مشهد حدود ۱۰۰ کیلومتر مربع در محدوده فرونشست قرار دارد و دشت بردسکن از نظر وجود عوارض سطحی شامل درز و شکاف‌های ایجاد شده در مناطق مسکونی و دشت نیشابور از نظر نرخ بالای فرونشست زمین در بین پنج دشت بحرانی استان در بحرانی‌ترین حالت قرار دارند.
رکنی بیان کرد: پس از دشت‌های یاد شده دشت مشهد از وضعیت بحرانی برخوردار است و دشت‌های جوین و خواف در رده‌های بعدی میزان فرونشست در این استان هستند.
او با بیان اینکه پدیده فرونشست، اثرات مخرب بسیار بر شرایط اقلیمی و محیطی منطقه دارد، تصریح کرد: خشک شدن زمین حاصلخیز، ایجاد شکست در ساختمان‌ها، پل‌ها، راه‌های ارتباطی و سایر سازه‌ها، ایجاد فروچاله‌ها و مشکلاتی از این قبیل از عواقب فرونشست دشت ها است.
۸۰ درصد منابع تامین آب در خراسان رضوی، آب‌های زیرزمینی است
حجت علی شایانفر مدیر کل بحران استانداری خراسان‌رضوی نیز گفت: بخش اعظم فرونشست‌ها به دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی رخ می‌دهد.
او افزود: بیش از ۸۰ درصد منابع تامین آب در خراسان رضوی، آب‌های زیرزمینی است و برداشت بی‌رویه از این منابع فرونشست زمین را به همراه دارد.
مدیر کل بحران استانداری خراسان‌رضوی ادامه داد: این فرونشست‌ها در تاسیسات گوناگونان خسارت بسیار به جا می‌گذارد لذا باید برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی مدیریت شود.
شایانفر بیان کرد: در کنار برداشت کمتر از سفره‌های زیرزمینی باید برای جبران بخشی از کسری منابع زیرزمینی، عملیات آبخیزداری و تغذیه سفره‌ها نیز انجام شود.
او تصریح کرد: از این رو طرح همیاران آب از سال گذشته با مشارکت دستگاه‌های مختلف در استان به اجرا گذاشته شد که در این جهت تلاش می‌شود از طرق مختلف، نظیر انسداد چاه‌های غیرمجاز، میزان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی کاهش یابد.
مدیر کل بحران استانداری خراسان‌رضوی تاکید کرد: در اجرای این طرح و برنامه مدون مقرر شده است تا افق ۱۴۰۵ با همکاری مردم و بخش‌های مختلف، کسری مخازن در آب زیرزمینی استان صفر شود.
کاهش سالانه یک میلی متر میانگین بارش در خراسان رضوی
محمد علائی مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی نیز گفت: شرق کشور منطقه خشک و کم باران است و میانگین ۴۱ ساله بارندگی در سه استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان ۱۳۱ میلی متر است.
او با بیان اینکه با تهدید‌های جدی در شرق کشور روبرو هستیم، افزود: اولین تهدید خشکی آب و کم بارانی است که در ادامه منجر به توسعه ناپایدار منطقه و تغییر اقلیم در شرق کشور می‌شود.
بیشتربخوانید
- مسدود شدن خیابان خرمشهر مشهد به دلیل فرونشست زمین
- ایجاد امنیت مشهد، در گرو اطلاع دقیق از زیرساخت تاسیسات درون زمین
- فرونشست زمین در مسیر ایستگاه قطار شهری مشهد
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی ادامه داد: میانگین بارش در این استان سالانه یک میلی متر کاهش پیدا کرده است، درجه حرارت و تبخیر نیز افزایش یافته که همزمان موجب کاهش سطح آب‌های زیرزمینی در تمام آبخوان‌ها شده است.
علائی بیان کرد: آخرین اخطار طبیعت در خصوص مصرف نامناسب آب، نشست زمین است و برای جلوگیری از نابودی آبخوان‌های زیرزمینی باید مدیریت همزمان عرضه و تقاضای آب انجام شود.
او با اشاره به تدوین طرح سازگاری با کم آبی در استان‌های شرقی کشور، تصریح کرد: با توجه به گرم شدن زمین این راهکار برای مقابله با کمبود آب کافی نیست، بنابراین نیازمند شیرین سازی و انتقال آب از دریای عمان هستیم.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی تاکید کرد: طرح انتقال آب دریای عمان به سه استان شرقی کشور شامل سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی با حضور مسئولان استانی و کشوری در هفته دولت امسال آغاز می‌شود.
خشکسالی و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی، مهمترین علت فرونشست زمین و دشت‌های بحرانی است، اما در کلانشهر مشهد جدا از ین علت، به صورت مداوم شاهد فرونشست‌هایی در خیابان‌های شهر به خصوص در بافت قدیمی هستیم که برخی کارشناسان علت وقوع آن را وجود قنات‌های قدیمی زیر بافت شهری می‌دانند که این امر مزید بر علت شده است.
لزوم در اختیار گذاشتن نقشه قنوات قدیمی
حسن آقایی معاون بهره‌برداری شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز گفت: قنات‌های متروکه‌ای در این شهر بویژه در محدوده بافت قدیمی وجود دارد که حراست و حفاظت از آن‌ها بر عهده شهرداری است.
او افزود: قنات‌های قدیمی گاهی منجر به نشست زمین می‌شوند لذا شهرداری باید ضمن تهیه نقشه قنوات، این نقشه را در اختیار دستگاه‌های مختلف قرار دهد تا حین اجرای پروژه‌های مختلف و انجام اصلاحات، وجود قنات‌ها مد نظر باشد.
معاون شرکت آب و فاضلاب مشهد با بیان اینکه در حال حاضر این شرکت به نقشه قنوات شهر دسترسی ندارد، ادامه داد: در بیشتر موارد فرونشست‌های زمین را به فرسودگی شبکه آب و ترکیدگی لوله آب شهری نسبت می‌دهند، این درحالی است که شبکه جمع‌آوری آب‌های سطحی و همچنین شبکه آبیاری فضای سبز شهرداری نیز مانند شبکه آب شهری می‌تواند فرسودگی و نشتی داشته باشد.
آقایی بیان کرد: چندی پیش، وجود قنات متروکه در خیابان کفایی مشهد منجر به نشست شبکه فاضلاب شده بود.
او تصریح کرد: عوامل متعددی در فرونشست‌ها دخیل هستند که باید مطالعات جامع در این زمینه انجام شود.
انتهای پیام//ف.س
کولاک تحلیلگر خاورمیانه در استودیوی بیبیسی
قیس قریشی: ایران در حمله به اسرائیل به دنبال ارسال یک پیام بود + فیلم
