سند همکاری تهران و پکن، راه‌های جدیدی برای طرح‌های استراتژیک ایران باز می‌کند

عماد اصلانی مناره بازاری پژوهشگر گروه سیاست خارجی پژوهشکده تحقیقات راهبردی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره سند جامع همکاری ایران و چین، تصریح کرد: در هفتم فروردین ۱۴۰۰، ایران و چین سند همکاری جامع ۲۵ ساله‌ای را در تهران امضا کردند. این سند یکی از مهمترین اسنادی است که در دو دهه گذشته به امضا رسیده که از جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی حائز اهمیت است.

او افزود: چین به عنوان یک قدرت اقتصادی مسلم در جهان است و ایران نیز به عنوان یک قدرت مستقل در منطقه شناخته می‌شود. در روابط بین الملل این قبیل اسناد به منظور تأمین منافع ملی، افزایش قدرت دو کشور، تأمین نیاز‌های دو کشور، فرصت برای مشارکت در همکاری‌های دوجانبه در تمام زمینه‌ها مطرح می‌شود و به عبارتی به معنای ترسیم منافع مشترک در یک بازه زمانی طولانی است.

چین با چه کشور‌هایی در جهان برنامه مشارکت امضاء کرده است؟

اصلانی مناره بازاری ادامه داد: زمانی که از یک برنامه مشارکت جامع راهبردی سخن به میان می‌آید، در واقع از یک برنامه بلندمدت برای حفظ و به حداکثر رساندن منافع ملی کشور‌ها صحبت می‌شود. نوع اجرا و راهبرد‌های آن می‌تواند آینده سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دو طرف پیمان را به هم گره بزند. افزایش تأثیرگذاری در محیط بین المللی، به حداکثر رساندن منافع ملی و افزایش هم افزایی منطقه‌ای مواردی است که در یک پیمان راهبردی باید از سوی دو طرف مورد توجه قرار بگیرد.

پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی با بیان اینکه چین در تاریخ روابط خود با کشور‌های جهان تا سال ۲۰۱۹ با بیش از ۸۰ کشور برنامه مشارکت امضاء کرده است، گفت: با نگاه به اسناد مشارکت امضا شده بین چین و کشور‌های دیگر به راحتی می‌توانیم مشابه الگوی مشارکت ایران و چین را با کشور‌های دیگر در کارنامه پکن ببینیم. برزیل، عربستان سعودی، امارات و روسیه کشور‌هایی هستند که شبیه این اسناد را با چین به امضا رسانده‌اند.

او افزود: سند جامع مشارکت راهبردی چین و روسیه در سطح بین المللی نمونه بارز یک مشارکت همه جانبه در سطح عالی است و این دو کشور به عنوان دو کشور قدرتمند دارای حق وتو در شورای امنیت با شناخت منافع ملی خود تلاش کردند به یک دیدگاه مشترک دست پیدا کنند. این الگوی رابطه بیش از آنکه یک پیمان یا سند راهبردی باشد، برنامه همکاری بلند مدتی است که باعث هم افزایی این دو کشور در عرصه‌های سیاستگذاری داخلی و خارجی شده است.

پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی تصریح کرد: اهمیت مشارکت تهران و پکن در کنار دو طرف این رابطه، ساختار پویا و هدفمندی است که در زمینه اجرا می‌تواند دو کشور را در راستای به حداکثر رساندن منافع خود یاری کند. در واقع علاوه بر مباحث مربوط به متن سند، نوع، روش اجرا و ساختار هماهنگ سازی میان اهداف سطح کلان و راهبردی دو کشور با اهداف این مشارکت از مهمترین ویژگی‌های آن به حساب می‌آید، همچنین نگاه به ساختار اجرایی این نوع مشارکت و قابلیت تغییر و تحولی که برای آن پیش بینی شده است، نشان از پویایی آن دارد.

توافقنامه روسیه و چین

او درباره خصایص روابط دوجانبه پکن و مسکو، تاکید کرد: نوع روابط  روسیه و چین تحت عنوان «مشارکت راهبردیِ جامع همکاری» شناخته می‌شود که بالاترین سطح رابطه  جمهوری خلق چین با کشور‌های هدف محسوب می‌شود. در همین راستا و در سال ۲۰۱۴، قرارداد تاریخیِ ۳۰ ساله‎‌ای به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار در رابطه با انتقال گاز از طریق خط لوله «سیبری» از فدراسیون روسیه به جمهوری خلق چین امضا شد که بر اساس آن از سال ۲۰۱۹ به مدت ۳۰ سال، ۳۸ میلیارد مترمکعب گاز برای این کشور تأمین کند.

اصلانی مناره بازاری اظهار کرد: دو کشور روسیه و چین در بیانیه‌ای در سال ۲۰۱۸ بر تقویت همکاری در همه زمینه‌ها از جمله ارتباطات و هماهنگی راهبردی نیرو‌های مسلح، ارتقاء همکاری نظامی _ فنی و همکاری در برابر چالش‌های امنیتی، جهانی و منطقه‌ای تأکید کردند، علاوه بر این، در سال ۲۰۱۹ طرفین برنامه مشارکت راهبردی جامع را برای تعمیق بیشتر روابط بازنویسی کردند، همچنین سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ با عنوان «سال همکاری‌های علمی و نوآوری میان روسیه و چین» نام‌گذاری شده است.

پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی توضیح داد: جزئیات اجرایی پیمان مشارکت راهبردی جامع همکاری روسیه و چین که در سال ۲۰۱۹ طبق بیانیه‌ای مشترک اعلام شد در پنج زمینه همکاری‌های سیاسی، همکاری‌های امنیتی، همکاری‌های کاربردی، همکاری‌های بشردوستانه و همکاری‌های بین‌المللی استوار است. طبق این بیانیه، چین و روسیه در بالاترین سطح روابط در چارچوب الگوی مشارکت قرار گرفتند؛ لذا شناخت الگوی این روابط می‌تواند برای شناخت راهبرد سند ۲۵ ساله ایران و چین قابل‌توجه باشد.

او اضافه کرد: در سند مشارکت راهبردی جامع همکاری چین و روسیه، این کمیته‌ها هستند که وظایف اجرایی را برعهده دارند. به‌عبارت‌دیگر هریک از مسائل مورد همکاری در سند توسط یک کمیته مورد پیگیری قرار می‌گیرد و در نهایت هر کمیته گزارش خود را به دفاتر حزب کمونیسم چین و دفتر ریاست‌جمهوری روسیه ارسال می‌کند. این روش توانسته است میزان هماهنگی برای اجرا را افزایش و خود نوعی ضمانت اجرا برای این سند به‌حساب آید.

 امضای سند همکاری تهران و پکن، راه‌های جدیدی برای طرح‌های استراتژیک ایران باز می‌کند

اصلانی مناره بازاری با بیان اینکه اکنون قدرت و ثروت از غرب به شرق در حال حرکت است، اظهار کرد: از بین ۸ کشور برتر در زمینه تولید ناخالص ملی ۵ کشور از شرق آسیا حضور دارند. چین به عنوان اقتصاد اول دنیا به شمار می‌رود. این کشور از سال ۲۰۱۶ تاکنون رتبه اول تولید کننده و صادرکننده جهان را در اختیار دارد. امضای یک سند بلند مدت راهبردی در چارچوب ابتکار کمربند و راه می‌تواند راه‌های جدیدی برای طرح‌های استراتژیک ایران باز کند.

پژوهشگر پژوهشکده تحقیقات راهبردی ادامه داد: ما برای اینکه بتوانیم از سند مشارکت ۲۵ ساله ایران و چین در راستای منافع ملی استفاده کنیم باید در ابتدا اهمیت ایران برای چین را بدانیم. شی جین پینگ رئیس جمهور چین در سفری که به ایران داشت با اشاره به مزیت‌های فراوان «جغرافیایی، انسانی و انرژی ایران» گفت که اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگر هستند و در این سفر در خصوص برنامه‌ریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیده‌ایم و آماده گسترش و تعمیق همکاری‌ها در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، فناوری، نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم.

او با اشاره به اهمیت ایران در ابتکار کمربند و راه دارد، گفت: از سوی دیگر تنها راه کم اثر کردن تحریم‌ها و فشار‌های یکجانبه ایالات متحده و غرب، برقراری روابط گسترده با کشور‌های همسو است. این اقدام علاوه بر افزایش هم افزایی سیاسی در برابر اقدامات یکجانبه غربی‌ها و آمریکا، از لحاظ اقتصادی نیز می‌تواند زمینه‌های مناسبی را برای کشور به همراه داشته باشد.

او افزود: جمهوری اسلامی ایران با توجه به نیاز چین به تأمین پایدار انرژی می‌تواند در دو سطح احداث خط لوله زمینی و تضمین برای حفظ جریان انرژی از کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس به چین می‌تواند دغدغه حیاتی نیاز به انرژی چین را پاسخ دهد. ایجاد کمیته‌های مشترک برای تصویب و اجرای مصوبات، افزایش سطح همکاری‌ها با چین در سطوح و نظارت بر حسن اجرای آن می‌تواند اهمیت این برنامه مشارکت را در سطح راهبردی به خوبی نشان دهد.

اصلانی مناره بازاری تشریح کرد: به عبارت دیگر سند برنامه همکاری جامع ۲۵ ساله میان ایران و چین در واقع نقشه راهی است که تا زیرمجموعه‌های اجرایی آن تعیین نشود، اهداف و پروژه‌های مشترک تعریف نشود و جلسات منظم و برنامه‌ریزی‌شده میان مسئولین ایرانی و چینی شکل نگیرد؛ نمی‌تواند نقش مهمی در روابط دو کشور داشته باشد. اگر ساختار اجرایی این برنامه به خوبی شکل بگیرد، پس از آن ما می‌توانیم به سمت عقد اسناد مشارکتی طولانی مدت با کشور‌های همسو جهت هم افزایی و افزایش نفوذ ایران در منطقه نیز حرکت کنیم.

انتهای پیام/