باشگاه خبرنگاران جوان، علیرضا موسی‌پور* - ۲۳ خردادماه ۱۴۰۴ از منظر تاریخی حتما نقطه عطفی در تاریخ سیاسی – اجتماعی ایرانیان خواهد بود. بررسی ابعاد مختلف این جنگ از هر حیث حائز اهمیت است. در نبرد ۱۲ روزه اخیر حجم زیادی از توان و ظرفیت‌های طرفین فعال شد و تعداد قابل توجهی از اقدامات از پیش طراحی شده برای ضربه به دشمن وارد فاز عملیاتی شد. 

همچنین نوع کارکرد ائتلاف‌های منطقه‌ای وبین‌المللی را برای هریک از طرفین به صورت عینی نمایش داد. براین اساس توجه به این نکات و آموختن از آنها نه یک انتخاب بلکه الزامی قطعی برای امنیت‌ملی و تداوم حیات سیاسی هرکدام از طرفین درگیری است.

استراتژِی ایجاد خلا در نظام تصمیم‌گیری

حمله برق‌آسا راهبردی بود که اسرائیل از آن برای تهاجم به ارکان محور مقاومت در پسا ۷ اکتبر بسیار بهره برد. این راهبرد این تجویز را ارائه می‌دهد که برای ایجاد خلا در تصمیم‌گیری و عدم پاسخ حساب شده به اقدامات طراحی شده در مرحله نخست درگیری باید با ایجاد رعب و احساس شکست عمیق به وسیله حذف افراد موثر و فرماندهان عالی رتبه در سطوح مختلف باعث ایجاد اختلال در تصمیم‌گیری برای هر اقدامی شوند. 

راهبرد رژِیم صهیونیستی در جنگ ۱۲ روزه بهره‌برداری از حملات برق آسا برای ایجاد اخلال در تصمیم‌گیری در میان نیرو‌های مسلح کشور بود. به نظر می‌رسد راهبرد اسرائیل در نوع حمله برق آسا بر ۲ پایه استوار بود. 

در وهله نخست حمه به ارکان آفندی کشور از طریق حذف فرماندهان ارشد و تصمیم‌گیر و در وهله دوم سرکوب پدافندی از طریق جنگال و تهاجم نظامی به سامانه‌های پدافندی کشور بود.

 در این راهبرد به نظر می‌رسد اسرائیل این محاسبه را داشت که اقلا تا ۴۸ ساعت هیچ بازگشتی در حوزه پدافند و آفند از جانب ایران صورت نخواهد گرفت و بانک اهداف رژِیم صهیونیستی تا آخرین گزینه اجرا خواهد شد. اما به نظر‌می‌رسد تهاجم اسرائیل به ایران با وجود موفقیت در ساعات اولیه آن هم به واسطه ایجاد خطای شناختی از جانب ایالات‌متحده در ساعت و روز‌های پیش از شروع درگیری، در روز‌های بعد صرفا درحوزه ایجاد رعب و وحشت و انسانیت‌زدایی از عناصر نظامی و خدوم کشور حرکت نمود.

دستاورد‌های رژِیم صهیونیستی در نبرد۱۲ روزه

آنچه که به نظر می‌رسد اقدامات تروریستی رژِیم صهیونیستی در این نبرد را باید به عنوان دستاورد مهم و کلیدی این رژیم پذیرفت. حذف عناصر مهم و ارزشمند در سطوح علمی و نظامی که هرکدام اندوخته‌های یک عمر مجاهدت علمی و نظامی کشور محسوب می‌شدند ضربه‌ای نیست که بتوان آن را نادیده گرفت. از این رو ترور‌های رژِیم صهیونی مهم‌ترین دستاورد آن در این نبرد۱۲روزه است.

 دومین دستاورد اسرائیل بهره‌برداری از دایره‌ی مهاجرین غیر مجاز افغانستانی در ایران است. بخش مهمی از عناصر امنیتی و نظامی و اطلاعاتی رژِیم سیاسی سابق افغانستان پس از تسلط طالبان بر کابل در قالب کارگر و پناهنده‌های جنگی به ایران مهاجرت کرده و موساد با شناخت این ظرفیت بلقوه با استخدام و به کارگیری تعداد قابل توجهی از آنان زمینه ضربه زدن از داخل کشور را فراهم ساخت. سومین دستاورد این رژِیم استفاده از سوریه برای طراحی حملات هوایی و پشتیبانی لجستیکی علیه ایران بود.

هیئت‌حاکمه جدید سوریه به دنبال توافق عادی‌سازی با رژِیم صهیونیستی هستند از این رو هرگونه تعهد استراتژِیک و امنیتی را در اختیار این رژِیم قرار داده تا حسن نیت خود را به مقامات اسرائیل و غرب اثبات کنند. چهارمین دستاورد اسرائیل از میان بردن بخش مهمی از سامانه‌های پدافندی و راداری کشور است. طبعا جایگزین سازی سامانه‌های راداری و پدافندی و حتی سکو‌های موشکی مورد هدف قرار گرفته نیازمند حجم بالایی از بازطراحی وعملیات پیاده‌سازی است. آخرین دستاورد اسرائیل در این نبرد فرار از شکست نهایی وارد ساختن مستقیم آمریکا به جنگ با ایران بود. 

دستاورد‌های جمهوری اسلامی در دفاع مقدس دو

آنچیزی که بیش از هر نکته‌ای به وضوح قابل روئیت بوده و اساسا شکست طراحی پیچده اسرائیلی - آمریکایی را رقم زد مسئله چسبندگی اجتماعی در ایران و عدم فروپاشی اجتماعی بود. طراحی اتاق فکر آمریکایی – صهیونیستی بر این اصل استوار بود که حمله نظامی به ایران با همراهی مردم توامان خواهد شد و همزمان با درگیری نظامی ناآرامی‌های اجتماعی بخش مهمی از توان نظام برای مدیریت این نبرد را از میان خواهد برد.

دومین دستاورد ایران بازآرایش جنگی و غرق نشدن در خلا تصمیم‌گیری بود. هرم فرماندهی نظامی در کوتاه‌ترین زمان ممکن بازتعریف شد و عملیات آفندی با شدت قابل قبولی عیله رژِیم صهیونیستی اجرا شد. سومین دستاورد جمهوری اسلامی اعتبار بخشی به توانمندی‌های موشکی کشور بود.

به نظر می‌رسد آن چیزی که ورق نبرد را در این جنگ به نفع جمهوری اسلامی بازگشت داد قدرت پرحجم آفندی علیه اراضی اشغالی و همچینین نقطه‌زنی موشک‌های ایرانی بود. این مهم از این منظر قابل توجه و اهمیت است که باعث شد برتری ایران در نوع سلاح‌های متعارف برای تخریب و آسیب زدن بهشریان‌های حیاتی طرف مقابل به اثبات برسد. از سویی دیگر در هفته گذشته بعضی از رسانه‌های آمریکایی خبردادند که در جنگ اخیر ایران و اسرائیل بیش از ۲۰ درصد از کل ظرفیت موشک‌های سامانه تاد مصرف شود. این موراد درکنار فشار اقتصادی که حملات پرحجم ایران به اراضی اشغالی برای این رژِیم ایجاد کرد در نوع خود مسئله قابل توجه و مهمی است. 

همچنین این مورد از این منظر که علاوه بر پاسخ نظامی نوعی از تاب‌آوری اجتماعی را نیز در داخل کشور رشد داد و زمینه‌ساز وحدت ملی در سطوح مختلف سیاسی و اجتماعی شد. چهارمین دستاورد ایران، ناکام گذاشتن طراحی اصلی دشمن یعنی براندازی نظام بود. 

در روز ۱۸ ژوئن (دوشنبه ۲۶ خردادماه) هزمان با حمله به صدا و سیما جلسه سران قوا نیز مورد حمله قرار گرفت. ترامپ همزمان با این حملات در کنفرانس خبری اعلام کرد هیچ آتش بسی در کار نیست و جنگ باید تا موفقیت نهایی ادامه پیدا کند. اما با ناکام ماندن حمله به صدا و سیما و ناموفق بودن ترور سران قوا عملا طرح اصلی اتاق فکر آمریکایی – صهیونیستی که برندازی بود با شکست مواجه شد. از این رو نبرد اسرائیل علیه ایران صرفا به همان ضربات روز نخست و تخریب سامانه‌های پدافندی کشور محدود شد. 

ترامپ در توئیت‌های متعددی از ایده تغییر نظام سیاسی در ایران در طول این نبرد حمایت میکرد و آن را راهی برای ساخت خاورمیانه جدید عنوان می‌نمود، اما پس از ناکامی در تحقق این هدف با اعمال فشار لابی صهیونیستی اقدام به ورود مستقیم به درگیری نظامی با جمهوری اسلامی نمود. و از همه مهم‌تر بقای نظام سیاسی کشور پس از تهاجم بی سابقه دو قدرت هسته‌ای به آن بود. در بیانی بهتر همانطور که استارمر نخست وزیر انگلیس عنوان کرد حمله آمریکا به ایران و سایت‌های هسته‌ای آن به معنای اقدام ناتو علیه یک تهدید بلقوه از جانب ایران بود. 

وزیر خارجه فرانسه نیز در روز‌های اخیر اذعان داشت ارتش این کشور در رهگیری موشک‌های ایرانی به اسرائیل کمک مستقیم نموده است. از حیث سیاسی نیزتمام کشور‌های غربی از حملات رژِیم صهیونیستی به ایران و حمایت ایالات متحده از آن تعریف و تمجید نموده و آن را اقدامی شایسته تقدیر عنوان کردند.

جان کلام

رژیم صهیوینیستی در این نبرد به طور حتمی دچار ضربات سخت و شکننده‌ای شد. جامعه سیاسی – اجتماعی این رژیم از منظر تاب /اوری اجتماعی در طول ۱۲ روز نبرد در معرض فروپاشی اجتماعی قرار گرفت. تخریب‌های بی سابقه تلاویو و مناطق مختلف این رژِیم به اذعان رسانه‌های عبری زبان از زمان تاسیس آن تا به امروز بی‌سابقه بوده است. این مسئله افسانه مصون بودن اسرائیل از اقدامات متجاوز کارانه را به طور کلی دچار خدشه نمود. از سویی جمهوری اسلامی نیز نشان داد توان و ظرفیت‌های مختلفش به ویژه در حوزه‌ی اجتماعی کماکان برگ برنده اصلی آن در مواجهه با تهدیدات دشمنان است.

* کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل از دانشگاه شهید بهشتی