باشگاه خبرنگاران جوان -  در جلسه ۵۵۴ شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی، «روز ملی هوا ـ فضا» به تقویم رسمی کشور اضافه شد. در این جلسه؛ مناسبت‌های جدید پیشنهادی از سوی شورای فرهنگ عمومی برای درج در تقویم رسمی کشور مورد بررسی اعضا قرار گرفت و روز ۲۱ آبان ماه مصادف با سالروز شهادت سرلشکر پاسدار حسن طهرانی مقدم در سال ۱۳۹۰ و همچنین در راستای گرامیداشت یاد و خاطره شهدای عالیقدر هوا - فضا و صنعت موشکی ایران از جمله سرلشکر حسن طهرانی مقدم و سرلشکر امیرعلی حاجی زاده به عنوان «روز ملی هوا - فضا» مورد تصویب قرار گرفت. 

حسن طهرانی مقدم متولد ۶ آبان ۱۳۳۸ تهران است که در تاریخ ۲۱ آبان ۱۳۹۰ در ملارد به شهادت رسید. او از فرماندهان سپاه پاسداران در جنگ ایران و عراق بشمار می‌آمد. آخرین سمت وی، ریاست سازمان جهاد خودکفایی سپاه پاسداران بود. شهید طهرانی مقدم به عنوان یکی از پایه‌گذاران برنامه موشکی در سپاه پاسداران شناخته می‌شود. وی در سال ۱۳۹۰ در پی حادثه انفجار زاغه مهمات واقع در پادگان مدرس به شهادت رسید.

صنعت هوافضا

صنعت هوافضا یکی از پیچیده‌ترین و راهبردی‌ترین حوزه‌های فناوری در جهان به شمار می‌رود؛ صنعتی که مرز میان علم، مهندسی و نوآوری را جابه‌جا کرده و از پژوهش‌های بنیادی در فیزیک و مواد تا سامانه‌های پیشرفته ناوبری و هوش مصنوعی را دربر می‌گیرد.

 اگرچه نام «هوافضا» اغلب با پرتاب ماهواره، ساخت هواپیما‌های پیشرفته یا مأموریت‌های فضایی تداعی می‌شود، اما دستاورد‌های آن به‌طور مستقیم در زندگی روزمره نیز جریان دارد. از سامانه‌های موقعیت‌یاب جهانی (GPS) و پیش‌بینی دقیق آب‌وهوا گرفته تا ارتباطات ماهواره‌ای، بهینه‌سازی مصرف سوخت، طراحی خودرو‌ها و حتی فناوری‌های پزشکی و کشاورزی دقیق، همگی ریشه در پژوهش‌ها و فناوری‌های توسعه‌یافته در این صنعت دارند.

امروزه کشور‌هایی که در حوزه هوافضا سرمایه‌گذاری هدفمند دارند، نه‌تنها به خودکفایی در بخش حمل‌ونقل هوایی و دفاعی دست می‌یابند، بلکه با انتقال دانش و فناوری حاصل از آن به سایر صنایع، موتور محرک اقتصاد دانش‌بنیان خود را نیز تقویت می‌کنند. صنعت هوافضا در واقع پلی میان آسمان و زمین است؛ پلی که از دل پژوهش‌های علمی برخاسته و در خدمت توسعه پایدار، امنیت ملی و رفاه عمومی قرار گرفته است.

مهمترین دستاورد‌های فضایی بشر

پرواز هوایی و دگرگونی ارتباطات جهانی

اختراع هواپیما، بشر را از محدودیت‌های جغرافیایی رها کرد و زمان سفر را از ماه‌ها به ساعت‌ها کاهش داد. این تحول، اقتصاد جهانی، گردش علم و فرهنگ و امدادرسانی در بحران‌ها را به‌شدت متحول کرد.

پرتاب ماهواره‌ها و گسترش فناوری فضایی

با پرتاب نخستین ماهواره‌ها در نیمه قرن بیستم، بشر توانست شبکه‌ای از داده‌ها، ارتباطات و ناوبری را ایجاد کند که امروز پایه بسیاری از فناوری‌های حیاتی است؛ از GPS و پیش‌بینی دقیق آب‌وهوا تا ارتباطات بین‌قاره‌ای و پایش محیط زیست.

سفر انسان به فضا و آغاز عصر اکتشافات بین‌سیاره‌ای

فرود انسان بر ماه در سال ۱۹۶۹ نماد اوج توانایی علمی بشر بود و راه را برای پژوهش‌های کیهانی، ایستگاه فضایی بین‌المللی و مأموریت‌های رباتیک به مریخ و فراتر از آن گشود.

مهم‌ترین دستاورد صنعت هوافضا «گسترش مرز‌های حضور انسان» است؛ از سطح زمین تا مدار زمین و حتی فراسوی آن و همین گسترش، الهام‌بخش بسیاری از پیشرفت‌های فناورانه در سایر صنایع نیز بوده است.

دستاورد‌های ایران در صنعت جهانی

در صنعت هوافضا، مهمترین دستاورد ایران را می‌توان در دستیابی به توان طراحی، ساخت و پرتاب ماهواره‌های بومی با استفاده از پرتابگر‌های ساخت داخل دانست؛ دستاوردی که ایران را در شمار معدود کشور‌های دارای «زنجیره کامل فناوری فضایی» قرار داده است.

خودکفایی در فناوری پرتابگر‌ها

توسعه خانواده پرتابگر‌های «سفیر»، «سیمرغ»، «ذوالجناح» و «قاصد» نشان داد ایران توانسته است به دانش طراحی و ساخت موتور‌های سوخت مایع و جامد، سامانه‌های هدایت و کنترل و فناوری‌های مرحله‌بندی پرتابگر‌ها دست یابد.

ساخت ماهواره‌های بومی علمی و مخابراتی

از «امید» و «رصد» تا «ناهید»، «پیام»، «ظفر» و «نور»، ایران توانسته است ماهواره‌هایی را در حوزه‌های علمی، سنجش از دور، مخابرات و تصویربرداری طراحی کند و در مدار قرار دهد. این ماهواره‌ها پایه‌ای برای توسعه خدماتی مانند پایش منابع طبیعی، مدیریت بحران و ارتباطات مستقل ملی هستند.

توسعه زیرساخت‌های فضایی و تربیت نیروی متخصص

ایجاد پایگاه‌های پرتاب، مراکز کنترل و ایستگاه‌های زمینی و همچنین تربیت متخصصان در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، ایران را از مرحله مونتاژ به مرحله «طراحی و تولید مستقل» رسانده است.

مهم‌ترین دستاورد ایران در صنعت هوافضا، تبدیل شدن به کشوری صاحب چرخه کامل فناوری فضایی از طراحی تا پرتاب و بهره‌برداری با تکیه بر دانش بومی است.

تصویب «روز ملی هوا ـ فضا» در تقویم رسمی کشور، نه‌تنها گامی در جهت پاسداشت یاد و راه شهدای این عرصه، به‌ویژه شهید حسن طهرانی‌مقدم، بلکه نمادی از اهمیت روبه‌افزایش صنعت هوافضا در آینده علمی و فناورانه ایران است. این صنعت امروز دیگر صرفاً حوزه‌ای تخصصی و محدود به دفاع یا پرتاب ماهواره نیست، بلکه به یکی از ارکان توسعه ملی و علمی کشور تبدیل شده است.

تجربه جهانی نشان می‌دهد که پیشرفت در فناوری‌های هوافضایی، موتور محرک نوآوری در سایر صنایع نیز هست؛ از فناوری‌های مخابراتی و الکترونیکی گرفته تا مهندسی مواد، انرژی و هوش مصنوعی. ایران با اتکا به توان متخصصان خود، توانسته است مسیر استقلال فناورانه در این حوزه را طی کند و در زمره کشور‌های صاحب چرخه کامل فضایی قرار گیرد.

نام‌گذاری این روز ملی، علاوه بر ارزش نمادین، می‌تواند بستری برای توجه بیشتر به آموزش، پژوهش و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته فضایی باشد؛ فناوری‌هایی که نقشی اساسی در امنیت، توسعه پایدار و جایگاه علمی کشور در جهان آینده ایفا می‌کنند.