باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا نجفی - در حالی که «آندری یرماک» رئیس دفتر و نزدیک‌ترین مشاور ولودیمیر زلنسکی از روز گذشته استعفای خود را اعلام کرده، اکنون رئیس جمهور اوکراین مجبور است بدون مشاور و وفادارترین همراه خود با زندگی سازگار شود.

روز گذشته ماموران ضد فساد اوکراین، به عنوان بخشی از پرونده رسوایی‌های فساد این کشور، منزل یرماک را تفتیش کردند. ساعاتی بعد، رسانه‌ها از استعفای یرماک خبر دادند. استعفای یرماک می‌تواند عواقب عظیمی برای حکومت داخلی و همچنین برای مذاکرات صلح داشته باشد، زیرا تا مدت‌ها این مقام اوکراینی نقش رئیس هیئت مذاکره‌کننده را بر عهده داشت.

ولودیمیر فسنکو، تحلیلگر سیاسی مستقر در کی‌یف، در این خصوص گفت: «این یک انقلاب کوچک در نظام سیاسی و نظام حکومتی است. یرماک عنصر کلیدی در نظام قدرتی بود که زلنسکی ساخته بود.»

از تهیه‌کنندگی تا ریاست دفتر رئیس جمهور

یرماک، وکیل سابق مالکیت معنوی، زمانی که زلنسکی هنوز بازیگر بود، تهیه‌کننده فیلم‌های درجه ب و سپس وکیل شرکت تولیدی زلنسکی شد. وقتی دوستش در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۹ پیروز شد، یرماک با او وارد سیاست شد، ابتدا به عنوان مشاور سیاست خارجی و سپس یک سال بعد به عنوان رئیس دفتر منصوب شد. به نظر می‌رسید یرماک با نزدیک‌تر شدن به رئیس جمهور در طول سال‌های جنگ، قدرتمندتر و دست‌نیافتنی‌تر شده است. او حساس‌ترین مسیر‌های سیاست خارجی اوکراین را اداره می‌کرد، مرتباً با مشاوران امنیت ملی کشور‌های متحد صحبت می‌کرد و مسئول تیمی بود که روی مذاکرات صلح کار می‌کرد.

یرماک؛ نماد قدرت و چهره‌ای جنجالی در پشت صحنه سیاست اوکراین

او همچنین رابط اصلی زلنسکی و مقامات بود. اغلب به وزرا دستور می‌داد و به طور گسترده به عنوان مظهر اراده رئیس جمهور دیده می‌شد. این یرماک بود که برای ملاقات با «والری زالوژنی» فرمانده سابق ارتش اوکراین که به طور گسترده به عنوان تهدیدآمیزترین رقیب سیاسی زلنسکی دیده می‌شد، به لندن سفر کرد و زالوژنی را برای پیوستن به تیم زلنسکی ترغیب کرد.

تعداد کمی از نخبگان سیاسی اوکراین نظر مثبتی نسبت به یرماک داشتند. بسیاری از آنها، با اکراه از اخلاق کاری و نقشه‌های بی‌رحمانه او تمجید می‌کردند. در همین حال، نقش او به عنوان یک چهره منفور اغلب به محافظت از زلنسکی کمک می‌کرد. حتی با وجود اینکه منزل یرماک روز گذشته بازرسی شد، کمتر کسی انتظار داشت که این امر او را از سمت خود برکنار کند. زیرا بسیاری فکر می‌کردند که بعید است زلنسکی معتمدترین دستیار خود را قربانی کند.

استعفا یا فداکاری برای حفظ زلنسکی؟

اگرچه یرماک در این مرحله به هیچ وجه متهم نشده است، اما تحقیقات ضد فساد در بحبوحه نارضایتی عمومی فزاینده، می‌تواند به یک بحران تمام عیار منجر شود. روزنامه اوکراینی پراودا امروز به نقل از منابعی گزارش داد که بازرسان چندین لپ‌تاپ و تلفن همراه را از آپارتمان یرماک برای تجزیه و تحلیل توقیف کرده‌اند. دست داشتن احتمالی معتمد زلنسکی در پرونده‌های فساد در حالی رخ می‌دهد که محبوبیت رئیس جمهور اوکراین پیش از این هم بسیار کاهش یافته بود.

فسنکو گفت: «برای زلنسکی، این تصمیم سختی بود، او نیاز سیاسی را درک می‌کرد، اما از نظر روانی به یرماک وابسته بود.» او اظهار داشت که به احتمال زیاد استعفای یرماک تصمیم خودش بوده و نه دستور زلنسکی. «فکر می‌کنم یرماک فهمیده بود که اگر سقوط کند، زلنسکی را هم با خود به پایین خواهد کشید و تصمیم گرفت خودش را فدا کند تا زلنسکی را نجات دهد.»

مثل همیشه پس از سقوط یک چهره سیاسی قدرتمند، دوره بعدی می‌تواند آشفته شود. برخی از دستیاران وفادار یرماک اکنون نگران شغل خود خواهند بود، اما بسیاری از نخبگان نفس راحتی خواهند کشید و امیدوارند که دسترسی مستقیم‌تری به رئیس جمهور داشته باشند.

رئیس دفتری که مخالفان خود را با بی‌رحمی کنار می‌زد

اولنا پروکوپنکو، عضو ارشد صندوق مارشال آلمان، گفت: «یرماک نه تنها ارتباطات رئیس جمهور با جهان خارج، بلکه اطلاعاتی را که به رئیس جمهور می‌رسید، نیز کنترل می‌کرد.»

یرماک به این معروف بود که یک شبکه از کانال‌های تلگرام را کنترل می‌کند که هرکس با او مخالفت می‌کرد یا برخلاف خواسته‌اش عمل می‌کرد را بدنام و تخریب می‌کردند. او همچنین به‌خاطر کنترل شدید دسترسی به زلنسکی شهرت داشت. طبق گفته‌ی فسنکو، فقط پنج یا شش نفر بودند که مستقیماً به زلنسکی دسترسی داشتند و یرماک سعی می‌کرد این افراد را یکی‌یکی کنار بزند و نفوذشان را کم کند.

یکی از کسانی که موفق به مقابله شده است، «کریلو بودانوف» رئیس باسابقه اطلاعات نظامی اوکراین است که از چندین تلاش برای اخراج خود جان سالم به در برده است. دیگران که با یرماک بدرفتاری کردند یا به نظر می‌رسید که بیش از حد محبوب شده‌اند، بدون تشریفات اخراج شدند.

انتظار می‌رود زلنسکی به زودی جایگزینی را اعلام کند. اکثر نام‌هایی که تاکنون مطرح شده‌اند، از حلقه داخلی رئیس جمهور هستند، اما بعید است هر کسی که انتخاب شود، حداقل در ابتدا، قدرتی مشابه یرماک داشته باشد. این امر می‌تواند برای زلنسکیِ تضعیف‌شده چالش‌برانگیز باشد، به خصوص اگر افشاگری‌های بیشتری از تحقیقات فساد به دنبال داشته باشد. از طرف دیگر، می‌تواند به ریاست جمهوری او اجازه ورود ایده‌های تازه و تصمیم‌گیری مبتنی بر اجماع بیشتر را بدهد، چیزی که بسیاری خواستار آن بوده‌اند.

منبع: گاردین