به گزارش خبرنگار حوزه افغانستان باشگاه خبرنگاران جوان، تابعیت رابطه‌ای است که با آن خانواده ملت تشکیل می‌یابد، به عبارتی پیوندی که وابستگی فردی از افراد انسانی را به ملتی خاص توجیه می‌کند و یا تابعیت رابطه‌ای سیاسی_حقوقی و معنوی است بین خود و دولت که شخص تبعه را در قبال تبعیت به حمایت دولت متبوع خود ذی حق می‌کند.

*انواع تابعیت

سیستم خون : به موجب سیستم خون تابعیت از طریق نسب به طفل منتقل می‌شود ، یعنی طفل به محض تولد، تابعیت والدین خود را خواهد داشت که به آن « تابعیت اصل نسبی» اطلاق می‌شود.

سیستم خاک : در سیستم خاک تابعیت براساس محل تولد است، (تابعیت ارضی) یعنی هر فردی تابعیت کشوری را دارد که در آن به دنیا آمده هر چند پدر و مادرش تابعیت آن کشور را نداشته باشند.

تابعیت اکتسابی : این نوع تابعیت مربوط به قاعده دوم از اصل اول تابعیت است که هیچ‌کس نمی‌تواند تابعیت خود را از دست بدهد. این تابعیت از سه راه تحصیل می‌شود 1) ازدواج : ازدواج زن خارجی با مردی از اتباع یک کشور 2) تحصیل تابعیت توسط بیگانگان 3) تغییر تابعیت : یعنی فردی تابعیت خود را تغییر می‌دهد و براثر آن تغییر تابعیت جدید برای همسر و فرزندان خود تحصیل نماید . تابعیت اکتسابی را گاهی « تابعیت تحمیلی » یا « تحمیل تابعیت» می‌نامند.

 *تعیین تکلیف فرزندان دو تابعیتی با پدران خارجی

اما در این میان به دلیل جنگ و نا آرامی‌های داخلی و یا مشکلات سیاسی بعضی از افراد ملزم و مجبور می‌شوند که کشور خود را ترک کنند. تحت چنین شرایطی مشکلاتی در خصوص تابعیت آنها و فرزندانشان به وجود می‌آید که می‌توان از آن به عنوان سردرگمی هویت یاد کرد.

وقوع جنگ و ناآرامی در همسایگان ایران موجب شده است که تعداد زیادی از افراد از کشورهای جنگ زده به ایران مهاجرت کنند. با ادامه این روند و سکونت بسیاری از این مهاجرین در کشور ایران ازدواج‌هایی بین اتباع خارجی با زنان ایرانی شکل گرفت و حالا فرزندان حاصل از این ازدواج دچار بحران هویت شده‌اند و تابعیت آنها مشخص نیست.

مشکل کودکان دوتابعیتی از معضلات همیشگی است؛ معضلی که بعد از تبدیل‌شدن ایران به حاشیه‌ای امن برای مهاجران افغان بزرگ‌تر شد. کودکانی که به‌دلیل داشتن پدر بدون شناسنامه و غیرایرانی بی‌هویت می‌ماندند و خودشان نیز بدون سرزمین، دوران کودکی خود را طی می‌کردند؛ مسئله‌ای که هرچند شاید ساده و قابل حل به نظر برسد، اما در دوره‌ای کودکان بی‌شناسنامه بی‌شماری را روی دست خانواده‌هایشان گذاشت.

مشکل زمانی بغرنج‌تر می‌شود که پدران این کودکان به کشورشان بازمی‌گردند و زن ایرانی را با کودکی بی‌هویت که سرنوشت نامعلومی در انتظارش بود و حتی فرصت مدرسه‌رفتن برایش فراهم نمی‌شد تنها می‌گذاشت. در این زمینه، آمارهای متفاوتی موجود است و می‌توان از میان آنها این مطلب را استنباط کرد که حدود صد هزار کودک بی‌شناسنامه در جامعه زندگی می‌کنند؛ کودکانی که عمدتا از مادر ایرانی و پدری افغان یا عراقی به دنیا آمده‌اند.

این ماجرا از زوایای مختلفی نیز قابل بررسی است. نداشتن شناسنامه مترادف با نداشتن هویت است و همین نداشتن هویت باعث ورود ناخواسته این کودکان به حوزه‌های جرم‌خیز و خشونت مي‌شود. هرچه تعداد کودکان بی‌شناسنامه بیشتر شود، در عمل تعداد بیشتری از کودکان به ‌کار خیابانی روی خواهند آورد.

ذکر این نکته نیز حائزاهمیت است که تعداد کودکان بی‌شناسنامه در سال‌های اخیر و در شهرهای مرزی ایران افزایش چشمگیری داشته است و آنها از هیچ حق و حقوق قانونی‌ای بهره‌مند نیستند و رهاکردن زنی با چند کودک بدون شناسنامه که بسیاری از آنها نیز از نظر مالی وضعیت مساعدی ندارند، می‌تواند علاوه بر محروم‌کردن کودکان وی از حق تحصیل، زمینه ورود او را به بزه فراهم کند.

 عباسعلی منصوری‌آرانی نماینده دوره نهم مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه باید تکلیف این کودکان مشخص شود، معتقد بود: ما با تعداد زیادی از زنان مواجه هستیم که با اتباع بیگانه ازدواج کرده‌اند و فرزندانشان بدون هویت مانده‌اند. همین نداشتن هویت برای آنها مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کند. به گفته او. ٩٠ درصد ازدواج زنان ایرانی با اتباع بیگانه ثبت رسمی نشده است به عبارت دیگر این ازدواج‌ها شرعیست اما ثبت‌شده نیست.

 *تابعیت در ایران

درماده 976 ق.مدنی مقرر شده؛ اشخاص ذیل تبعه ایران محسوب می‌شوند: بند 5-«کسانی که در ایران از پدری که تبعه خارجه است بوجود آمده و بلافاصله پس از رسیدن به سن هیجده سال تمام لااقل یک سال دیگر در ایران اقامت کرده باشد والا قبول شدن آنها به تابعیت ایران بر طبق مقرراتی خواهد بود که مطابق قانون برای تحصیل تابعیت ایران مقرر است».

قانون مدنی برای اعطای تابعیت تولدی،سیستم اصلی خون با نسب پدری را به رسمیت شناخته است، عدم پذیرش نسب مادری بر اساس مصالح ملی بوده است چرا که عده ای از زنان ایرانی در نتیجه شرایط فرهنگی ، اقتصادی واجتماعی به آسانی بامردان خارجی ازدواج می کنند که متاسفانه ازدواج شرعی وغیر رسمی مشکلاتی را به وجود می آورد. اما در چنین شرایطی تکلیف فرزندان تولد یافته چیست؟

قانونگذار در تاریخ 2/ 7 / 1385 قانونی تحت عنوان « تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» تصویب کرده است. براساس این قانون فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی که در ایران متولد شده یا حداکثر تا یک سال پس از تصویب این قانون در ایران متولد می‌شوند می‌توانند بعد از رسیدن به سن هجده سال تمام تقاضای تابعیت ایرانی کنند.

این افراد در صورت نداشتن سوء پیشینه کیفری یا امنیتی و اعلام رد تابعیت غیرایرانی به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند. همچنین بر اساس این ماده واحده فرزندان موضوع این ماده قبل از تحصیل تابعیت نیز مجاز به اقامت در ایران هستند. بنابراین، قانون مزبور به جای حل مشکل تابعیت، مشکل اقامت فرزندان مذکور را حل کرده است. زیرا با توجه به اینکه فرزندان مزبور تنها پس از رسیدن به سن 18 سال می توانند تابعیت ایران را تحصیل نمایند، قبل از این سن نمی توانند، شناسنامه ایرانی اخذ کنند.

شاید توجه به این مسائل باعث شد که نمایندگان مجلس در نشست علنی مجلس شورای اسلامی، با دوفوریت طرح اعطای تابعیت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی و فرزندان شهدای غیرایرانی با ١٤٠ رأی موافق، ٣٦ رأی مخالف و هفت رأی ممتنع از مجموع ٢٠٣ نماینده حاضر در صحن موافقت کنند.

از سوی دیگر، آزادی‌خواه از بررسی و تصویب طرح «اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی» در جلسه‌ی روز سه‌شنبه ۲۰تیرماه 96کمیسیون فرهنگی مجلس خبر داده و گفته است که براساس این مصوبه‌ی کمیسیون فرهنگی، «فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی، برای کسب تابعیت ایرانی، دیگر نیاز به سلب تابعیت پیشین خود از طریق پدر را ندارند».

*تصویب صدور كارت هويت برای  كودكان زنان ایرانی دارای همسر خارجی در كميسيون لوايح دولت

احمد ميدریمعاون رفاهی وزير تعاون، كار و رفاه اجتماعی نیز درباره آخرین وضعیت تعیین تکلیف تابعیت كودكان زنان ايرانی دارای همسر خارجی و با اشاره به اينكه مساله صدور كارت هويت، شناسنامه و همچنين كارت سلامت برای این كودكان در كميسيون لوايح دولت به تصويب رسيده است، می‌گوید: اميدواريم اين لايحه به زودی در هيات وزيران نيز به تصويب برسد.

وي با تاكيد براينكه از سرشماری زنان ايرانی دارای همسر افغان در استان قم آغاز شده واین سرشماري در كل كشور هم انجام می‌شود، گفت: اين زنان مي‌توانند كد ملي خود را به سامانه ۲۰۰۰۱۹۵ پيامك كنند.

همچنين طيبه سياوشی، عضو فراكسيون زنان مجلس درمورد لايحه اعطای تابعيت به فرزندان حاصل از ازدواج زنان ايرانی با مردان خارجی با اشاره به تهيه طرحي توسط مجلس براي رفع مشكلات اتباع خارجی تصريح می‌کند: پيشنهاد كرديم كه فعلا به اين افراد كارت اقامت داده شود تا از برخی تدابير حمايتي همچون مسائل بهداشتی و اجتماعی برخوردار شوند.

سياوشی درباره وضعيت تابعيت فرزندان حاصل از ازدواج مادر ايراني و پدر خارجي اعلام كرد: اين لايحه از مدت‌ها پيش در دست تهيه بود كه بخشی از اين مبحث كه مربوط به افراد زير ۱۸ سال است، كاملا متوقف شده است.

وی در تشريح دلایل توقف بخشی از اين لايحه مربوط به افراد ۱۸ سال می‌کند: موضوعاتی همچون بار مالی سنگين ناشی از اعطاي تابعيت به اين تعداد از اتباع بيگانه و برخی ملاحظات سياسی-امنيتی ازجمله دلایل اين مساله است. به هر حال، استدلال دولت اين است كه باتوجه به جمعيت قابل توجه اين افراد كه در مجموع بيش از يك ميليون نفر هستند، اعطای تابعيت ايراني هزينه سنگينی به‌همراه خواهد داشت و در بحث يارانه‌ها با مشكل روبه‌رو می‌شود.

 سیاوشی با بیان اینکه کودکانی که در ایران متولد شده‌اند و مادر ایرانی دارند و اکنون به سن 20-21 سال رسیده‌اند و با مشکلاتی در رابطه با کار و اشتغال، ازدواج و سربازی مواجه هستند، خاطرنشان کرد: تمام تلاش ما این است که مشکلات فرزتدان حاصل از ازدواج مادران ایرانی با مردان خارجی حل شود.

انتهام پیام /