کد خبر: ۷۵۲۱۲۶۴
تاریخ: ۳۰ مهر ۱۳۹۹ - ۰۶:۳۱
مرگ ماهی‌ها داستان تکراری زنده رود تشنه/ آیا راهکاری برای نجات محیط زیست منطقه وجود دارد؟
هرساله قطع و وصل چندباره جریان آب در رودخانه زاینده رود پیامد‌های زیست محیطی متعددی برای منطقه دارد که مشهودترین آن داستان مرگ ماهی هاست.
به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، جاری شدن آب در بستر زاینده‌رود راه را برای ورود آبزیان به این رودخانه باز، اما کاهش دوباره جریان آب، زاینده‌رود را به زندان آن‌ها تبدیل می‌کند. ماهی‌ها در آبگیر‌های کوچک محبوس شده و برای زنده ماندن تلاش می‌کنند؛ اما ناکام می‌مانند. این سرنوشت هزاران ماهی، دوزیست و سایر گونه‌های آبزی است که زاینده‌رود به زندانی برای آن‌ها تبدیل شده است.
این روزها، با کاهش دوباره جریان آب، بستر رودخانه زاینده رود در برخی قسمت‌ها به طور کامل خشک شده و در مانداب‌های باقیمانده هزاران آبزی تلف شده و هزاران ماهی نیز نفس‌های آخر را می‌کشند.
رد پای انسان در زاینده رود
محمدکوشافر، استاد دانشگاه و فعال محیط زیست گفت: با توجه به بارش‌های خوبی که در دو سال اخیر در حوزه زاینده رود شاهد بودیم، انتظار بسته شدن مجدد جریان رودخانه را نداشتیم و این موضوع به نقش پررنگ مدیریت منابع انسانی اشاره دارد.
او افزود: برخی پیامد‌های ناشی از خشکی زاینده رود محسوس و برخی نامحسوس هستند. به واسطه عدم درک به موقع ممکن است نتوانیم برخی پیامد‌های نامشهود آن را به خوبی کنترل کنیم و به مراتب خطر بیشتری محیط زیست را تهدید کند.
سستی ریشه درختان و تهدیدی برای سکونت انسان‌ها
کوشافر گفت: با خشک شدن زاینده رود به غیر از جانوران، گیاهانی که تحت تاثیر جریان رودخانه هستند با خطر از بین رفتن مواجهند. با خشک شدن رودخانه هم جریان‌های سطحی تحت تاثیر قرار می‌گیرند و هم سطح آب‌های زیرزمینی به شدت افت می‌کنند که این اتفاق باعث تضعیف ریشه درختان کهنسال منطقه می‌شود و آن‌ها را با کمترین وزش باد در معرض سقوط قرار می‌دهد.
او افزود: حفاظت از خاک و جلوگیری از فرسایش آن یکی دیگر از عملکرد‌های پوشش گیاهی است. با قطع جریان آب، کانون‌های جدید فرسایش بادی فعال شده که به افزایش ریزگرد‌ها منجر می‌شود و همه این‌ها به معنی به خطر افتادن سکونتگاه‌های بشری است.
چرخ‌های صنعت نفس زاینده رود را گرفته است
اسماعیل کهرم فعال حوزه محیط زیست با اشاره به زیان‌های جبران ناپذیر خشکی بستر زاینده رود گفت: کم‌آبی و خشک شدن زاینده‌رود ریشه بنیادی دارد. توسعه بی‌رویه کارخانه‌های صنعتی اطراف زاینده رود، کشتزار‌ها در کناره آن و تغذیه بیش از حد آب در نتیجه کم آبی و باز و بسته شدن‌های مکرر آب زاینده رود، ماهیان و آبزیان را به خطر انداخته و در بی تدبیری مسئولان جان خود را از دست می‌دهند.
او افزود: پمپاژ و برداشت غیرقانونی آب از زاینده رود برای آبیاری باغ‌ها و متوقف کردن کاشت صیفی و برنج در حاشیه زاینده رود تاثیر چندانی برای جبران کم آبی حوزه آبریز زاینده رود ندارد، من معتقدم صنایع پرآب بر هستند که آب را می‌بلعند.
حق آبه محیط زیستی به طور کلی نادیده گرفته شده است
حسین اکبری سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان مدیریت تخصیص حق آبه را عامل جلوگیری از خشکی زاینده رود دانست و گفت: اداره محیط زیست به عنوان یک دستگاه نظارتی در چند سال اخیر درباره آثار جدی و گاه جبران ناپذیر قطع و وصل شدن جریان زاینده رود هشدار داده است.
او افزود: مقدار حق آبه تعیین شده برای حفظ کارکرد‌های اکولوژیک، ۱۳۷ میلیون متر مکعب در سال برای رودخانه و ۱۷۶ میلیون متر مکعب برای تالاب گاوخونی است که متاسفانه درتوزیع منابع و مصارف، طی ۱۵ سال اخیر، دراقدام اول این مورد حذف شده و حق آبه زیست محیطی هیچ گاه تامین نشده است.
سرپرست معاونت نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: در حال حاضر طبق برنامه ریزی‌ها ، تامین حق آبه رودخانه و تالاب به صورت تفکیک شده در نظر گرفته شده است. اما نکته مهم این است که در تامین و توزیع منابع آبی عدالت رعایت شود و زمانی که با کم آبی مواجه هستیم به یک نسبت تخصیص منابع آبی صورت گیرد.
اکبری هشدار داد: همانطور که تامین آب آشامیدنی خط قرمز تخصیص منابع آبی محسوب می‌شود، باید برای اختصاص حق آبه محیط زیستی نیز اولویت قرار داد و این نیازمند مدیریت صحیح است.
دغدغه‌های مسئولان تا چه حد پاسخگوی زیان‌های احتمالی ست؟
حسین امیری معاون خدمات شهری شهرداری اصفهان در خصوص اقدامات شهرداری اصفهان در جلوگیری از وارد شدن خسارت به محیط زیست منطقه زاینده رود عنوان کرد: در عمل به اهداف زیست محیطی و رویکرد اخلاقی، تصمیم به حفظ چرخه زندگی ماهیان درون رودخانه گرفتیم و برهمین اساس همکاران ما در قالب سه گروه و درطی پنج روز ۷ هزار قطعه ماهی جمع آوری و به دریاچه‌ای به عمق یک و نیم متر و بمساحت ۱۰ هزار متر مربع درباغ فدک اصفهان منتقل کردند.
محمد کوشافر استاد دانشگاه و فعال محیط زیست در این زمینه تصریح کرد: گرچه بسیاری از مردم و مسئولان اقدام به جمع آوری ماهیان از کف رودخانه کردند، اما این نمی‌تواند پاسخگوی گستردگی ابعاد فاجعه باشد و فقط نشان دهنده احساس مسئولیت آن هاست.
آنچه مسلم است تا راهکاری برای تامین مستمر آب در حوزه زاینده رود اتخاذ نشود مسئولان استان اصفهان برای تامین آب آشامیدنی جمعیت پنج میلیون نفری منطقه ناچار به قطع متناوب جریان آب در رودخانه هستند؛ در این بین باید راهکاری یافت تا گونه‌های جانوری و گیاهی حریم و بستر رودخانه آسیب کمتری ببینند و پیامد‌های زیست محیطی خشکی زاینده رود گریبان جامعه را نگیرد. یکی از این راهکار‌های اجرای مصوبه هیئت دولت مبنی بر تامین حق‌آبه تالاب‌ها و پایاب رودخانه‌هاست.
گزارش از نسیم مسیبی و محمد مهدی سلیمانی
انتهای پیام/ی