باشگاه خبرنگاران جوان؛ جواد فراهانی ـ دیابت نوع ۱ زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس حمله می‌کند و آنها را با مهاجمان خارجی اشتباه می‌گیرد. با از دست دادن این سلول‌ها، بدن قادر به تولید انسولین و تنظیم سطح قند خون نیست.
محققان توانستند با ترکیب پیوند دو نوع سلول: سلول‌های بنیادی خون (که سیستم ایمنی را تشکیل می‌دهند) و سلول‌های جزایر پانکراس (که انسولین تولید می‌کنند)، از موش‌های اهداکننده‌ای که از نظر ایمنی ناسازگار هستند - وضعیتی که بدن معمولاً انتظار دارد این سلول‌ها را رد کند یا سلول‌های ایمنی پیوند شده به بافت‌های گیرنده حمله کنند - از موش‌ها در برابر این بیماری محافظت کنند یا حتی آنها را به طور کامل درمان کنند.
اما به طرز شگفت‌آوری، هیچ یک از این سناریو‌ها اتفاق نیفتاد؛ هیچ یک از موش‌ها به بیماری پیوند علیه میزبان مبتلا نشدند، که در آن سلول‌های ایمنی تازه تشکیل شده به بافت‌های سالم گیرنده حمله می‌کنند.
سیستم ایمنی اولیه موش‌ها نیز تخریب سلول‌های جزایر لانگرهانس را متوقف کرد و حیوانات پیوند شده به مدت شش ماه - که دوره قابل توجهی در طول عمر یک موش است - به هیچ داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی یا انسولین نیازی نداشتند.
این موفقیت به موش‌ها نسبت داده می‌شود که یک سیستم ایمنی ترکیبی ایجاد کرده‌اند که سلول‌های اهداکننده و گیرنده را با هم ترکیب می‌کند و به طور مؤثر ایمنی آنها را "بازبرنامه‌ریزی" می‌کند تا حمله به سلول‌های پانکراس را متوقف کند.
دکتر سونگ کی. کیم، متخصص غدد درون‌ریز و متخصص طب سالمندان و مدیر مرکز تحقیقات دیابت استنفورد، گفت: "پتانسیل اعمال این یافته‌ها بر روی انسان بسیار هیجان‌انگیز است. "
او توضیح داد که مراحل اساسی مورد استفاده در این آزمایش در حال حاضر برای درمان سایر بیماری‌ها در حال انجام است و احتمال کاربرد‌های انسانی آینده را افزایش می‌دهد.
این آزمایش بر اساس یافته‌های یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ انجام شده است که در آن محققان عمداً دیابت را در موش‌ها با استفاده از سمومی که سلول‌های جزایر لانگرهانس را از بین می‌برند، القا کردند و سپس پس از تجویز یک درمان اولیه خفیف، سلول‌های بنیادی و سلول‌های جزایر لانگرهانس را از اهداکننده دیگری پیوند زدند.
اما چالش در مطالعه جدید بسیار بزرگتر بود: مقابله با دیابت خودایمنی واقعی، بیماری‌ای که به طور خود به خود به دلیل حمله سیستم ایمنی به سلول‌های جزیره‌ای بدون هیچ گونه مداخله خارجی رخ می‌دهد.
در این مورد، سلول‌های جزیره‌ای پیوند شده با دو مشکل رو‌به‌رو هستند:
آنها سلول‌های خارجی هستند که بدن ممکن است آنها را رد کند.
آنها همچنین مستعد حملات خودایمنی مکرر هستند.
برای حل این معضل، محققان پراکشا باگچاندانی و همکارش استفان راموس، دارویی را که معمولاً برای درمان بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شود، به درمان اولیه قبل از پیوند اضافه کردند. با این اصلاح:
محققان از ابتلای موش‌ها به دیابت خودایمنی جلوگیری کردند.
هر نه موش مبتلا به دیابت طولانی مدت پس از پیوند ترکیبی سلول‌های بنیادی و سلول‌های جزیره‌ای درمان شدند.
این نتایج نادر در درمان چنین بیماری پیچیده‌ای است.
محققان تأکید می‌کنند که تمام دارو‌ها و درمان‌های مورد استفاده در این آزمایش، در حال حاضر در کلینیک‌های انسانی برای پیوند سلول‌های بنیادی استفاده می‌شوند، که احتمال انتقال به آزمایش‌های انسانی را افزایش می‌دهد.
با وجود این موفقیت بزرگ، موانع قابل توجهی باقی مانده است:
سلول‌های جزیره‌ای پانکراس را فقط می‌توان از اهداکنندگان فوت شده دریافت کرد.
سلول‌های جزیره‌ای و سلول‌های بنیادی خون باید از یک اهداکننده گرفته شوند تا بدن آنها را بپذیرد.
مقدار سلول‌های جزیره‌ای از یک اهداکننده ممکن است برای درمان یک بیمار مبتلا به دیابت کافی نباشد.
اکنون، دانشمندان در حال بررسی راه‌هایی برای غلبه بر این موانع هستند، مانند:
تولید مقادیر زیادی از سلول‌های جزیره‌ای در آزمایشگاه با استفاده از سلول‌های بنیادی انسان.
بهبود روش‌های محافظت از سلول‌های جزیره‌ای پیوند شده برای افزایش میزان بقای آنها در بدن.
منبع: مدیکال اکسپرس