باشگاه خبرنگاران جوان- در روز پنجشنبه، ۲۲ آبان‌ماه ۱۴۰۴، نظام آموزش عالی کشور شاهد برگزاری رویدادی مهم بود اولین آزمون سراسری پذیرش دانشجوی پزشکی از مقطع کارشناسی به صورت هماهنگ در ۱۳ دانشگاه علوم پزشکی کشور به اجرا درآمد. حضور چشمگیر بیش از ۱۱ هزار داوطلب در این آزمون، فراتر از ایجاد یک مسیر جدید برای ورود به رشته پزشکی، نشان‌دهنده چند پدیده قابل تامل در فضای علمی و اجتماعی کشور است که نیازمند بررسی دقیق‌تر می‌باشد. این رویداد، هم از منظر حجم تقاضا و هم از نظر ویژگی‌های جمعیت شرکت‌کننده، فرصت‌های جدیدی را پیش روی سیاست‌گذاران نظام سلامت قرار می‌دهد.
تقاضای انباشته و انگیزه بالای داوطلبان
اولین و بارزترین نکته، استقبال گسترده از این آزمون است. عدد بیش از ۱۱ هزار متقاضی، که همگی دارای مدرک کارشناسی هستند، به وضوح نشان می‌دهد که علاقه به رشته پزشکی محدود به داوطلبان کنکور سراسری در سنین نوجوانی نیست. این جمعیت بزرگ، نماینده یک تقاضای انباشته و جدی در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی است؛ افرادی که پس از گذراندن یک دوره تحصیلات عالی و با شناختی عمیق‌تر و واقعی‌تر از مسیر علمی و شغلی، همچنان پزشکی را به عنوان انتخاب نهایی خود برمی‌گزینند. این انتخاب که در سنین بالاتر و با بلوغ فکری بیشتری صورت می‌گیرد، می‌تواند به تربیت پزشکانی با تعهد حرفه‌ای بالاتر و خطر فرسودگی شغلی کمتر منجر شود.
سرمایه علمی اولیه در میان متقاضیان
نکته دوم که اهمیت این آزمون را دوچندان می‌کند، پیشینه علمی داوطلبان است. این ۱۱ هزار نفر، دانش‌آموزان دبیرستانی نیستند؛ بلکه افرادی هستند که حداقل چهار سال را در محیط آکادمیک و اغلب در رشته‌های مرتبط با علوم پایه، زیستی و بهداشتی سپری کرده‌اند. این بدان معناست که آنها با زیربنای علمی لازم برای درک مفاهیم پیچیده پزشکی آشنا هستند و به نوعی، یک ته‌مایه و آمادگی اولیه برای ورود به این رشته را دارا می‌باشند. در حقیقت، نظام آموزش پزشکی با گزینش از این میان، نیرویی را جذب می‌کند که بخشی از مسیر علمی را قبلاً پیموده و اکنون با انگیزه‌ای مضاعف، آماده ورود به دوره تخصصی‌تر است.
تغییر در چارچوب سنجش
ساختار خود آزمون نیز حاوی پیام‌های مهمی است. تمرکز بر سنجش مهارت‌های استدلال و تفکر نقاد و همچنین اختصاص بخش قابل توجهی از نمره نهایی به مصاحبه‌های ساختارمند چندگانه، نشان‌دهنده یک گذار مهم در سرمشق پذیرش دانشجو است. سیاست‌گذار به این نتیجه رسیده است که برای طبابت، صرفاً داشتن حافظه‌ای قوی کافی نیست و ویژگی‌هایی نظیر توانایی حل مسئله، مهارت‌های ارتباطی و اصول اخلاق حرفه‌ای نیز باید به صورت جدی مورد ارزیابی قرار گیرند. این فرآیند گزینش، به دنبال شناسایی افرادی است که نه تنها از نظر علمی، بلکه از نظر شخصیتی نیز صلاحیت لازم برای پوشیدن ردای پزشکی را داشته باشند.
برگزاری آزمون پزشکی از مقطع کارشناسی و استقبال گسترده از آن، سه واقعیت مهم را آشکار ساخته است اول، وجود یک تقاضای اجتماعی پایدار و قوی برای حرفه پزشکی در میان قشر تحصیل‌کرده. دوم، شکل‌گیری یک انباشت ارزشمند از سرمایه انسانی که با پایه‌های علمی مناسب و انگیزه‌های پخته، متقاضی ورود به این حوزه هستند. سوم، حرکت نظام سنجش به سمت ارزیابی‌های عمیق‌تر و کیفی‌تر که صلاحیت‌های حرفه‌ای و فکری داوطلبان را در کنار دانش علمی آنها می‌سنجد. این جمعیت بزرگ و کیفی از داوطلبان، فرصتی قابل تامل برای نظام آموزش پزشکی کشور فراهم می‌آورد تا از ظرفیت نخبگانی که با دیدگاهی بازتر به این عرصه وارد می‌شوند، بهره‌برداری بهینه‌ای به عمل آورد.