باشگاه خبرنگاران جوان - گروهی از پژوهشگران با انجام یک آزمایش جامعه‌شناختی جالب در مترو، دریافتند که وقتی فردی که لباس بتمن پوشیده است، داخل واگن می‌ایستد، رفتار مردم اطرافش ناگهان بهتر می‌شود. با حضور یک ابرقهرمان، مسافران دیگر کاملاً غرق در خودشان نبودند و فراتر از حالت عادی شروع به کمک‌کردن به یکدیگر کردند.
پژوهشگران این پدیده را «اثر بتمن» نامیده‌اند. بتمن یک ابرقهرمان داستانی است که سمبل عدالت، اراده و تلاش برای حفاظت از مردم محسوب می‌شود.
نتایج این مطالعه‌ی غیرمتعارف نشان می‌دهد وقتی اتفاقی غیرمنتظره در زندگی روزمره رخ دهد، می‌تواند افراد را از حالت «بی‌توجه و خودکار» که معمولاً در زندگی روزمره دارند، بیرون بیاورد و باعث شود رفتارهای اجتماعی مثبت بیشتری از خود نشان دهند. ظاهرشدن بتمن نمونه‌ای از این نوع اتفاق است.
فرانچسکو پاگنینی، استاد روانشناسی در دانشگاه میلان، در بیانیه‌ای گفت این یافته‌ها شبیه پژوهش‌هایی است که نشان داده‌اند تمرکز روی لحظه حال یا ذهن‌آگاهی (Mindfulness) باعث می‌شود مردم بیشتر به دیگران کمک کنند. به عبارت دیگر، وقتی افراد متوجه اطراف خود می‌شوند، بیشتر آماده‌اند رفتار دوستانه و نوع‌دوستانه داشته باشند.
در آزمایش، پژوهشگران ابتدا زن بارداری را به قطاری شلوغ وارد و بررسی کردند که چند نفر حاضر شدند جای خود را به او بدهند. سپس همان آزمایش را با یک تغییر تکرار کردند: وقتی زن باردار از یک در و مردی با لباس بتمن از در دیگر قطار وارد می‌شد.
نتایج روشن بود: وقتی بتمن حضور داشت، بیش از ۶۷ درصد مسافران جای خود را به زن باردار دادند، در حالی که وقتی بتمن نبود، فقط کمی بیش از ۳۷ درصد این کار را انجام دادند. بیشتر کسانی که جای خود را دادند، زنان بودند.
نکته جالب دیگر این بود که ۴۴ درصد از کسانی که جای خود را دادند گفتند اصلاً متوجه بتمن نشده بودند. این نشان می‌دهد که حتی بدون اینکه مستقیم متوجه اتفاق غیرمنتظره شوید، می‌توانید تحت تاثیر جو مثبت و رفتارهای اجتماعی دیگران قرار بگیرید و مهربانی نشان دهید. پاگنینی می‌گوید: «برخلاف روش‌های سنتی که برای افزایش رفتارهای اجتماعی مثبت نیاز به تمرین و توجه فعال دارند، حتی تغییری ساده در محیط یا اتفاقی غیرمنتظره می‌تواند باعث شود مردم بیشتر به هم کمک کنند.»
پاگنینی افزود این نتایج می‌تواند الهام‌بخش راهکارهایی برای افزایش رفتارهای مثبت در جامعه باشد؛ از نصب آثار هنری عمومی و دیدنی که مردم را به تعامل و کمک به یکدیگر تشویق کند تا راه‌اندازی کمپین‌های اجتماعی نوآورانه برای ترویج مهربانی و همکاری در زندگی روزمره.
پژوهش در ژورنال npj Mental Health Research منتشر شده است.
منبع: زومیت