باشگاه خبرنگاران جوان - آلودگی هوا امروز به یکی از جدیترین دغدغههای سلامت عمومی تبدیل شده است. در این میان، زنان باردار و نوزادان که جزو حساسترین گروهها هستند، نسبت به آلایندهها واکنش شدیدتری نشان میدهد و این واکنش میتواند به رشد جنین آسیب برساند. کاهش وزن هنگام تولد، زایمان زودرس، التهاب ناشی از ورود ذرات ریز به بدن و کاهش انتقال مواد مغذی از طریق جفت از مهمترین پیامدهایی است که در مطالعات مختلف مطرح شده است. جنین در ماههای رشد، نیازمند اکسیژن و مواد غذایی کافی است و هر اختلال در عملکرد جفت میتواند اثر طولانی مدت بر کیفیت زندگی او داشته باشد.
در سالهای اخیر با گسترش مصرف سوختهای فسیلی، تغییرات اقلیمی و افزایش ترافیک، میزان آلایندهها در شهرهای بزرگ به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. نوزادان به دلیل سرعت تنفس بالاتر و ضعف سیستم ایمنی در معرض آسیب بیشتری هستند. آلایندههای موجود در هوا میتوانند سیستم ایمنی نوزاد را مختل کنند و احتمال عفونتها و بیماریهای تنفسی را بالا ببرند. هم زمان، استرس اکسیداتیو ناشی از آلودگی میتواند به سلولهای جنین صدمه وارد کند. همه این عوامل ضرورت پژوهش درباره پیامدهای آلودگی هوا برای مادران و نوزادان را افزایش داده است و نشان میدهد که این موضوع تنها یک مشکل زیست محیطی نیست، بلکه چالشی مهم در حوزه سلامت آینده جامعه است.
رضا اسلامی از دانشکده طب هوا فضا و زیرسطحی دانشگاه علوم پزشکی آجا به همراه یک همکار، مطالعهای را در همین زمینه و با هدف بررسی ارتباط آلودگی هوا و سلامت نسل آینده انجام دادهاند. در این نوشتار علمی که به صورت نامهای به سردبیر فصلنامه ابن سینا منتشر شده است، محققان با تکیه بر شواهد موجود درباره اثر آلایندهها و با اشاره به جنبههای مختلف موضوع، اهمیت رسیدگی به این مسئله و مدیریت آلودگی را برجسته کردهاند.
یافتههای گردآوری شده در این نوشتار نشان میدهند که قرار گرفتن نوزادان در معرض آلودگی هوا احتمال ابتلا به بیماریهایی مثل آسم، برونشیت و عفونتهای تنفسی را افزایش میدهد. برخی تحقیقات نیز ارتباط میان آلودگی و مشکلات شناختی و رفتاری را گزارش کردهاند. همچنین عوامل محیطی مثل فقر، سوء تغذیه و نبود مراقبت کافی میتوانند اثر آلودگی را شدیدتر کنند و وضعیت سلامت نوزاد را وخیمتر بسازند.
در بخش دیگری از یافتهها، رابطه مستقیم میان برخی آلایندهها و پیامدهای مهم بارداری توضیح داده شده است. برای نمونه قرارگیری در معرض ذرات PM ۱۰ و دی اکسید گوگرد با کاهش وزن نوزاد و مواجهه با PM ۲.۵، نیتریک اکسید، دی اکسید نیتروژن و منواکسید کربن با زایمان زودرس ارتباط دارد. این نتایج نشان میدهند که هوای پاک تنها یک خواسته زیست محیطی نیست و میتواند سرنوشت نسل آینده را تعیین کند.
برای درک بهتر اهمیت این موضوع، مطالعه فوق بر ضرورت مدیریت رفتارهای فردی و سیاستهای کلان تاکید میکند. برای مثال بیشترین میزان آلایندهها در ساعات اوج ترافیک و نزدیک صنایع مشاهده میشود که بهتر است زنان باردار از این مناطق دوری کنند. دوری از دود سیگار، پیگیری گزارشهای کیفیت هوا، محدودکردن فعالیت در روزهای آلوده و افزایش مصرف میوه و سبزیجات تازه نیز از دیگر توصیههایی است که میتواند اثر آلودگی را کاهش دهد. از سوی دیگر، سیاستهای حکومتی برای کاهش آلایندهها از طریق توسعه حمل و نقل عمومی، استفاده از خودروهای برقی، گسترش فضای سبز و نظارت بر واحدهای آلاینده نقش مهمی در سلامت نسل آینده دارد.
نوشتار فوق همچنین یادآور میشود که سلامت جنین و نوزاد به مراقبت روزمره محدود نیست و نیازمند برنامه ریزی بلندمدت است. اگر کاهش آلودگی هوا به یک اولویت ملی تبدیل شود، پیامدهای مثبت آن نه تنها در سلامت مادر و کودک، بلکه در کیفیت زندگی نسلهای آینده دیده خواهد شد و این هشدارها در شرایطی که در بسیاری از شهرهای ایران روزهای پاک انگشت شمار شدهاند، اهمیت بیشتری پیدا میکند.
این اطلاعات علمی و فنی در «فصلنامه ابن سینا» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی آجا منتشر شدهاند. این مجله علمی پژوهشی، یکی از نشریات فعال در حوزه سلامت و پزشکی است و به انتشار مقالات پژوهشی در زمینههای مهم علوم پایه و بالینی میپردازد.
منبع: ایسنا