باشگاه خبرنگاران جوان؛ کیمیا قلیپور - عباس علیآبادی وزیر نیرو در چهاردهمين اجلاس شورای حکام گفت: آب در نگاه الهی، سرچشمه و منشاء حیات است؛ در نگاه علمی، بنیادیترین عنصر شکلدهنده زیست، تمدن، شهرنشینی و آینده انسانهاست. از این رو، امروز در این نشست، گرد هم آمدهایم تا درباره حیاتیترین مسئله مشترک منطقه گفتوگو کنیم؛ مسئلهای که مستقیماً با امنیت، سلامت، رفاه و توسعه پایدار ملتهای ما گره خورده است.
او افزود: در ابتدا، از حضور ارزشمند همه شما (چه حضوری و چه مجازی) در چهاردهمین اجلاس شورای حکام مرکز منطقهای مدیریت آب شهری تحت پوشش یونسکو صمیمانه قدردانی میکنم. این حضور، نشاندهنده درک عمیق کشورهای عضو از اهمیت مدیریت آب در منطقهای است که بیش از هر جای دیگر جهان با تنش آبی، تغییر اقلیم و فشارهای بیسابقه محیطزیستی مواجه است.
علیآبادی میگوید: در جغرافیایی زندگی میکنیم که گرمای فزاینده، کاهش بارش مؤثر، فرونشست زمین، خشکسالیهای متوالی و از سوی دیگر سیلابهای مخرب و ناگهانی، چهره آن را دگرگون کرده است. براساس گزارشهای معتبر بینالمللی، منطقه ما یکی از خشکترین مناطق جهان است و بخش بزرگی از جمعیت کشورهای عضو، در معرض تنش آبی شدید قرار دارند.
او گفت: این واقعیت آشکار میسازد که هیچ کشوری در منطقه، حتی با بهترین امکانات بهتنهایی قادر به عبور از این بحرانها نیست. راهحل پایدار، فقط در همکاری منطقهای، همافزایی دانش، و طراحی پروژههای مشترک شکل میگیرد در چنین شرایطی، نقش مرکز منطقهای مدیریت آب شهری (RCUWM) و پشتیبانی یونسکو از این نهاد علمی و بیندولتی، اهمیتی دوچندان پیدا کرده است. این مرکز طی سالها توانسته است ارتباط مؤثری میان علم، مدیریت و سیاستگذاری ایجاد کند و بستر ارزشمندی برای تبادل تجربه، اجرای پروژههای مشترک و توسعه راهحلهای نوآورانه فراهم آورد.
او گفت: اجلاس امروز، میتواند نقطه آغاز مرحلهای جدید و بلندپروازانه در همکاریهای منطقهای باشد. اجازه میخواهم چند محور کلیدی را که برای آینده آب در منطقه ضروری میدانم، با شما در میان بگذارم:
امنیت آب شهری؛ مسئلهای منطقهای و نه صرفا ملی
چالشهایی مانند کمآبی، بحران کیفیت آب، آسیبپذیری، استهلاک و تلفات زیرساختها در کنار نیاز روزافزون آب شرب شهرها، مرز نمیشناسند. باید شاخصهای مشترک امنیت آب شهری، نقشهریسک منطقهای، و سازوکارهای هماهنگ پاسخگویی به مخاطرات را با همکاری یونسکو طراحی کنیم. آینده شهرهای ما، آینده امنیت منطقه است.
مدیریت مشترک حقآبه، خشکسالی و سیلاب در حوضههای فرامرزی
بسیاری از اعضای شورای حکام، مانند ایران، عراق، ترکیه، افغانستان، پاکستان و تاجیکستان، درگیر حوضههای مشترک هستند. به کمک ظرفیتهای این فضا، امید است در راستای توسعه پایدار منابع آب، برای بهبود شرایط اقلیم تمامی کشورهای عضو، مدیریت تعارضات مربوط به موضوع حق¬آبه صورت گیرد؛ پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران این است که یکی از پروژههای جدید مرکز، به ایجاد سامانه هشدار سریع منطقهای، پروتکلهای همکاری پس از سیلاب و پروژههای پایلوت در حوضههای حساس اختصاص یابد. در این میان، همکاری ایران و عراق میتواند الگویی الهامبخش برای منطقه باشد.
استخراج و برنامه ریزی بیلان آبی کشورها و منطقه
استخراج و پایش سالانه بیلان آب کشورهای منطقه شامل منابع آب تجدید پذیر (عمدتا بارش)، خالص جریان ورودی انتقالی به کشورها، برداشت از آبخوان ها، تولید آب شیرین کنها و بازچرخانی پساب و مصارف شامل کشاورزی، صنایع، شرب و محیط زیست با رویکرد پایداری و توزان بلند مدت منابع و مصارف آبی کشورها.
پیوند آب، انرژی، اقلیم؛ محور حکمرانی نوین آب در منطقه
هزینه تأمین آب شهری (پمپاژ، تصفیه، نمکزدایی و توزیع) بهشدت به انرژی وابسته است. همزمان موجهای گرما، فشار بر شبکه برق و آب را افزایش میدهد. ایران پیشنهاد میکند که برنامه مشترک کاهش شدت انرژی در سامانههای آب شهری و پروژههای خورشیدی آبی در چند کشور عضو اجرا شود. این مسیر، هم اقتصادی است و هم اقلیمی.
بازچرخانی آب و منابع غیرمتعارف؛ منبع پنهان شهرهای منطقه
در دنیای امروز، بازچرخانی فاضلاب تصفیهشده یکی از پایدارترین منابع آبی شهرهاست. پیشنهاد میکنیم یکی از پروپوزال¬های جدید، به تدوین استانداردهای منطقهای برای بازچرخانی، ارزیابی ظرفیت شهرها و اجرای پروژههای مشترک در ایران، عراق، پاکستان، مصر و سایر کشورها اختصاص پیدا کند. این حوزه، رکن مهم امنیت آب شهری آینده است.
داده، دیجیتال و هوش مصنوعی برای آب شهری
جهان بهسرعت بهسمت مدیریت مبتنی بر داده پیش میرود. کشورها برای سنجش نشت، پایش مصرف، پیشبینی تقاضا و مدیریت فشار شبکهها نیازمند ابزارهای هوشمند هستند. ایران آمادگی دارد که RCUWM را در مسیر تبدیلشدن به هاب منطقهای داده و فناوریهای دیجیتال برای آب شهری همراهی کند و برنامههای مشترک آموزشی، پلتفرم داده و پروژههای پایلوت را با کشورهای علاقهمند پیش ببرد.
استانداردسازی، ظرفیتسازی و دیپلماسی آب
بهعنوان مأموریت اصلی یونسکو، ما نیازمند استانداردهای مشترک، برنامههای منطقهای تربیت مدیران آب شهری، و تقویت دیپلماسی نرم آب برای کاهش تنشها هستیم. RCUWM میتواند بهعنوان پلتفرم آرام، فنی و تا جای ممکن غیرسیاسی، این نقش را برای کل منطقه ایفا کند.
وزیر نیرو همچنین افزود: امروز بیش از هر زمان دیگر، راهحلهای ما باید پروژهمحور، همگرا و آیندهنگر باشد. جمهوری اسلامی ایران با تمام ظرفیتهای علمی، مدیریتی و تجربی خود، آمادگی دارد: در مدیریت پایدار بیلان آبی کشورها، مدیریت خشکسالی و سیلاب ها، در فناوریهای نوین و سامانههای پایش، در شیرینسازی بازچرخانی آب، در مدیریت یکپارچه آب شهری و در استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر برای تأسیسات آب و فاضلاب با تمامی کشورهای عضو همکاری کند و پروژههای مشترک منطقهای را شکل دهد ما باور داریم که همافزایی دانش و همکاری هدفمند، تنها مسیر دستیابی به امنیت آب و توسعه پایدار در این منطقه است.
او در پایان بیان کرد: امید دارم نتایج این نشست، نقطه آغاز مرحلهای جدید از همکاریهای پایدار، علمی و مؤثر در سراسر منطقه باشد؛ همکاریهایی که بتواند تابآوری کشورهای ما را در برابر تغییر اقلیم تقویت کرده و آیندهای بهتر برای شهرها و نسلهای آینده رقم بزند.